* * *
Өстәлдә нәрсәләр бар? - Чынаяклар, тәлинкәләр, чәнечкеләр. Чынаяклар нинди төстә? - Чынаяклар зәңгәр. Өстәлдә нинди тәлинкә бар? - Зур, ак тәлинкә
Болар нәрсәләр? - Болар чәнечкеләр.
* * *
Иртән син нәрсә эшлисең? - Иртән мин юынам, тешләремне чистартам.
Син кулыңны юдыңмы? - Әйе, мин кулымны юдым.
Синең кулларың чистамы? - Минем кулларым чиста.
* * *
Бу кемнең сөлгесе? - Бу минем сөлгем.
Бу сөлге кемнеке? - Бу сөлге Оляныкы.
Бу кем тарагы? - Бу Ваня тарагы.
* * *
Син иртән ашадыңмы? - Әйе, мин ботка ашадым, чәй эчтем.
Ә көндез нишләдең? - Мин уйнадым, җырладым, рәсем ясадым, урамда йөрдем, йокладым.
Син кич нәрсә эшлисең? - Мин кич өйгә кайтам.
Аня нишли? - Аня савыт-саба юа. Ул әбисенә булыша. Әби се рәхмәт әйтә.
* * *
Галя нәрсә ашый? - Галя ботка ашый. Галя ботканы нәрсә белән ашый? - Галя ботканы кашык белән ашый.
Хикәя төзеп сөйләү үрнәкләре
Бу - безнең балалар бакчасы. Без бакчада уйныйбыз, җыр лыйбыз, рәсем ясыйбыз. Без дус, тату яшибез. Без бакчабызны яратабыз.
...
Бу – безнең мәйданчык. Без монда уйныйбыз. Без гөлләр
утыртабыз. Чәчәкләргә су сибәбез. Мәйданчык матур.
* * *
Без иртән зарядка ясыйбыз. Юынабыз, тешләребезне чис тартабыз. Иртәнге аш ашыйбыз. Көндез без уйныйбыз, җыр лыйбыз, рәсем ясыйбыз, һавада йөрибез. Көндезге аш ашый быз.
...
Бүген Миша, Валя тәрбияче апага булыштылар. Миша ка рандашлар китерде. Валя кәгазьләр китерде. Без рәсем ясадык.
* * *
Бу бүлмә. Бүлмәдә өстәлләр бар. Бу өстәл. Өстәл өстендә дүрт тәлинкә дүрт кашык бар. Бу зур тәлинкә. Зур тәлинкәдә икмәк. Без бүген аш, ботка ашыйбыз. Ботка тәмле. Без ботка яратабыз.
...
Без уйныйбыз. Миндә - төлке. Булатта - әтәч. Аня курчак белән уйный. Без тату уйныйбыз.
Бу - йокы бүлмәсе. Без монда йоклыйбыз. Бу караватлар. Караватта юрган һәм мендәрләр. Бу - минем карават. Мин көндез йоклыйм.
...
Без һавада йөрибез. Бу - безнең урам. Безнең урам матур һәм чиста. Урамда яшел үлән үсә. Монда чәчәкләр үсә. Алар ак, сары, кызыл, зәңгәр.
Бүген 8 нче март. Әниләр бәйрәме. Без әниләрне котлыйбыз. Чәчәкләр бүләк итәбез. Бәйрәмдә җырлыйбыз, биибез. Бәйрәмдә күңелле.
* *
Өстәлдә китаплар. Болар - Тукай әкиятләре. Бу - "Шүрәле" китабы. Бу - "Су анасы" әкияте. Бу - "Кәҗә белән сарык әкия те". Без әкиятләр яратабыз.
Икенче уку елында үзләштерү өчен тәкъдим ителгән сүзләр
ӨЧЕНЧЕ УКУ ЕЛЫ.
I квартал.
"Алтын көз", "Көзге байлык", "Минем гаиләм", "Безнең балалар бакчасы" дигән темаларга әңгәмәләр, төрле уеннар оеш тыру. Шул чараларны үткәргәндә балаларның татар теленнән белемнәрен, сөйләшә белү күнекмәләрен камилләштерүне дәвам итү.
Яңа сүзләр өйрәнү исәбенә сүз байлыгын арттыру һәм алар- ны сөйләмдә активлаштыру:
рәхим итегез, зинһар, яшим; дәү әни, дәү әти, эне, сеңел, бәби, гаилә;
алтын көз, кипте, саргайды, җылы як, коела, агачлар, үләннәр;
уңыш, өлгерә, бай, сарымсак, борыч, файдалы, озынча, җыябыз, тозлый;
кура җиләге, карлыган, миләш, балан, ачы, баллы;
көн исемнәре: дүшәмбе, сишәмбе, чәршәмбе, пәнќешәмбе, җомга, шимбә, якшәмбе;
бүген, иртәгә, дежур тора, ашата, су сибә.
