Протокол №1 от 15 августа 2012 года. №111 от 27 августа 2012 года
Скачать 1.71 Mb.
|
Морфемика «Огвыжыё кылъёс» сярысь валан басьтон. Огвыжыё кылъёсты кыллэн грамматической формаосызлэсь, синоним луись кылъёслэсь висъяны дышетскон. Сётэм кыллэсь морфемной люкетъёссэ (кылвыжыез, приставкаез, суффиксэз) висъяны быгатон. Котькуд кыллюкетлэсь терминзэ, определенизэ, кулэлыксэ тодон. Пќртэм амалъёсын (приставкаен, суффиксъёсын, кык кылъёсты огазеяса) выль кылъёс пќрмытъян. Кушето кылъёс сярысь валан басьтон. Кылъёсты кыллюкетъёсъя сэрттон-пертчон Морфология Вераськон люкетъёс. Самостоятельной но юрттћсь вераськон люкетъёс. Существительной Пуштросэз но вераськонын кутћськемез. Кин?, ма? (мар?) юанъёс пуктыса, луло но лултэм существительнойёсты тодман. Асним но асним луисьтэм существительнойёсты висъян. Существительнойёсты лыдъя вошъян. Существительнойёсты падежъёсъя вошъян. Сётэм существительнойлэсь падежзэ тодон. Существительнойлэн простой но притяжательной склонениез сярысь валан. Существительнойёслэн пќрмемзы. Существительнойлы морфологической разбор. Прилагательной Пуштросэз но вераськонын кутћськемез. Прилагательнойлэн существительноен кутћськемез (вошъяськытэк, лыдъя вошъяськыса). Прилагательнойлэн пќрмемез. Прилагательнойлы морфологической разбор. Местоимение Местоимение сярысь огъя валан. Личной местоимениос. Соослэн кулэлыксы, вераськонын кутћськемзы. 1-тћ, 2-тћ, 3-тћ лицоысь одћг но трос лыдын личной местоимениос. Личной местоимениослэн падежъёсъя вошъяськемзы. Числительной Числительной сярысь огъя валан. Пуштроссыя количественной но порядковой, пќрмемзыя простой но составной числительнойёс. Количественной но порядковой числительнойёслэн вераськонын кутћськемзы. Глагол Пуштросэз но вераськонын кутћськемез. Глаголлэн неопределённой формаез. Глаголлэн дыръя вошъяськемез: али дыр, ортчем дыр, вуоно дыр. Али, ортчем, вуоно дырын глаголъёслэн лицоя но лыдъя вошъяськемзы (спряженизы). Глаголъёслэсь I яке II спряжениысь луэмзэс эскерон амалъёс. Глаголлэн пќрмемез. Глаголы морфологической разбор. Наречие Пуштросэз но вераськонын кутћськемез. Послелог Вераськонын тужгес џем кутћськись послелогъёсын тодматскон. Послелогъёслэн кутћськемзы: предложениын существительнойёсты но местоимениосты мукет вераськон люкетъёсын герњан, однородной членъёсты но кушето предложениослэсь люкетъёссэс герњан. Союз Но, нош, оло, яке союзъёс, соослэн предложениын кутћськемзы. Малы ке шуоно союзной кыл. Частица - а частица, солэн кулэлыкез. Синтаксис Текстэз, предложениез, кылтэчетэз, кылэз ог-огзылэсь висъяны (соослэсь маин огкадь но пќртэм луэмзэс вераны). Юан пуктыса, кылтэчетысь валэктоно но валэктћсь кылъёссэ шедьтыны. Веран мугзыя ивортон, юан, ќтён предложениос. Интонацизыя огшоры куараен но кеськон куараен верам предложениос. Предложениослэн пќрмемзы но