Тема: Татар халкы. Татар теленең сөйләшләргә бүленеше.
Тема: Урта диалект. Аның сөйләшләргә бүленеше һәм территориаль таралышы. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Казан арты сөйләшләре төркеме. Бу сөйләшләрнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Тау ягы сөйләшләре төркеме. Бу сөйләшләрнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Ырымбур татарлары сөйләшләре төркеме. Бу сөйләшләрнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Пермь татарлары сөйләшләре төркеме. Бу сөйләшләрнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Керәшен татарлары сөйләшләре төркеме. Бу сөйләшләрнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Бастан сөйләш. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Бәрәңге сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Камышлы сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Нократ сөйләшенең глазов урынчылыгы. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Касыйм сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Красноуфим сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Нократ сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Эчкен сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
БАШКОРТОСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА
ТАРАЛГАН СӨЙЛӘШЛӘР
Тема: Минзәлә сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Бөре сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Турбаслы сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Златоуст сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Бакалы керәшеннәре сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Тепекәй сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Танып буе татарлары сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Учалы татарлары (типтәрләре) сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Байкыбаш (мишкә) сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Стәрлетамак сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Модуль 2
КӨНБАТЫШ ДИАЛЕКТ
Тема: Карсун сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Калда сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Кузнеөк сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Күршә сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Ләмбрә сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Мордва-каратайлар сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Мәләкәс сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Сергач сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Темников сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Хвалын сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Чүпрәле сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Чистай сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Чистай керәшеннәре сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Шарлык сөйләше. Бу сөйләшнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Модуль 3
СЕБЕР ТАТАРЛАРЫ ТЕЛЕ
Тема: Тубыл-иртыш диалекты. Төмән сөйләше, тубыл сөйләше, саз ягы сөйләше, тәвриз сөйләше, тары сөйләше. Бу сөйләшләрнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Том диалекты. Яуштә-чат сөйләше, калмак сөйләше. Бу сөйләшләрнең таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Бараба диалекты. Бу диалектның таралыш җирлеге. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
БАШКА ТАТАР ЭТНИК ТӨРКЕМНӘРЕНЕҢ ТЕЛЛӘРЕ
Тема: Крым татарлары теле. Халкының саны һәм географик таралышы. Төрки телләр арасында урыны. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Бараба татарлары теле. Халкының саны һәм географик таралышы. Төрки телләр арасында урыны. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Астрахан татарлары /нугай татарлары/ теле. Халкының саны һәм географик таралышы. Төрки телләр арасында урыны. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Тема: Литва, Польша, Белоруссия татарлары теле. Халкының саны һәм географик таралышы. Төрки телләр арасында урыны. Төп фонетик, лексик, грамматик үзенчәлекләре.
Учебно - методическое обеспечение самостоятельной работы студентов. Оценочные средства для текущего контроля успеваемости, промежуточной аттестации по итогам освоения дисциплины (модуля).
ВОПРОСЫ К ЗАЧЕТУ:
Диалектология как наука. Цели и задачи курса «Татарская диалектология». Основные проблемы татарской диалектологии.
Классификация татарских языков и диалектов.
Современный татарский язык и его диалекты.
Особенности языка литовско-польско-белорусских татар ХV-ХVII вв.
Крымскотатарский язык и его диалекты.
Характеристика языка юртовских татар.
Особенности языка алабугатских татар.
Средний диалект татарского языка. Фонетика. Вокализм. Дифтонги. Консонантизм.
Средний диалект татарского языка. Морфология.
Средний диалект татарского языка. Словообразование. Синтаксис. Лексика.
Западный (мишарский) диалект татарского языка. Фонетика. Вокализм. Дифтонги. Консонантизм.
Западный (мишарский) диалект. Морфология.
Западный (мишарский) диалект. Словообразование. Синтаксис. Лексика.
Общая характеристика диалектов сибирских татар.
Тоболо-иртышский диалект сибирских татар. Фонетическая система.
Тоболо-иртышский диалект сибирских татар. Морфологический строй и некоторые явления синтаксиса.
Общие и отличительные особенности тюменского, тобольского и тарского говоров.
Принципы и структура построения «Словаря диалектов сибирских татар» Д.Г. Тумашевой.
Заболотный говор тоболо-иртышского диалекта сибирских татар.
Тевризский говор тоболо-иртышского диалекта сибирских татар.
