«РиаНовости» 03. 04. 12

«Ватаным Татарстан»31.03.12.

Ни хаҗәтемә безгә яраклашу!

“Сөт сыекчасы”н “яраклаштырылган сөт”кә алыштыру халыкка нәрсә бирә?

Авыл хуҗалыгында сөт җитештерү – төп керем чыганагы ул. Яңа савылган сөт бәбиләргә дә, әбиләргә дә файдалы, сихәте-шифасы һәркемгә тия. Тик менә аны җитештерү генә авырлаша. Бигрәк тә табигать шартлары ел саен үзгәреп торучы Россия шартларында. Нәтиҗәдә сөт һәм сөт ризыкларының үзкыйммәте арта. Зыянга эшләргә теләмәгән сөт җитештерүче исә теләсә-теләмәсә дә бәя күтәрергә мәҗбүр. Башкача сыер асрауның мәгънәсе калмый.

Хәер, кайберәүләр башка юлны кулайрак күрә бугай. Сөт порошогына су кушып, 1 килограммнан 7-8 литр сөт ясап сату “җитештерүче”гә дә, сәүдә системасына да шактый табыш китерә. Гәрчә кеше организмына ясалма сөтнең файдасыннан зыяны күбрәк булса да, җиңелрәк юл белән күп акча эшләргә теләүчеләр юлын таба. Үз авыл хуҗалыгын теше-тырнагы белән яклаучы Белоруссия генә түгел, күпләп сөт җитештерүче башка илләр дә Россиянең таможня чикләре тулысынча ачылуын яңа планнар әзерләп көтеп тора. Россиянең Бөтендөнья Сәүдә оешмасына тулысынча кереп җитүен көтеп, яңадан-яңа проектлар әзерли торучыларның саны артуын күздә тотып әйтүем.

Югыйсә илебездә сөт продукциясенә техник регламент булдыру турында махсус закон 2008 елда ук көченә кергән иде. Әлеге документта гадәти сөтне ясалмасыннан аеру өчен пакет-савытларның тышына “Сөт сыекчасы” дип язылырга тиеш иде. Язылуын язылды ул. Әмма өлкән яшьтәгеләр түгел, яшьләр дә көч-хәл белән генә укырлык вак хәрефләр белән.

Кызганыч, сатып алучыларның күбесе “Сөт сыекчасы”ның сыйфатына түгел, иң беренче бәясенә игътибар итә. Россиядә яшәүчеләрнең төрле ашказаны, эчәк авырулары белән күпләп авыруларын белә торып, чаң кагучылар да сирәк. Дөньяның алга киткән илләре белән ярышырга теләп, миллиардларча сумлык чыгымнарга барган Россиядә бүгенгә кадәр сөт дип сатылучы сыекчада күпмесе су булуын ачыклый торган прибор уйлап таба алмыйлар икән, бу инде үз халкы турында “аталарча” кайгыртучы җитәкчеләребезгә кагыла.

Хәер, әлеге юнәлештә омтылышлар булмады дип әйтмәс идем. Россия, Белоруссия һәм Казахстан белгечләре “Таможня берлеге” кысаларында сөт һәм сөт продукцияләренең сыйфатына кагылышлы гомуми таләпләр турында сүз алып бара. Әлеге илләр арасындагы сәүдәдә аңлашылмаучылык гадәттә нәкъ менә шушы документ булмау сәбәпле килеп чыга бит. Кызганыч, ниндидер гадәттән тыш вакыйга килеп чыкканнан соң шаулап алабыз да күпмедер вакыттан соң тагын сүреләбез.

Аның каравы моңарчы кабул ителгән “Техрегламент” турындагы законны үзгәртергә омтылу һаман үзен сиздерә тора. Беренче чиратта, Белоруссия белгечләре башлангычы белән киләчәктә “Сөт сыекчасы” дип аталган продукция исемен алыштыру максаты куела. Казахстан сөт җитештерүчеләренә дә “Сөт сыекчасы” исеме ошап җитми икән. Алар киләчәктә бу терминны “Яраклаштырылган сөт” сүзе белән алыштырмакчы. Яраклаштырылган, димәк, кеше организмы өчен табигый сөт белән бертигез дәрәҗәдә файдалы булып чыга түгелме? Рас шулай икән, рәхәтләнеп яраклаштыра бир. Россия халкы күп күрде бит андый ризыкларны.

Күңелдә тагын бер сорау туа. Мондый “яраклаштырылган” сөтнең халыкка ни хаҗәте бар икән соң? Дөрес, бәясе арзанрак булачак. Тик халкыбызның сәламәтлеге бәрабәренә мондый хәлгә бару киләчәктә дәүләтнең үзенә үк кыйммәткәрәк төшәчәк. Бусы – беренчедән.