гожтћськемзы. Огшоры предложение Предложенилэн главной членъёсыз: подлежащей но сказуемой. Предложенилэн второстепенной членъёсыз: определение, дополнение, обстоятельство. Главной но второстепенной членъёсты тодман. Юан пуктыса, предложениысь кылъёслэсь герњаськемзэс эскерон. Вќлскем но вќлскымтэ предложениос. Кык главной членэн огшоры предложенилы синтаксической разбор лэсьтон. Предложенилэн однородной членъёсыз. Союзъёсын но союзъёстэк герњаськем однородной членъёс. Однородной членъёс вискы запятой пуктон. Предложениысь однородной членъёссэ шедьтон, однородной членъёсын (союзъёсын но союзъёстэк герњаса) предложениос малпаны быгатон. Обращениен предложениос (огъя валан басьтон). Кушето предложение Кушето предложение сярысь огъя валан басьтон. Кушето предложениосты огшоры предложениослэсь висъян. Союзъёсын но союзъёстэк пќрмем кушето предложениос. Кушето предложениын запятой пуктон. Кушето предложениос малпаны быгатон. Прямой речен предложениос (огъя валан басьтон). Шонер гожъяськон Бадњым букваез предложенилэн кутсконаз но аснимъёсын гожъян. Кылъёсын д, з, л, н, с, т согласнойёслэсь небыт луэмзэс небыт пусэн (ь) но и, е, ё, ю, я гласной букваосын возьматон. Кылъёсын ћ, э, ќ гласнойёсты шонер гожъян. Чурыт согласноез возьматћсь букваос бере е буква гожтон. Љ, њ, џ аффрикатаосын кылъёсты шонер гожъян. Кык полэс согласнойёсын кылъёсты шонер гожъян. Висъясь ь но ъ пусъёсын кылъёсты шонер гожъян. ња-ча, њу-чу, њо-чо букватэчетъёсын кылъёсты шонер гожъян. Кыл пумын кузэн жингрес но тонгес согласнойёсты шонер гожъян. Кылъёсты чурысь чуре выжтон. Кылвыжыысь согласнойёссэ шонер гожъян. Кыл шорын артысь тс, дс, дњ, нњ, тч согласнойёсын кылъёсты гожъян. Существительнойлэсь трос лыд суффиксъёссэ шонер гожъян. Существительнойлэсь падеж суффиксъёссэ шонер гожъян. Глаголлэсь дыр, лицо, лыд кабъёссэ возьматћсь суффиксъёсты шонер гожъян. Послелогъёсты мукет вераськон люкетъёсын (существительноен, мес-тоимениен) шонер гожъян. Одћг кылэз кык пол вераса пќрмем куд-ог кушето кылъёсты гожъян. Порядковой числительнойёсты но куд-ог наречиосты гожъян. Предложение пуме пусъёс пуктон: точка, юан пус, кеськон пус. Однородной членъёсын предложение запятой пуктон. Прямой речен предложениосты гожъян. Обращениен предложениосты гожъян. Вераськон но гожъяськон кылэз радъян, волятон но азинтон Вераськон но гожъяськон кылъёс, соослэн портэмлыкъёссы, кытын кутћськемзы. Диалоген но монологен вераськон, соослэн пќрмемзы. Пќртэм интыосын (школаын, урокын, сиськонниын, библиотекаын но мукет интыосын), тодмо но тодмотэм адямиосын, пќртэм арлыдо адямиосын этикетъя вераськон нуыны, вераськыку, ас малпандэ шараяны быгатон. Текст, солэн тодметъёсыз. Текстысь предложениослэн куспазы герњаськемзы. Текстлэн темаез, валтћсь малпанэз, йыръянэз, авторез. Текстын предложениослэн