Өйрәнгән сүзләр, грамматик конструкцияләрнең мәгънәсен аңлатып, аларны сөйләмдә кулланырга ирешү, бәйләнешле сөйләм булдыру:
Сиңа ничә яшь? - Миңа җиде яшь.
Син кайда яшисең? - Мин Казанда яшим.
Синең адресың ничек?
Гаиләңдә кемнәр бар?
Син нәрсә белән уйнарга яратасың? һ.б. сорауларны аңлап дөрес җавап бирү.
Кем, нәрсә? алмашлыкларын дөрес кулланырга өйрәтүне дәвам итү. Балаларга кем? соравын бары кешеләргә карата гына куллануны төшендерү. Өйрәтелгән әйберләрнең төсләрен белде рүче сыйфатлар - ак, кара, зәңгәр, сары, кызыл, көрән, соры сүзләре һәм нинди төстә? сорау конструкциясе белән таныштыруны дәвам итү.
Синең башлыгың нинди төстә?
Өстәлдәге алма нинди төстә?
Сүзләрне берлек һәм күплек санда куллануны ныгыту, -лар, -ләр, -нар, -нәр кушымчаларын дөрес куллануга ирешү
агач - агачлар
үлән - үләннәр
миләш - миләшләр
балан - баланнар
Үсемлекләр, кошлар, хайваннар тормышындагы кайбер үзенчәлекләрне билгеләүче сүзләр: саргая, җимеш бирә, өлгерә, үсәләр, әзерләнәләр һ.б. фигыльләрне кулланышка кертү.
Диалогик сөйләм үстерү буенча эшне дәвам итү. Исемнәрне һәм алмашлыкларны иялек һәм башка килешләрдә куллану ны активлаштыру.
Кайда? сорау алмашлыгы белән әйберләрнең урынын бел дергән сорау җөмләләрне куллану күнекмәләре булдыру. Җөмләләр төзергә өйрәтү эшен дәвам иттерү. 4-5 җөмләдән тор ган хикәяләр төзү. Әкиятләр иҗат итүгә булышу.
Уеннар һәм әйләнә-тирә белән танышу барышында балалар ның татарча сөйләшү күнекмәләрен, бәйләнешле сөйләм үстер үне камилләштерү.
II квартал.
Темалар: "Салкын кыш", "Яңа ел килә", "Йорт һәм ишек алды", "Сәламәт булыйк", "Һөнәрләр".
Кыш, чыршы бәйрәме темаларына кагылышлы сүзләр ярдә мендә сүзлек запасын арттыру: суык, бәс, боз өсте, тимераяк, кар бабай, күмер, таяк, саф һава; чыршы, бизәлгән, ялтыравык, кунаклар һ.б.
Кешенең сәламәтлеген һәм эчке әгъзаларын белдергән сүзләрне: авыру, авырый, авырта, дару, йөрәк, тамак, теш, те релә һ.б. сүзләрне кулланышка кертү.
Балаларның сүзлек байлыгын үстерү буенча алдагы еллар да башланган эшне дәвам иттерү. Сораулар бирү, шул сораулар га җавап кайтара белүләрен ныгыту.
Исем, сыйфат һәм хәбәрләрне яраклаштырып, җөмләләрне дөрес итеп төзи белүләрен ныгыту, 4-5 җөмләдән торган хикә яләр төзү эшен дәвам иттерү.
Авазларның дөрес әйтелешенә ирешү максаты белән бала ларның артикуляция аппаратын камилләштерү һәм фонематик ишетү сәләтен үстерү юнәлешендә системалы эш алып бару. Авазларны дөрес әйтергә өйрәтүгә ярдәм итә торган уеннардан, дидактик материаллардан файдалану. Татар теленең үзенчәлек ле авазлары кергән шигырьләрне күмәкләп, аерым әйттерү, зур булмаган шигырьләрне яттан сөйләргә өйрәтү. Авазларны, сүзләрне, гади җөмләләрне ашыкмыйча, ачык һәм аңлаешлы итеп әйтү, дөрес сөйләшә белү күнекмәләре бирү эшен дәвам иттерү.
Гаилә әгъзаларның һөнәрләре турында сөйли белү күнекмәләре бирү:
"Бу минем әтием. Аның исеме Коля. Ул укытучы. Бу ми нем әнием. Аның исеме Вера. Ул - сатучы. Бабай - табиб. Әби - тәрбияче".