Икенчедән, Россия Авыл хуҗалыгы министрлыгыннан алынган мәгълүматларга караганда, бүген үк инде илдә елына 32 миллион тоннадан артык сөт җитештерелә. Россия халкының әлеге продукциягә булган ихтыяҗын тулысынча канәгатьләндерү өчен исә 38 миллион тонна табигый сөт кирәк.

Татарстанга килгәндә, без инде күптәннән үзебезне генә түгел, тирә-күрше регионнарны да сөт белән тәэмин итеп торабыз. Шуңа да чит илләрдән кертелгән сөт порошогы гына түгел, “сөт сыекчасы” да, “яраклаштырылган сөт” тә безгә бөтенләй кирәк түгел. Гәрчә аның бәясе табигый сөтнекеннән күпкә түбәнрәк.

«Ватаным Татарстан»04.04.12.

Шатлыгы да булсын иде.

Синоптиклар, быелгы яз кинәт кенә килергә мөмкин, диләр. Республиканың кайбер хуҗалыкларында исә кыр эшләренә әзерлек башланып кына килә. Вакыт бар әле, өлгерербез, диләр.

Өлгерергә теләгәннәр көздән үк өлгерде инде. Язын техниканың калын кар астыннан чыкканын көтәсе дә калмады. Ә дәүләттән яки инвестордан китереп биргәнгә генә исәп тотучылар быел шактый кыен хәлдә калырга мөмкин.

Ярдәм булмый калмас анысы. Югары җитештерүчән орлыкка да, минераль ашламаларга да, ягулык-майлау материалларына да. Әмма быел дәүләт субсидияләренең бер үзенчәлеге бар шул. Ярдәм беренче чиратта ел дәвамында тотрыклы, нәтиҗәле итеп эшләгән хуҗалыкларга биреләчәк.

Минераль ашлама өчен дә шулай. Хуҗалыклар үз мөмкинлекләреннән чыгып, башта акча күчерә, аннан соң гына Татарстан Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы аларга субсидия бирә. Ә аның күләме аз түгел. Республика җитәкчелеге, әйтик, минераль ашлама алу максатында гына да бюджеттан 2,3 миллиард сум акча бүлгән. Бу исә һәр гектарга өстәмә 26 килограмм дигән сүз. Иш янына куш булыр иде дә бит. Тик шунысы гына аяныч, хуҗалыкларның күбесе акчасызлыктан интегә. Банклар кредит бирергә бик ашкынып тормый. Нәтиҗәдә узган елдагы бер гектарга 70 килограмм урынына, быел җиргә ашлама азрак та кертелергә мөмкин.

Татарстан Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгы белгечләре әйтүенчә, чәчеләсе һәм эшкәртеләсе җир күләме, урыны-урыны белән кабат чәчеләсе мәйданнарны да исәпкә алганда, 3 миллион гектардан да ким булмаячак. Хуҗалыкларда күпьеллык үләннәрнең мәйданы да узган елдагыдан азрак булыр дип көтелә. Киләсе елга да җитәрлек күләмдә терлек азыгы әзерләгән хуҗалыкларның ни өчен мондый адымга баруын аңлап була, әлбәттә.

Чиста пар җирләренең мәйданнары да арта. Кайбер хуҗалыкларда аның күләме сөрү җирләренең 15-20 процентын тәшкил итәр, ди белгечләр. Хәер, аннан күбрәк булганда да хуҗалыклар өчен бу гамәл шактый отышлы бугай. Беренчедән, җир ял итә. Аннан килеп, күпме ягулык-майлау материалларына, техникага, запас частьләргә һәм башка кирәк-яракларга чыгымнар кими.

Икенчедән, вакытында чүп үләннәр һәм корткычлардан арындырылган чиста пар җирләрендә көзге культураларның уңышы күпкә югары. Апас районының кайбер хуҗалыклары узган елда чиста пар җирләренә чәчелгән көзге культураларның гектарыннан уртача 50 центнер, чөгендернең гектарыннан 500 центнердан артык уңыш алган.

Быел бөртеклеләрнең мәйданы, кузаклы культураларны да кертеп, 1 миллион 600 мең гектарга җитәчәк, ди министр урынбасары Илдус Габдрахманов.

Шунысы да бар: ниһаять, чәчү структурасын һәр хуҗалык үзенең мөмкинлегеннән һәм алга куйган максатларыннан чыгып билгели башлады. Аксубай районының кайбер хуҗалыклары, әйтик, быел кукурузны киметеп, борчак яки башка төрле кузаклы культураларның мәйданын арттырачак. Чыннан да, силос базларында кыш чыгарлык кукуруз массасы була торып, өстән кушалар дип, тагын шуңа ябышмассың бит инде. Авыл хуҗалыгында барлык төр җитештерү бер максат-табыш алуга юнәлдерелмәсә, алга китеп булмаячагы һәркемгә аңлашыла.