радъяськемзы. Текстлэн люкетъёсызлэн радъяськемзы. Текстлэн планэз. Текстлэсь люкетъёссэ висъян, план лэсьтон. Текст кылдытон бордын ужан: йыръян малпан, текстысь предложениоссэ но люкетъёссэ радъян. Сётэм темая (йыръянъя, кутсконэзъя) повествование, описание, рассуждение типъем текстъёс кылдытон. Планъя текстлэсь пуштроссэ учкытэк гожъян. Сётэм темая но планъя сочинение гожъян. Рус мәктәпләрендә укучы татар балаларына әдәбияттан дәүләт стандарты Рус мәктәпләрендә укучы татар балларына әдәбияттан башлангыч белем стандарты. (1-4 сыйныфлар) Башлангыч белем баскычында әдәбиятны өйрәнү түбәндәге максатларны күз алдында тота:
Белем бирү программалары эчтәлегенә куелган мәҗбүри таләп. Китап уку эшчәнлеге. Әдәби һәм фәнни популяр әсәрләр, татар халык авыз иќаты әсәрләре. Татар әдәбиятының күренекле вәкилләре әсәрләре. (Г.Тукай, Дәрдемәнд, Ф.Агиев, М.Гафури, М.Җәлил, А.Алиш, Б.Рәхмәт, Ә.Бикчәнтәева, М.Фәйзуллина, Ш.Галиев, Р.Миңнуллин, Г.Хәсәнов, Р.Вәлиева, Ф.Яруллин, А.Тимергалин, Р.Хафизова, Г.Гыйльманов), дөнья балалар әдәбияты классиклары әсәрләре; төрле энциклопедияләрдә, белешмә-сүзлекләрдә һәм балалар вакытлы матбугатында басылган материалларны уку. Балаларга уку өчен тәкъдим ителгән әсәрләрнең төп темалары: туган тел, табигать, хезмәт, балалар тормышы, кешеләрнең үзара мөнәсәбәтләре, гаилә, сәламәтлек саклау, яхшылык һәм яманлык. Әдәби әсәр эчтәлеген аңлауга мөнәсәбәтле үзләштерелергә тиешле мәсьәләләр: әсәр темасы, төп фикере, вакыйгалары һәм аларның эзлеклелеге. Әсәр герое: герой характеры, аның гамәлләре, гамәл кылырга этәргән сәбәпләр. Геройның эмоциональ һәм әхлакый кичерешләрен аңлау, кабул итү. Рус һәм татар әдәбияты геройларын үзара чагыштыру. Әкиятне һәм кече фольклор жанрларын, автор әкиятләрен; хикәя, шигырь, мәсәлләрне әдәби жанр буларак аера белү. Геройлар һәм вакыйгалар сурәтләүдә кулланылган әдәби сәнгатьлелекне тудыручы тел чараларын (терминнарын атамыйча) күрә белү. Китапта бирелгән иллюстрацияләрнең әсәрне кабул итүдә ярдәмен аңлау. Әдәби әсәрнең башка сәнгать әсәрләре белән бәйләнешен тою. Сөйләм эшчәнлеге төрләре Тыңлау. Төрле жанрдагы әдәби әсәрләрне тыңлап, аңлы кабул итү. Тыңлаган әсәрнең төп эчтәлеген аңлау һәм эмоциональ тәэсирен белдерү. Уку. Әдәби текстны ачык һәм аңлаешлы итеп кычкырып уку. Күләме һәм жанры яшь үзенчәлегенә туры килгән әсәрне “эчтән” аңлап уку. Билгеле әсәрне әзерләп, сәнгатьле уку. Уку төрләре (таныштыру, сайланма, аңлатмалы) белән танышу. Уку максатларына төшенү. Әдәби әйтелешнең төп нормаларын саклап, дөрес басым белән кычкырып уку. Сөйләшү. Укыган текст эчтәлегенә мөнәсәбәтле сораулар бирә һәм аларга ќавап бирә белү. Текстның эчтәлеген сөйләү. Әсәрнең геройлары, вакыйгалары турында кечкенә генә монологик сөйләм төзү; текстны план буенча телдән сөйләү. Язу. Тыңлаган, укыган әдәби әсәр буенча бирелгән сорауларга кыскача язма (шул исәптән компьютер кулланып) ќавап бирү. Башлангыч мәктәпне тәмамлаган укучының әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр
Татар әдәбиятыннан төп гомуми белем стандарты. Төп гомуми белем баскычында әдәбиятны өйрәнү түбәндәге максатларга ирешүгә юнәлтелгән:
Гомуми белем программалары эчтәлегенә куелган мәҗбүри таләп. Мәҗбүри өйрәнү өчен тәкъдим ителә торган әдәби әсәрләр. Уку предметы буларак татар әдәбиятының эчтәлеген күпгасырлык әдәби мирасыбызның халыкның рухи дөньясында тирән эз калдырган иң яхшы әсәрләрен уку һәм өйрәнү тәшкил итә. Аларны кабул итү, анализлау һәм шәрехләү тарихи һәм теоретик белемнәргә, шулай ук уку-укыту эшчәнлегендә кулланыла торган эш төрләренә, алым-чараларга, формаларга нигезләнә. Уку-укыту процессында өйрәнү өчен әдәби әсәрләрне сайлап алуда төп таләп (критерий) булып аларның сәнгати кыйммәте, гуманистик эчтәлеге, укучы шәхесенә уңай йогынты ясавы, аның үсеш бурычлары һәм яшь үзенчәлекләренә туры килүе, милли рух белән сугарылуы, шулай ук мәдәни-тарихи традицияләргә һәм белем бирү тәќрибәсенә нигезләнүе тора. Тәкъдим ителә торган материал татар әдәбиятының үсеш-үзгәреш этапларына бәйле бүлеп бирелә. Әдәби әсәрләр хронологик тәртиптә урнаштырыла, ә инде программа авторлары, билгеле бер максаттан чыгып, аларның урынын үзгәртә ала. Укучыларның белем һәм яшь үзенчәлекләренә бәйле түбән сыйныфларда кечерәк күләмле әсәрләр өйрәнелсә, төп гомуми белем бирүнең соңгы этабында зуррак күләмле әсәрләрнең һәм әдәби процесс үзенчәлекләре белән бәйләнештә бирелүе әдәби материалның катлаулана баруына китерә. Укучыларның рус телендә белем бирүче мәктәптә укулары түбәндәге үзенчәлекләргә китерә: а) зур күләмле әсәрләрне кыскартып бирү; б) татар халкының милли үзенчәлекләре, традицияләре, гореф-гадәтләре киңрәк урын алган, милләтнең рухи-мәдәни асылы тулырак чагылган әсәрләргә йөз тоту; в)татар һәм рус әдәбиятларын (аерым әсәрләрен) чагыштырып өйрәнү. Авторлык программаларында әдипләрне һәм әсәрләрне сайлау мөмкинлеге бирү өчен уку материалы түбәндәгечә тәкъдим ителә:
Халык авыз иҗаты Әкиятләр. Мәкаль һәм әйтемнәр. Табышмаклар.(5с.) Ќырлар. Бәетләр. Риваятьләр һәм легендалар (“Иске Казан каласы корылуы”, “Шәһәр ни өчен Казан дип аталган”, “Елан тавы” риваятьләре; “Зөһрә кыз”, “Кеше гомере ничек корылган”, “Алып кешеләр” легендалары). Борынгы һәм Урта гасырлар әдәбияты Кол Гали. “Кыйссаи Йосыф”(өзекләр) (5с). Сайади. “Бабахан дастаны” (өзекләр). Кол Шәриф. Ике газәлен сайлап. Х1Х йөз татар әдәбияты Г.Кандалый. “Иген икмәк бирер икмәк...”, “Мәхәббәтне сәңа салды ходаем...”, “Бу бала хәсрәте түкде...”, “Фәрхи”. К.Насыйри. “Әбүгалисина кыйссасы” (өзекләр). М.Акъегет. “Хисаметдин менла”. З.Бигиев. “Меңнәр яки Гүзәл кыз Хәдичә” (өзек). Я.Емельянов. “Ярлы тормыш”, “Әләк”, “Олысыманлык”, “Әби үгете” (ике-өч шигырен сайлап). Р.