Язык барабинских татар. Фонетическая система.
Язык барабинских татар. Морфологический строй и некоторые явления синтаксиса.
Лексические особенности языка барабинских татар.
Томский диалект сибирских татар. Фонетическая система.
Морфологический строй томского диалекта сибирских татар.
Особенности орского подговора томского диалекта.
ТЕМАТИКА САМОСТОЯТЕЛЬНЫХ ПИСЬМЕННЫХ РАБОТ
Влияние русского языка на говор родного населенного пункта.
Конспект статьи из цикла научных статей проф. Юсупова Ф.Ю. «Россия татарлары», опубликованных в журнале «Мирас». 2002-2003 гг. (по выбору).
Описание говора д. Уки Уватского района Тюменской области (либо другой деревни - по выбору).
Парные существительные в «Словаре сибирских татар» Д.Г. Тумашевой.
Разработка анкеты для диалектологической практики в родном населенном пункте.
Разработка вопросника по фонетике, морфологии, лексике для использования во время диалектологической практики.
Самостоятельная работа со «Словарем диалектов сибирских татар» Д.Г. Тумашевой. Выборка и систематизация слов, имеющих параллельные варианты фонетико-морфологического оформления.
Самостоятельная работа со «Словарем диалектов сибирских татар» Д.Г. Тумашевой. Выборка и систематизация заимствованной лексики русского и арабско-персидского происхождения.
Самостоятельная работа со «Словарем диалектов сибирских татар» Д.Г. Тумашевой. Выборка и систематизация устойчивых словосочетаний.
Словарный состав говора родной деревни в сопоставлении с башкирским/казахским/узбекским/ (другим тюркским) языком.
Сложные существительные в «Словаре диалектов сибирских татар» Д.Г. Тумашевой.
Сравнительное описание говора родной деревни с татарским литературным языком.
Топонимика в контексте родного говора. Транскрипция татарских топонимов и микротопонимов.
Функционирование русских и татарских антропонимов в условиях диалекта.
Самостоятельная работа со «Словарем диалектов сибирских татар» Д.Г. Тумашевой. Выборка и систематизация лексики по одной из тематических групп:
Географическая номенклатура
Зоонимическая терминология
Лексика охоты
Лексика рыболовства
Фитонимическая терминология
Названия металлов и материалов
Лексика пищи
Бытовая лексика
Медицинская терминология
Реферат по одной из работ Д.Б. Рамазановой о пермских татарах.
Реферат по одной из работ Ф.С. Баязитовой о крещеных татарах.
Реферат по одной из работ Т.Х. Хайрутдиновой о златоустовских татарах.
Реферат по одной из работ З.Р. Садыковой об оренбургских татарах.
Запись в транскрипции образцов устного народного творчества сибирских татар (сказки, пословицы и поговорки, частушки, топонимические легенды)
Сообщение на тему «Антропонимика моей родословной».
Конспектирование статей и тезисов «Тумашевских чтений», «Сулеймановских чтений», посвященных сибирско-татарским диалектам.
Образовательные технологии.
Внеаудиторная работа с целью формирования и развития профессиональных навыков обучающихся: составление научной картотеки статей, изучение, конспектирование материалов по теме курса «Диалектология»
Встречи с ведущими диалектологами Российской Федерации в рамках международных и всероссийских научно-практических конференций «Тумашевские чтения», «Сулеймановские чтения», «Тенишевские чтения», «Занкиевские чтения», с представителями государственных и общественных организаций
Мастер-классы экспертов и специалистов по специальности 10.02.02 Языки народов РФ. Мастер-класс ведущих ученых Татарстана д.ф.н., с.н.с. ИЯЛИ им. Г. Ибрагимова АН РТ Ф.С. Баязитовой, Д.Б. Рамазановой, Т.Х. Хайрутдиновой, Р.С. Барсуковой по теме «Современные тюркские языки»
Посещение публичных защит кандидатских диссертаций по тюркологии /Татарский язык/
Участие в работе секции «Актуальные проблемы тюркологии» на ежегодной университетской студенческой научной конференции ТюмГУ
Посещение ИБЦ ТюмГУ, ТОНБ им. Д.И. Менделеева
Создание презентаций по итогам диалектологической практики
Учебно-методическое и информационное обеспечение дисциплины (модуля).