Хәер, бөртеклеләрнең бәясе быел әллә ни шатландырмады. Сатуы да җиңел булмады. Бүген дә әле республикада сатыла алмый яткан 1 миллион тоннадан артык ашлык бар! Гәрәбәдәй бодайның килограммы 4-5 сумнан артмаганда, булачак уңышның шатлыгы да шулкадәр генә шул.

Рәсми мәгьлүматларга караганда, быел республика хуҗалыкларында рапсның мәйданы 100 мең гектардан артачак! Шунысы сөенечле: аның бәясе дә яхшы, алучысы да республикада ук. Чөгендер уңышы кебек баштарак ялына-ялына шикәр эшкәртү предприятиесенә тапшырасы, аннан инде акчасын ала алмыйча вакыт үткәрәсе түгел. Чөгендергә дә тиешле бәя булса, республикада аны игү мәйданы нибары 66 мең гектарга гына калмас иде дә бит...

Ни чәчсәң, шуны урырсың дигән мәкаль бүген дә үз мәгънәсен югалтмый. Республикада югары җитештерүчән орлыклар җитәрлек күләмдә булса да, кайбер хуҗалыклар төрле юллар белән читтән кертеп, сыйфатсыз орлык чәчә. Гәрчә, андыйларга федераль бюджеттан да, республика казнасыннан да ярдәм булмаячагы турында кат-кат әйтелсә дә.

Ягулык-майлау материалларына ташламаларга килгәндә, Илдус Габдрахманов әйтүенчә, хуҗалыкларга бер литры 21 сумнан 78 мең тонна дизель ягулыгы биреләчәк.
«Ватаным Татарстан» 27.03.12.

Оҗмах күрергә килегез.

Шәһәр кешесе авылны яратмый. Мондый гыйбарәне еш ишетергә туры килә. Бу сүзләрдә хаклык юк түгел, әмма араларында сыер саварга, бакчада казынырга яратучылар да күренә бит. Кайберәүләре исә экзотикага бирелеп бер-ике көнен авыл тормышы белән танышып уздырырга риза. Соңгы арада бу күренеш агротуризм буларак таныла башлады. Питрәч районы Әлбәдән авылында исә ял итәргә килгән туристларны “Страус оҗмахы” белән кызыксындыралар.

“Ватаным Татарстан” хәбәрчесе республикада агротуризмга тартым юнәлешләрне барлап карады, әмма алар бармак белән генә санарлык булып чыкты. Тик шулай да Питрәч районы Әлбәдән авылында аның беренче чаткылары күренә булса кирәк. Бу аңлашыла да, чөнки Татарстан авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры Марат Әхмәтов, агротуризм Казан тирәсендә урнашкан Лаеш, Биектау, Питрәч кебек районнарда үстерелер, дигән иде. Хәер, алга таба туристларны башкаларына да җәлеп итү планда бар анысы. Бүген әлеге юнәлешкә нигез салынып кына килә бит.

Гадәттә, агротуризм дигәндә, авыл җирлегендә ял итүне күздә тоталар. Туристлар берничә көнен шунда уздыра, җирле мәдәният һәм гореф-гадәтләр белән таныша. Алар авыл кешеләре кебек үк гадәти эшләр белән шөгыльләнә. Туристлар уңайлы крестьян йортларында яши. Россиядә агротуризм бүген үсеш чорын кичерсә, Испания, Италия һәм Франциядә ул киң кулланыла. Чит илләрдә аның ял белән хезмәтне берләштерү төре билгеле. Фермер белән килешү нигезендә турист торак һәм ризык өчен түләмәскә дә мөмкин. Бу очракта ул көннең бер өлешендә авыл хуҗалыгы эшләрендә катнашырга тиеш була. Чит илләрдә исә әлеге система халыкка бик хуш килгән.

Питрәч районы Әлбәдән авылында тәвә кошы үрчетеп, агротуризмны популярлаштыруга керешкән Әбрик Ягафаров моның белән Татарстанда да шөгыльләнеп була дип саный. Әле былтыр җәен генә бу юнәлеш буенча эшли башласа да, авылда ял итәргә теләүчеләр аз түгел икән. Туристларны бәяләр дә куркытмый. Әйтик, крестьян йортында бер тәүлек уздыру 2500-3000 сумга төшә. Алар карамагында мунча һәм авыл мохите булачак. Туристларга иртән үзләренә кәҗә савып сөт эчәргә мөмкинлек бирелә, алар сарайдан тавык йомыркасы җыеп керә ала. Шулай ук кунакларны страус һәм фазан ите кушылган экзотик бәлеш белән дә сыйлыйлар. Бүген ял итәргә теләүчеләр карамагында ике йорт бар, тиздән өченчесе төзеләчәк. “Алга таба кунакханә белән кафе да торгызырга планлаштырабыз”, – ди Ягафаров. Йортлар исә нәкъ авыл мохитендә ясалган, аның хәтта бүрәнәләре дә тышланмаган. Кышын туристлар аз булса да, яз җитү белән шәһәр халкы Әлбәдән авылына агыла икән. Гадәттә алар җомга, шимбә һәм якшәмбе көннәрендә киләләр. Йорттагы мохит исә моңарчы килгән туристларның берсен дә битараф калдырмаган. Мунчадан соң салкын тиюдән куркучылар йорттагы мич өстендә йоклый ала. Анда кунакларга төрле камыр ризыклары да пешерәләр икән әле.