Фәхреддин. “Тәрбияле бала”,(5с.) “Әсма яки Гамәл вә ќәза”(өзекләр). ХХ йөз әдәбияты Г.Тукай. “Исемдә калганнар”, “Туган тел”(5с), “Пар ат”, “Туган җиремә”, “Туган авыл”(5с.), “Йокы”, “Өзелгән өмет”, “Ана догасы”(5с.), “Кичке азан”, “Шагыйрьгә”, “Бер татар шагыйренең сүзләре”, “Иттифак хакында”, “Шүрәле”(5с.). Г.Исхакый.”Кәќүл читек”(5с), “Сөннәтче бабай”, “Җан Баевич”. Ф.Әмирхан. “Нәќип”, “Татар каһарманы”, “Яз исереклегендә” (ике әсәрен сайлап). Г.Ибраһимов. “Яз башы”(5с), “Алмачуар”, “Кызыл чәчәкләр”. Ш.Камал. “Буранда”, “Акчарлаклар”. Г.Камал. “Беренче театр”, “Бүләк өчен”, “Безнең шәһәрнең серләре”. Дәрдемәнд. “Каләмгә хитаб”, “Без”, “Рәсем”, “Урысча күп сүзең...”, “Ќәй үтте”, “Видагъ”. С.Рәмиев. “Таң вакыты”, “Уку”, “Мин”, “Авыл”. Г.Коләхмәтов. “Яшь гомер”. М.Гафури. “Үзем һәм халкым”, “Гөлләр бакчасында”(5с.), “Мин кайда”, “Кызыл байрак”, “Татар байрагы”, “Сарыкны кем ашаган?” мәсәле. “Кыр казы” хикәясе.(5с.) Н.Думави. “Айлы төн”, “Син – кеше”,(5с.) “Су кызы”. М.Фәйзи. “Галиябану”. Һ.Такташ. “Таң кызы”, “Иптәшләр”, Мокамай”, Ак чәчәкләр”, “Алсу”. К.Тинчурин. “Сүнгән йолдызлар” пьесасы. Н.Исәнбәт. “Хуҗа Насретдин” пьесасы. Г.Кутуй. “Сагыну”, “Рөстәм маҗаралары”.(5с.) М.Әмир. “Агыйдел” (өзек). Ф.Кәрим. “”Үлем уены”, “Кыр казы”, “Сибәли дә сибәли”, “Сөйләр сүзләр бик күп алар...”, “Кыңгыраулы яшел гармун”. М.Җәлил. “Җырларым”, “Ана бәйрәме”, “Кызыл ромашка”, “Имән” һәм өч шигырен сайлап. А.Алиш. “Сертотмас үрдәк”, “Куян кызы”, “Чуар тавык”. Т.Гыйззәт. “Чаткылар”. Х.Туфан. “Гөлләр инде яфрак яралар”, “Киек казлар”, “Талантлы син, Кеше туганым”,”Чәчәкләр китерегез Тукайга”, “Кайсыгызның кулы ќылы”, “Туган тел турында ќырлар”. (сайлап алу өчен). С.Хәким. “Юксыну”, “Әнкәй”, “Һәйкәл турында уйланулар”, “Колын”, “Бакчачылар” поэмасы. Ф.Хөсни. “Әнисенең туган көне”,“Сөйләнмәгән хикәя” сайларга.(5с.) Г.Әпсәләмов. “Онытырлык түгел” хикәясе. “Ак чәчәкләр романы (өзек).” К.Нәҗми. “Хәят апа” поэмасы. И.Гази. “Йолдызлы малай”. Н.Дәүли. “Бәхет кайда була?” шигыре. “Кар нинди ќылы” хикәясе.(5с.) А.Әхмәт. “Үги кыз” пьесасы. Л.Ихсанова. Бер-ике хикәясен сайлап. Г.Бәширов. “Туган ягым – яшел бишек” (өзекләр).(5с.) С.Сөләйманова. “Сынау”, “Кеше барыбер кошлар нәселеннән”, “Туган җирем эчкән суым”.(5с.) Х.Сарьян. “Әткәм һөнәре”; “Бер ананың биш улы” (сайлап берсен). Ш.Рәкыйпов. “Чәчәкләр сөйли белә”, “Кызлар-йолдызлар”(сайлап берсенең өзекләрен). Г.Зәйнәшева. Өч шигырен сайлап. Г.Ахунов. “Идел кызы” романы (өзекләр). Ш.Галиев. Өч шигырен сайлап. “Әткәйгә хат” поэмасы.(5с.) Ф.Яруллин. “Ќилкәннәр ќилдә сынала” повесте. “Кояштагы тап” әкияте һәм өч шигырен сайлап.(5с.) |
Похожие:
 | Протокол №1 от 15 августа 2013 года Починок-Сутер №111 от 27 августа 2013 г Задача: продолжить знакомство с творчеством Г. Х. Андерсена и со сказкой как жанром литературного произведения | | Визитная карточка Министерства образования и науки Российской Федерации от 09 марта 2004 года №1312, в редакции приказов Министерства образования и... |
 | Урок (русский язык история) Министерства образования и науки Российской Федерации от 09 марта 2004 года №1312, в редакции приказов Министерства образования и... | | Рабочая программа по истории 9 класс Пояснительная записка Министерства образования и науки Российской Федерации от 09 марта 2004 года №1312, в редакции приказов Министерства образования и... |
| Рабочая программа по обществознанию в 10-11 классах составлена в соответствии с Министерства образования и науки Российской Федерации от 09 марта 2004 года №1312, в редакции приказов Министерства образования и... | | Протокол №1 От «30» августа 2012 г. «Согласовано» Зам директора по... Р. з. Нахождение относительной молекулярной массы вещества по его химической формуле |
| Рабочая программа по курсу «русская литература» для 10 класса Протокол №1 от «27» августа 2010 г. Приказ №111 от «28»августа 2010г | | Протокол №1 От «30» августа 2012 г. «Согласовано» Зам директора по... Электронное облако и орбиталь, их формы. Электронные и электронно-графические формулы в нормальном и возбужденном состояниях. Ковалентная... |
| От 28 августа 2012 года Рассмотрена на заседании педагогического... Мбоу «Солгинская средняя общеобразовательная школа №86» Вельского района Архангельской области | | Приказ от 24 августа 2012 года №115/1 «О начале нового учебного года»... Гпд строго следить за количеством детей, передаваемых на кружки и во время прогулок |
| Протокол №1 от «30» августа 20 12 года Экзамен по географии в рамках государственной (итоговой) аттестации за курс основной школы в Духовницком районе в 2012 г сдавали... | | Методические рекомендации Давлеканово 2013 2013 год официально объявлен... России Годом охраны окружающей среды. В указе Президента РФ №1157 от 10 августа 2012 года говорится, что это важное событие проводится... |
| «23» августа 2013г. «26» августа 2013 года Приказ № от Образовательного государственного стандарта основного общего образования по истории, утвержденного Приказом Минобразования РФ от... | | Рабочая программа по литературе для 10 класса создана на основе Федерального... Протокол №1 от «27» августа 2010 г. Приказ №111 от «28»августа 2010г |
| Постановление от 6 декабря 2012 года №372-п г. Петрозаводск о долгосрочной... В соответствии с постановлением Правительства Республики Карелия от 29 апреля 2009 года №93-п «О долгосрочных целевых программах... | | Протокол №1 от 29 августа 2012 года Присутствовало: 21 человек Повестка Муниципальное казённое общеобразовательное учреждение средняя общеобразовательная школа сельского поселения «Село Маяк» Нанайского... |