8.1. Основная литература:
Барсукова Р.С. Заболотный говор тоболо-иртышского диалекта татарского языка в сравнительном освещении. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 2002.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Себер татарлары // Мирас, 2003. № 12.
Насипов И.С. Татарская диалектология. Стерлитамак, 2008.
Рамазанова Д.Б. Себер диалектларыннан материаллар. Казан, 2001.
Рамазанова Д.Б. Татар теленең көнчыгыш диалектлары. – Тюмень: Вектор Бук, 2007. – 260 с.
Дополнительная литература:
Алишина Х.Ч. Говоры сибирских татар юга Тюменской области. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1992.
Алишина Х.Ч. Тоболо-иртышский диалект языка сибирских татар. - Казань, 1994.
Арсланов Л.Ш. Татарские говоры правобережных районов Татарской и Чувашской АССР. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1966.
Арсланов Л.Ш. Язык карагашей-ногайцев Астраханской области. Набережные Челны, 1992.
Астраханские татары. Казань, 1992.
Афлетунов А.Ш. Языковые особенности татар западной и юго-западной части БАССР. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1961.
Ахатов Г.Х. Диалект западносибирских татар. Автореф. дис. ... д-ра филол. наук. - Ташкент, 1965.
Ахатов Г.Х. Диалект западносибирских татар. Уфа, 1963.
Ахатов Г.Х. Мишарский диалект татарского языка. Уфа, 1980.
Ахатов Г.Х. Татар телене‹ лексикасы. Казан, 1995.
Ахметов В. Тобол-ТЇмўн татарлары диалекты // Совет мўктўбе. - Казан, 1940. - № 2,3.
Бакиева Г.Т. Сельская община тоболо-иртышских татар . Тюмень-Москва, 2003.
Барсукова Р.С. Заболотный говор тоболо-иртышского диалекта татарского языка в сравнительном освещении. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 2002.
Баязитова Ф.С. ™стерхан татарлары. Казан, 2002.
Баязитова Ф.С. Говоры татар-кряшен в сравнительном освещении. -М.: Наука, 1986.
Баязитова Ф.С. Керўшеннўр. Тел їзенчўлеклўре hўм йола иѕаты. Казан, 1997.
Баязитова Ф.С. Себер татарлары. Казан, 2001.
Баязитова Ф.С. Себер татарлары. Казан, 2001.
Баязитова Ф.С. Татарские говоры Нижнего Прикамья. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1973.
Баязитова Ф.С. Урта Урал (Свердловск Їлкўсе) татарлары. Казан, 2002.
Баязитова Ф.С. Этнолингвистические исследования по говорам крещеных татар. - Автореф. дис. ... д-ра филол. наук. - Казань, 1998.
Бурганова Н.Б. Языковые особенности каринских и глазовских татар. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1953.
Дмитриева Л.В. Язык барабинских татар. - Л.: Наука, 1981.
Дмитриева Л.В. Язык татар Западной Сибири (барабинцев и тобольских татар). Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Л., 1951.
Залялетдинов Л.З. Средний диалект татарского языка. Автореф. дис. ... д-ра филол. наук. - Казань, 1954.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Башкортстанда hўм Урал тЇбўклўрендў яшўїче татарларны‹ тарихы hўм сЇйлўшлўре // Мирас, 2002. № 09.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Башкортстанда hўм Урал тЇбўклўрендў яшўїче татарларны‹ тарихы hўм сЇйлўшлўре // Мирас, 2002. № 09.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Златоуст, Красноуфим, Оренбург татарлары // Мирас, 2002. № 12.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Златоуст, Красноуфим, Оренбург татарлары // Мирас, 2002. № 12.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Касыйм татарлары // Мирас, 2003. № 07.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Касыйм татарлары // Мирас, 2003. № 07.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Нагайбўк татарлары // Мирас, 2003. № 01.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Нагайбўк татарлары // Мирас, 2003. № 01.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Нагайбўк татарларыны‹ этнографиясенў караган материаллар // Мирас, 2003. № 02.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Нагайбўк татарларыны‹ этнографиясенў караган материаллар // Мирас, 2003. № 02.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Нократ-Кистем (Чепца буе) татарлары // Мирас, 2002. № 09.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Нократ-Кистем (Чепца буе) татарлары // Мирас, 2002. № 09.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Себер татарлары // Мирас, 2003. № 12.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Эчкен, Сафакїл татарлары // Мирас, 2003. № 03.