Эшмәкәр әйтүенчә, фермага экскурсияләр дә еш килә. Мисал өчен, 2-3 ай эчендә генә “Страус оҗмахы”нда 2 мең 100 кеше булган. Алар монда страус һәм фазан кошларын күрә, атта яки понида йөри, авыл ризыклары белән сыйлана. Ягафаров сүзләренчә, фермага Татарстаннан гына түгел, Италия, Германия һәм Сингапурдан да туристлар килгән. Соңгыларын исә авылдагы гүзәллек, экзотик кош-кортлар сокландырган. Бактың исә Сингапурда буш җирләр юк икән, шуңа күрә дә алар мондагы киңлекне, уратып алган табигатьне күреп таң калган.

Туристларны авылда ял итү белән бергә фермадагы хайваннар да кызыксындыра. Аларны бигрәк тә моңарчы күрмәгән фазаннарга исләре китә. Бактың исә, экзотик кошларны үрчетү әллә ни авыр да түгел икән. Ягафаров әйтүенчә, Татарстан халкы ни өчендер бу юнәлешкә алынырга курка, әмма моның бер проблемасы да юк. Әйтик, тәвә кошы безнең климатка бик тиз җайлаша, сезонына 40-50 йомырка сала. Ул кәҗәдән бер дә артык ризык ашамый: көнгә 2-2,5 килограмм. Кышын әлеге кош вак итеп туралган кишер, кәбестә, чөгендер һәм печән кушылган комбикорм, җәен исә гадәттә яшел үлән белән туклана. Тәвә кошының гаҗәеп кызыксынучан булуы да аның уникальлегенә басым ясый. Ул җирдә кадак яки такта күрсә дә аны тизрәк ашарга тырыша, коймадагы тишеккә дә башын тыгып карый. Шуның аркасында күп вакыт алар кысылып та кала икән. Аның ите исә деликатес булып санала, чөнки ул майсыз, холестерины бик аз. Шуңа күрә бәясе дә аз түгел. Әйтик, Ягафаров Казан рестораннарына аның бер килосын 5 йөз сумнан җибәрә. Алучылар юклыгыннан зарланмый. Йомыркаларының бер данәсен туристлар 1 мең сумга ала икән. Ә инде 1 айлык чебешләрен эшмәкәр халыкка 10 меңгә җибәрә. Бүген аның фермасында иллегә якын тәвә кошы бар. Алар гаиләдә өчәү яши: берсе ата, калган икесе ана. Фермер сүзләренчә, тәвә кошының тиресе дә крокодилныкыннан бер дә ким түгел икән. Тиресенең бер квадрат метры 9 меңгә кадәр җитәргә мөмкин. Моны аңлаган эшмәкәр тиздән әлеге кошның тиресен эшкәртү буенча остаханә дә ачмакчы. Барысы да тормышка ашса, анда телефон савытлары, акча янчыклары ясаячаклар. Иң кызыгы шунда: тәвә кошының йомыркасын тавыкныкы шикелле кыздырып булмый икән. Бактың исә, ул американнар ярата торган омлетка әверелә.

Фермадан бер урап килгәч, “Страус оҗмахы”ның нидән гыйбарәт булуын аңладым, ахры. Африкада гына яшәгән кош-кортның безнең җирлектә дә үзен рәхәт хис итүе кызыксындырмый калмый. Ягафаров белдерүенчә, тәвә кошын үрчетүгә алыначак кеше нык отачак, эшен генә җиренә җиткереп башкару сорала. “Оҗмах” ясау исә коштан гына тормый.
«rad.su» 03.04.12.

О популяризации сельского туризма.

Сельский туризм получил широкое развитие во многих странах. Для Российской Федерации он  является инновационным проектом. Серьезно сельским туризмом Россия  начала заниматься несколько лет назад.   