Балаларны географик карта белән таныштыру. Картадан Татарстан республикасын, үзләре яшәгән шәһәрне (авылны) һәм башка шәһәрләрне табу. Татарстан Республикасының башкала сы - Казан шәһәре. Аларның Казан шәһәре турындагы белемнәрен искә төшерү. Герб, флаг, гимн белән таныштыру. Татар стан шәһәрләре һәм урман, елгалары турындагы белемнәрен камилләштерү буенча рәсемнәр, иллюстрацияләр карау, әңгәмәләр үткәрү.
Балалар белән төрле сәяхәтләр оештыру. Сәяхәткә барганда аларны түбәндәге мәгълүматлар беән таныштыру: сәяхәткә бар ганда кешеләр үзләре белән нәрсәләр алалар? Ничек, кайдан билет сатып алына? Кемнәр билет тикшерәләр? Сәяхәткә нин ди транспорт төрләре белән барырга мөмкин? Балаларга сәяхәткә чыкканда үз-үзеңне тота белү күнекмәләре бирү. Анда күргәннәрне рәсемгә төшерү, хикәяләр иҗат итү.
Кеше кулы белән эшләнгән әйберләр карау. Чигүче, чүлмәкче, тукучы һөнәрләре белән таныштыру. Эш коралларын карау, алар белән эшләп карау. Татар бизәкләре белән таныштыру. Татар халкының милли киемнәрен карап, аларны танырга өйрәтү.
Балаларны татар халкының гореф-гадәтләре белән таныш тыру, милли аш-су атамаларын өйрәтү. Татар халык бәйрәмнәре белән таныштыру эшен дәвам итү. Халык йолаларына хөрмәт һәм ихтирам тәрбияләү.
Бәйрәм, бәйрәмгә әзерлек, бәйрәм итү һ.б. шундый сүзләрне кулланышка кертү. Сөмбелә, Нәүрүз, Карга боткасы, Сабан туе һ.б. бәйрәмнәрдә катнашу.
III квартал.
"Ямьле яз", " – Бүген әни бәйрәме", "Табигатькә сәяхәт", "Ка зан - башкала", "Балалар дусты - Тукай", "Без мәктәпкә бара быз" дигән темалар буенча балаларның сөйләм күнекмәләрен үстерүне дәвам иттерү, тыңлап һәм аңлап сорауларга дөрес җавап бирүләренә ирешү.
Бу кварталда авазларны дөрес әйтү буенча эшне дәвам ит терү, калын һәм нечкә әйтелешле сүзләрне чагыштыру күнегүлә ре ясау: кул - күл, кыр - кер, кыл - кил, кыш - кош һ.б. Балаларга туган шәһәребез Казан турында мәгълүмат бирүне дәвам итү. Казан - Татарстанның башкаласы икәнлеген аңла ту. Казан урамнары буйлап сәяхәт оештыру. Музей, күргәзмәләр залы, театрларга (Курчак, Драма, Опера театрлары) бару, күре некле шәхесләр белән таныштыру.
Балаларны татар халкының бөек шагыйре Г.Тукайның тор мыш юлы, иҗаты белән таныштыру эшен дәвам итү. Шагыйрьгә карата кызыксыну, соклану, ярату хисләре тәрбияләү. Аның әкият, шигырьләрен аңлауларына ирешү.
Мәктәп, уку-язу кирәк-яраклары белән таныштыру, яңа сүзләр исәбенә сүз байлыгын үстерү, грамматик конструкцияләр төзү.
Әкият һәм хикәяләрне тыңларга, аңларга өйрәтү буенча системалы эш алып бару. Сораулар яки күрсәтмә әсбаплар (уен чыклар, рәсемнәр, схемалар, пиктограммалар һ.б.) ярдәмендә укылган әкият һәм хикәяләрне эчтәлеген сөйли белү күнекмәл әрен ныгыту.
Программы реализуемые в дополнительном образовании:
И.Г.Сухин “Шахматы для самых маленьких”, -М.:Астрель, АСТ, 2000.
Е.П.Быкова “Шахматы для малышей”
Р.Г.Борганова, Н.В.Максимов “Татар халкынын мәдәнияте белән таныштыру программасы”
С.Ю.Афонькин, Е.Ю.Афонькина «Весёлые уроки оригами в школе и дома»
С.Соколова «Школа оригами: аппликация и мозаика»
В.Н.Мещерякова «I LOVE ENGLISH» «Я люблю английский» для детей от 3-7 лет.
Ж.Е.Фирилева, Е.Г.Сайкина «СА-ФИ-ДАНСЕ» танцевально – игровая гимнастика для детей. Учебно – методическое пособие для педагогов дошкольных и школьных учреждений. Санкт – Петербург, «Детство пресс»,2003г
Т.Сауко, А.Буренина «Топ – хлоп, малыши!», Санкт – Петербург, 2001г.
Р.К.Шаехова Методические рекомендации к “Программе предшкольного образования”. – Казань: РИЦ “Школа”, 2007.