Йосыпов Фэрит. Россия татарлары. Эчкен, Сафакїл татарлары // Мирас, 2003. № 03.
Исхаков Д.М. Нагайбаки (этнографическая группа крещеных татар)// Татарстан. - 1994. - № 5, 6.
Исхаков Д.М. Этнографические группы татар Волго-Уральского региона. Казань, 1993.
Материалы по татарской диалектологии. Казань, 1983.
Материалы по татарской диалектологии. Казань, 1989.
Материалы по татарской диалектологии. Казань, 1990.
Махмутова Л.Т. Особенности касимовского говора татарского языка. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Л., 1952.
Молькеевские кряшены. Казань, 1993.
Мордва-каратаи: язык и фольклор. Казань, 1991.
Насибуллина А.Х. Лексика тоболо-иртышского диалекта сибирских татар (в семантическом и генетическом аспектах). Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 2000.
Насибуллина А.Х. Лексика тоболо-иртышского диалекта сибирских татар. Тюмень, 2001.
Насибуллина А.Х. Лексика тоболо-иртышского диалекта сибирских татар (в семантическом и генетическом аспектах). Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 2000.
Насибуллина А.Х. Лексика тоболо-иртышского диалекта сибирских татар. Тюмень, 2001.
Насипов И.С. Татарская диалектология. Стерлитамак, 2008.
Насипов И.С. Финно-угорские заимствования в татарском языке. Стерлитамак, 2008.
Радлов В.В. Образцы народной литературы тюркских племен. Ч.4. Наречия барабинцев, тарских, тобольских и тюменских татар. - СПб., 1872.
Радлов В.В. Опыт словаря тюркских наречий В.В. Радлова. т. 1-4. СПб., 1893 - 1911.
Рамазанова Д.Б. Говоры татар Среднего Прикамья. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1970.
Рамазанова Д.Б. Историко-лингвистические особенности формирования и функционирования западноприуральского ареала татарского языка. - Автореф. дис. ... д-ра филол. наук. - Казань, 1998.
Рамазанова Д.Б. К истории формирования говора пермских татар. - Казань, 1996.
Рамазанова Д.Б. Себер диалектларыннан материаллар. Казан, 2001.
Рамазанова Д.Б. Татар теленең көнчыгыш диалектлары. – Тюмень: Вектор Бук, 2007. – 260 с.
Рамазанова Д.Б. Татарские диалекты // Татары. М.: Наука, 2001.
Рамазанова Д.Б. Татарские диалекты // Татары. М.: Наука, 2001.
Рахимова А.Р. Промысловая и хозяйственная лексика диалектов сибирских татар. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1998.
Рахимова Асия. Лексика диалектов сибирских татар. Казань, 2001.
Садыкова З.Р. Говоры оренбургских татар. Казань, 1985.
Сарманаева Д.М. Диалектальные особенности языка среднеуральских татар. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1949.
Сибирские татары. Казань, 2002.
Сунгатов Г.М. Фонетическая система заболотного говора тоболо-иртышского диалекта сибирских татар. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1991.
Татар телене‹ диалектологик сїзлеге. - Казан: Татарстан китап нўшрияты, 1993.
Тенишев Э.Р. К изучению тюркских языков Крыма //Известия РАН. - Литература и язык. - т. 54. - 1995. - № 1.
Тумашева Д.Г. Диалекты сибирских татар в отношении к татарскому и другим тюркским языкам. Автореф. дис. ... д-ра филол. наук. - М., 1969.
Тумашева Д.Г. Словарь диалектов сибирских татар. - Казань: изд-во КГУ, 1992.
Тумашева Д.Г. Татарские диалекты Западной Сибири (Тюмень). Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1952.
Тумашева Д.Г., Насибуллина А.Х. Словарь диалектной лексики татарских говоров Тюменской области. Тюмень, 2000.
Хайрутдинова Т. Х. Говор златоустовских татар. - Казань, 1985.
Хайрутдинова Т.Х. Говор златоустовских татар. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Алма-Ата, 1980.
Шарифуллина Ф. Касимовские татары. - Казань, 1991.
Юлдашев А.А. Язык тептярей. Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - М., 1950.
Юсупов Ф.Ю. Татарские говоры Южного Урала и Зауралья (Челябинск. и Курган. обл.). Автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Казань, 1972.
|