Отдых на селе в России использовался давно, но как сфера бизнеса он начал развиваться сравнительно недавно. Мода на сельский туризм пришла в нашу страну из-за рубежа. Впервые он появился в Европе  в начале 19 века,  и наибольшее распространение  получил в Чехии, Венгрии и Великобритании. Такой отдых предпочитает треть населения Европы. Возросший интерес горожан к сельской местности связан с изменением условий существования современного человека. Из-за жизни в больших городах ухудшается здоровье людей,  и возникает необходимость в его восстановлении, особенно в психическом оздоровлении, а жизнь в сельской местности - это особый уклад организации труда и быта, который является неотъемлемым элементом народной культуры. И если сельские жители с малолетства знают, что к чему в родной природе, то городским детям все это  нужно растолковать. Ведь некоторые городские дети думают, что батоны растут на хлебном, сосиски на колбасном, а сыр на сырном деревьях.  Хотя есть и такие деревья, но не они дают нам продукты питания.

Сельский  туризм может касаться  различных сфер сельской жизни. Одной из его разновидностей является аграрный туризм в узком смысле этого слова. Слово «аграрный» в широком смысле означает сельскохозяйственное производство, а в дословном переводе - относящийся к землепользованию. Некоторые говорят, что это одно и то же, но русский язык намного богаче других языков, и у нас эти понятия различаются. Аграрный туризм охватывает одну из сторон сельской жизни - растениеводство. Растения являются основой как фитотуризма, так и агротуризма, которые в последние годы активно развиваются. Оба эти направления имеют дело с растениями, но если фитотуризм касается всего царства растений и связан с эстетико-познавательными проблемами, то агротуризм  относится  к сельскохозяйственным растениям в производственном аспекте. При фитотуризме человек, наслаждаясь видами природы или отдельными растениями, получает удовольствие и заряд бодрости, успокаивает нервную систему, накапливает положительные эмоции. При агротуризме он познают производственный процесс, и данное направление туризма получило широкое развитие в ряде европейских стран. Для того, чтобы не создавать путаницу в уже устоявшейся туристской терминологии, можно заменить слово аграрный на агротехнический. В результате этого одной из разновидностей сельского туризма будет агротехнический туризм, который занимается сельскохозяйственными культурами в производственном плане. Такую же аналогию можно провести и с животными. Зоотуризм, начальный этап, которого проходит через зоопарк, касается животных в целом, а зоотехнический туризм имеет дело с сельскохозяйственными животными в производственном отношении. В то же время сельский туризм имеет и другие направления, относящиеся к рекреации и реабилитации человека, природному и ремесленному промыслам, народной кулинарии, этнографии, спорту и др.

Чтобы узнать больше о живой природе, горожане ходят на различные природные  экскурсии, с детства водят ребятишек сначала в зоопарк, а потом в ботанический сад. Это и есть первый опыт человека в зоо- и фитотуризме. Цель зоологических и ботанических экскурсий - знакомство людей с растениями и животными, особенностями их жизни, их ролью в природе. Подобные экскурсии имеют огромное обучающее и воспитательное значение, дают возможность непосредственно ознакомиться с животным и растительным миром, и наблюдать живые существа в природе. Таким способом можно познакомить людей с разнообразием растительного и животного царства, дать им методы и навыки изучения явлений и предметов природы в их естественной среде, показать важность и необходимость охраны растительного и животного мира. Познавательный интерес сидит в душе многих людей: и молодых, и старых. Подобные экскурсии должны быть предварительно подготовлены, поскольку это выезд в ботанический сад, парк, лес, заповедник, поле и т. д. Постигая растения и природу, люди одновременно отдыхают. Эстетическое восприятие растений, животных и ландшафтов природы- это чувственное познание, постижение прекрасного труда природы, которое художники запечатлевают в образах искусства. Цветы на картинах не пахнут, а в саду они издают прекрасный и нежный аромат. Выставки и фестивали цветов и растений - где еще лучше можно познакомиться с произведениями природы-творца, трудом селекционеров и ландшафтных дизайнеров.

Фито - и зоотуризм могут являться самостоятельными сферами туристского бизнеса, но часто они соприкасаются с другими направлениями или являются их частью. Одной из сфер деятельности, с которой они взаимодействуют, - это сельский,  лесной и экологический туризм. Люди приезжают в сельскую местность, размещаются в гостевых комнатах или домах в крестьянских или фермерских хозяйствах  на выходные дни, на 1-2 недели или на определенные периоды проведения сельскохозяйственных работ: посев зерновых и овощей, посадку картофеля, заводку стеблей хмеля на поддержки, уборку зерновых культур и картофеля. В пору заготовки сена они косят траву, вдыхают ароматы луговых трав и свежевысушенного сена. Во время отдыха люди могут освоить различные ремесла, научиться доить коров и коз, ездить на лошади верхом или в упряжке, водить трактор и мотоблок, плести корзину из лозы. Они наблюдают за жизнью животных, пасут скот, кормят птицу, убирают навоз в хлеву, учатся сами,  и учат своих детей. Их дети уже не спросят маму на рынке: «А зачем тетя перелила молоко из пакетов в трехлитровую банку?».