Е.В.Колесникова “Ярешаю логические задачи”, Москва, 2006 г.
И.О.Светлова “Логика”, Москва, 2006 г.
М.Стуликова, - М.: Развиваем логическое мышление. Мой мир, 2008.
Ш.В.Хайрутдинова “Азбука плавания”.
Е.А.Яных “Аквааэробика”
И.А.Лыкова “Изобразительная деятельность в детском саду” младший и средний возраст, Творческий центр СФЕРА, Москва 2009 г.
Белованова М.Е. Я буду пианистом: методическое пособие для обучения нотной грамоте и игре на фортепиано. Часть 3 Мои первые ноты Феникс.
Белованова М.Е. Азбука пения для самых маленьких Мои первые ноты Феникс
ИСПОЛЬЗУЕМАЯ ЛИТЕРАТУРА
Журнал «Старший воспитатель» № 9, 2009 год. Методические рекоменд по разработке основной общеобразовательной программы ДОУ.
Комплексная программа «Сообщество», К. А. Хансен, Р. К. Кауфман, К. Б. Уолш, под редакцией П. Г. Нежнова, Институт «Открытое общество» Россия 1999 год;
«Программа воспитания и обучения в детском саду» под редакцией М. А. Васильевой, В. В. Гербовой, Т. С. Комаровой, Москва 2005 год;
Программа по обучению детей татарскому языку «Балалар бакчасында татар теле ойрэту программасы» Р. А. Бургановой, Ф.Ю. Юсупова Казань, 2004 год;
Коррекционные программы для детей с нарушениями речи «Программа обучения и воспитания детей с фонетико-фонематическим недоразвитием речи», «Программа обучения и воспитания детей с общим недоразвитием речи» Т. Б. Филичева, Г. В. Чиркина, Москва 1993 год
Филичева Т.Б., Чиркина Г.В. Программа обучения и воспитания детей с фонетико-фонематическим недоразвитием (старшая группа детского сада). Учебное пособие для логопедов и воспитателей детских садов с нарушениями речи.- М.: МГОПИ, 1993.-72 с.
Каше Г. А., Филичева Т. Б., Чиркина Г. В. Программа воспитания и обучения детей с фонетико-фонематическим недоразвитием речи (7 год жизни). – М.: Министерство Просвещения СССР научно-исследовательский институт дефектологии АПН СССР, 1986
Осокина Т.И. Обучение плаванию в детском саду
Богина Т.Л., Терехова И. Т. Режим дня в детском саду: Кн. для воспитателя дет.сада.— М., 1987.
Булгакова И. Ж. Учите детей плавать.— М., 1977.
Васильев В.С, Никитский Б. Н. Обучение детей плаванию.— М., 1973.
Волошин А., Киселева М. Опыт организации массового обучения плаванию дошкольни ков / / Плавание,— 1980.— Вып.2.
Гигиенические и педагогические требования к организации учебной деятельности детей дошкольного возраста: Метод, рекомендации для дет. дошк.учреждений / / М-во просвещения СССР. Упр. дошк.воспитания; НИИ дошкольного воспитания АПН СССР.— М., 1986.
Кислое А. А., Панаева В. Г. Нептун собирает друзей.— М., 1983.
Левин Г. Плавание для малышей: Пер. с нем.— М., 1974.
Лейнус X. Игры для детей различного возраста / / Плавание.— 1977.— Вып.1.
Макаренко Л. П. Плавание.— М., 1979.
Медико-педагогический контроль за физическим воспитанием детей дошкольного возраста: Метод, рекомендации / М-во здравоохранения СССР.— М., 1983.
Методические рекомендации по обучению детей плаванию в детских садах / В. С. Шичанин, Н. В. Сусман, Г. Ф. Иванова, Л. В. Иванова,— М., 1983.
Методические рекомендации по организации обучения плаванию детей дошкольного возраста / М-во просвещения СССР. Упр.дошк. воспитания; НИИ дошкольного воспитания АПН СССР,-М., 1985.
Организация и проведение физкультурных праздников в дошкольном учреждении: Метод, рекомендации / М-во просвещения СССР; НИИ дошкольного воспитания АПН СССР.— М., 1987.
Осокина Т. И. Как научить детей плавать.— 3-е изд.— М., 1985.
Осокина Т. И., Тимофеева Е. А., Фурмана Л. С. Игры и развлечения детей на воздухе.— 2-е изд.— М., 1983.
Пыжов В. Для безопасного обучения плаванию дошкольников // Дошк. воспитание.— 1983.— № 6.
Санитарные правила устройства и содержания детских дошкольных учреждений (детские ясли, детские сады, детские ясли-сады) /М-во здравоохранения СССР.— М., 1985.
Фирсов З.П. Плавание для всех.—М., 1983.
|