Для Российской Федерации сельский туризм  является инновационным проектом. Сельский туризм в нашей стране еще подросток,  но он взрослеет с каждым годом, и работа в этом направлении идет интенсивными темпами. При этом решаются многие вопросы занятости сельского населения и развития сельских территорий. Любой инновационный проект имеет свой возрастной  жизненный цикл – он зарождается, проходит стадию признания, а затем становления. Любое новшество, и большое и малое, может выступать в качестве предмета инноваций  в сфере потребления материальных благ. Для эффективного продвижения результатов инновационной деятельности в производство каждому этапу жизненного цикла инноваций соответствует свое информационно-консультационное обеспечение.

Пройдя стадию признания,  инновации переходят в пору становления, а затем в передовые практики. Опыт показывает, что ключевым звеном успешного продвижения разработок на рынок является уровень организации менеджмента всего цикла инноваци-онного проекта. После своего становления он находит свое применение, которое может длиться десятилетия и столетия. Этап освоения является очень важным в жизненном цикле инноваций, и требует их демонстраций и рекламы. Для этого используют выставки, на которых проводят конкурсы демонстрируемой продукции,  и выявляют перспективные инновации, заслуживающие первоочередного освоения в производстве.

Основная  задача выставочной деятельности  - демонстрация достижений в разных областях человеческой деятельности. Экспоненты  с помощью образцов осуществляют показ продукции для информирования потенциальных потребителей о своем предприятии и производимой продукции в целях содействия  ее продажам. Кроме демонстрации товарной продукции и услуг на выставках показывают новинки – продукцию, услуги и свежие идеи. Любая производимая продукция первоначально появляется как инновационный продукт  со своим жизненным циклом, в котором выделяются следующие возрастные стадии: формирования, признания, освоения, производственного использования и замены на новую продукцию. Отдельные стадии  жизненного цикла инноваций имеют различную продолжительность. Продукция и проекты, демонстрируемые на выставках, могут  находиться на различных стадиях своего жизненного цикла: новые – на стадии признания и планируемого производства, производимые недавно – на стадии освоения или начала массового производства, продолжительно производимые  – в фазе производственного использования, если поддержание спроса на нее требует вложения определенных средств. Когда инновация достигает  повсеместного использования или ей на смену приходит новый продукт, ее инновационный характер исчезает. Продукция, находящаяся на стадии замены на новый товар, не демонстрируется на выставках.

В течение последних  трех  лет, сначала ФГУ «Российский центр сельскохозяйственного консультирования» (ФГУ РЦСК), а с 2011 года его правопреемник - ФГУ «Учебно-методический  центр сельскохозяйственного консультирования и переподготовки кадров АПК» (ФГУ  УМЦ АПК)  организовывают специализированную  экспозицию по альтернативной  занятости сельского населения - сельский туризм, народные промыслы, ремёсла на выставках-ярмарках «Агрорусь» в Санкт-Петербурге. Стенды формировались  службой системы сельскохозяйственного консультирования России совместно с региональными консультационными службами при поддержке Минсельхоза РФ. В течение трех лет на выставках  были представлены различные регионы страны, успешно развивающие данное туристическое направление. Во время работы выставок проходили презентации регионов, показ изделий народных  промыслов и ремесел, мастер-классы, дегустация продукции с сельских подворий, конгрессные мероприятия.

Популяризация сельского туризма призвана сделать его широко известным,  стимулирует внутренний туризм среди горожан,  и позволяет бороться с  косностью сельского населения, считающего, что в сельской местности можно заниматься только  производством продуктов питания и сырья. Выставки «Агрорусь» ежегодно посещает большое количество посетителей.  Конечно, не все они побывали у стенда по альтернативной занятости сельского населения, но посетителей было много. Да, и самодеятельные артисты своими песнями и танцами привлекали людей к стенду.

На выставке  «Агрорусь 2009»  работал   консультационный стенд службы сельскохозяйственного консультирования, и выставлялись наиболее активно развивающие сельский туризм регионы -  Вологодская, Белгородская области и Республика Карелия. По результатам подведения итогов  выставки экспозиция "Сельский туризм", представленная ФГУ РЦСК,  признана лучшей в номинации "Выставочная премьера 2009" и награждена Дипломом и памятным Кубком.

В рамках выставки ФГУ РЦСК провел два деловых мероприятия: научно-практическую конференцию по «Увеличение доходов сельского населения за счет развития несельскохозяйственных видов деятельности» и круглый стол на тему: «Опыт взаимодействия формирований системы сельскохозяйственного консультирования с крестьянскими (фермерскими) и личными подсобными хозяйствами по вопросам развития несельскохозяйственных видов деятельности». Об опыте развития сельского туризма в Вологодской области рассказала ведущий специалист Комитета по туризму  Волынцева Н. А. О работе Фонда в развитии и поддержки малого предпринимательства в  селах Белгородчины сообщил Андрианов В.  И.  Начальник отдела по развитию туризма, народных промыслов и традиций администрации Грайворонского района Белгородской области Алиханова Е. В. рассказала о развитии сельского туризма в районе. О развитии кооперации в сельском туризме Республики Карелия  рассказал председатель правления СПК «Карельская усадьба»  Кузнецов В.  Ю.

Одним из направлений государственной программы развития сельского хозяйства России является стимулирование развития малых форм хозяйствования в АПК, установление и развитие деловых связей, и участие общественных организаций в аграрной политике. В августе 2010  г.  прошла  выставка "Агрорусь  2010", на которой  ФГУ РЦСК  организовал специализированную экспозицию по альтернативным видам  занятости сельского населения.  На стенде был представлен опыт работы регионов, успешно развивающих проект «Сельский туризм»:  Республики Чувашия, Северная Осетия-Алания.  Карелия, Краснодарский край и Астраханская область.  

В рамках выставки "Агрорусь-2010"  состоялся круглый стол "Практика и перспективы развития сельского туризма", организованный Минсельхозом,  Минспорттуризмом, Ростуризмом и ФГУ РЦСК. О состоянии и перспективах развития сельского туризма в Российской Федерации рассказала Белоусова Е. В., советник управления развития внутреннего туризма и государственных туристических проектов Федерального агентства по туризму. Начальник отдела альтернативной занятости населения ФГУ РЦСК Карпова И. М.  выступила с докладом "Система сельскохозяйственного консультирования в развитии сельского туризма". В докладе главы Ибресинского района Чувашия Петрова А. И  освещалась тема: "Развитие сельских территорий - основа успешного формирования туристского продукта в сельской местности". Тему кооперации в сельском туризме поднял Кузнецов В. Ю., председатель правления СПК "Карельская усадьба". О внутренних предпосылках развития сельского туризма в Астраханской области рассказала Лиховицкая Н. А., председатель СПК по сельскому туризму "Лотос". Опытом и самыми интересными  проектами по сельскому туризму Краснодарского края  поделилась Клименко Н. А., ведущий специалист  ГУ КК "Кубанский сельскохозяйственный информационно-консультационный центр". Андреева Н. П., руководитель проекта Программы развития ООН в Северной Осетии-Алании рассказала о программе по развитию агротуризма в республике. С докладом о развитии местного сельского туризма  выступил Кевелев Е. А., специалист по туризму МУП "Управление туризма и народных промыслов Кирилловского района Вологодской облас-ти".

При полном аншлаге посетителей в Санкт-Петербурге в августе 2011 г. начала работу юбилейная /двадцатая/ Международная агропромышленная выставка-ярмарка "Агрорусь-2011". Под ее торговые ряды и экспозиции задействовали  всю территорию выставочного комплекса "Ленэкспо". На стенде «Альтернативная занятость сельского населения» вместе с ФГУ УМЦ АПК  представляли свою деятельность Белгородская и Ленинградская область, Карелия, и гости из Латвии.  Работу по развитию сельского туризма и народным промыслам на Белгородчине ведет областной фонд поддержки малого предпринимательства. Большая работа по сельскому туризму осуществляется в Карелии, а сейчас и во многих регионах России, за счет фирмы «Карельская усадьба». Вопросами сельского туризма в Ленинградской области занимается областной комитет по физической культуре, спорту и туризму. Наступление на сельский туризм идет с различных сторон.

На выставке прошел  круглый стол на тему «Сельский туризм в развитии альтерна-тивной занятости сельского населения»,  организаторами которого были  ФГУ  УМЦ АПК,  Ростуризм и  Минсельхоз РФ,   вела его  Елисеева Н. В., заместитель директора Де-партамента сельского развития и социальной политики Минсельхоза России. О деятель-ность Российского союза сельской молодежи в ее трудоустройстве  рассказала председатель союза Платошина О. Ю. О сельскохозяйственных производственно-сбытовых цепочках - как основы развития сельских территорий и возможностях их использования для развития сельского туризма поведал Максимов А.Ф., директор проекта «Содействие развитию сельского хозяйства на Северном Кавказе» корпорации ЭЙСИДИАЙ/ВОКА  в России. «Сельский туризм как фактор развития предпринимательства в Белгородской области» тема выступления Шаровой  Т. Л., исполнительного директора Белгородского областного фонда поддержки малого и среднего предпринимательства. О инновационных моделях  сельского туризма и возможности их применения в России сообщил Баландин Ю. С., исполнительный директор Национальной Ассоциации организаций сельского туризма. Интересный доклад о сельском туризме в восточных районах Латвии сделал  М. Цимерманис, председатель правления Латвийского центра сельских консультаций и образования. Об альтернативной  занятости сельского населения и работе с молодежью в Республики Удмуртия рассказала Шитова С. Б., специалист отдела сельского туризма. Об тури-стических и  экологических местах Подпорожского района Ленинградской области со-бравшимся поведал Курбятьев В. Ю. из экопоселения Гришино, Ленинградской области. О задачах и возможностях организаций сельскохозяйственного консультирования в реше-нии проблем занятости сельского населения рассказал Олонцев А. В., директор ГОАУ Ярославской области «Информационно-консультационная служба АПК», председатель ассоциации сельскохозяйственных консультационных организаций. Он в частности ска-зал, что пора отойти от понятия альтернативная занятость на селе. Сельский туризм, на-родные промыслы и ремесла - это такая же типичная  сельская занятость, как и сельскохозяйственное производство, и нельзя их противопоставлять друг другу.

Создание консультационной зоны по сельскому туризму на выставках «Агрорусь» способствовало формированию положительного отношения власти, бизнеса и общественности к развитию различных  видов занятости сельского населения. Развёрнутая экспозиция продемонстрировала особенности регионов,  и вызвала живой интерес у посетителей выставки к инновационному проекту «Сельский туризм в России», что способствует его дальнейшей популяризации. Показ развития сельского туризма на выставках «Агрорусь» освещает центральная и местная пресса, радио и телевидение. В региональных печатных изданиях, в том числе издаваемых консультационными службами,  помещаются материалы о развитии сельского туризма в различных зонах страны.

Выставки проходят, но с материалами по сельскому туризму может ознакомиться любой желающий, имеющий доступ в интернет, на сайте ФГУ УМЦ АПК – www.mcx-consult.ru., посещаемость  которого  составляет более 1 тысячу человек в сутки.  Материа-лы выставок «Агрорусь» и проводимых на них мероприятиях на сайте ФГУ УМЦ АПК  размещаются в новостной ленте, в разделах информационных ресурсов и выставочной деятельности. Отчеты о работе участников стенда по сельскому туризму помещаются на сайтах региональных ИКС и других организаций.

В Российской Федерации 83 административных региона, в которых проживает 143 миллиона человек, из них в сельской местности   37,5  млн., что составляет 26,3 %. В на-шей стране живую и трудятся люди 180 национальностей, которые имеют свою первобытную культуры и обычаи, быт и кулинарное искусство. При этом в разных регионах страны они различны, как у русских, так и у татар и людей других национальностей. Традиции  и быт немцев Поволжья отличается от их соплеменников из Сибири. Южнорусская деревня существенно отличаются от северной, а прибалтийская от дальневосточной. И если в городах, особенно крупных, идет процесс ассимиляции, объединяется быт и пищевые пристрастия, стираются национальные особенности, то в сельской местности в большей степени сохраняется жизнь этих народов в их первозданном виде.  Ознакомление и познание жизни сельского населения – одна из составляющих сельского туризма.

В последние годы многие российские регионы проявляют активность в развитии сельского туризма. Во многих из них  имеются благоприятные предпосылки для развития сельского, лесного и экологического туризма, уникальный историко-культурный потенциал и большое количество разнообразных природных достопримечательностей. В ряде мест развитию туризма  может способствовать выгодное экономико-географическое положение региона, раскрученный бренд местности или определенного продукта и т. д. Праздники огурца, хрена, медового спаса, пива и хмеля, уборки урожая – это составляющие элементы сельского туризма. Географическое положение, климатические условия, богатое природное разнообразие  способствуют развитию  туризма на селе в классической форме - отдых в сельской местности.

Деревни во многих регионах России решили возрождать с помощью туризма. До 50 % прибыли крестьянско-фермерские хозяйства, занимающиеся этой деятельностью, получают за счет туризма. Помимо выращивания овощей и фруктов, производства мяса и молока, село постепенно осваивает ещё одно направление – туризм, который  спасает деревню от безработицы,  и дает возможность развиваться народным промыслам и ремеслам, службам быта и дорожной сети, стимулирует производство сельскохозяйственной продукции в крестьянско-фермерских и личных подсобных хозяйствах граждан.  В рамках реализации Государственной программы развития сельского хозяйства на 2008-2012 годы  в регионах  получают развитие несельскохозяйственные виды деятельности, в частности, туризм. Этот бизнес способствует экономическому росту сельских территорий, сохранению малых деревень и развитию социальной инфраструктуры села. Одним из важнейших аргументов в поддержку сельского туризма является возрождение крестьянского быта, развитие исконно народных ремёсел и сохранение традиций.