В улусе 19 административно- территориальных единиц

Скачать 472.75 Kb.

Название	В улусе 19 административно- территориальных единиц
страница	5/6
Дата публикации	12.07.2013
Размер	472.75 Kb.
Тип	Документы

100-bal.ru > Спорт > Документы

1 2 3 4 5 6

Борисова Александра Николаевна

1928 c. Алдан оройуонугар Учурга тереебутэ. 9 саастаа5ыттан а5атын батыhа сылдьан бултаhар этэ. 14 саастаа5ар ийэтэ елбутэ. Сэрии кэмигэр 16 саастаа5ар Тиит-Арыыга олорон колхоhу кытта договар туhэрсэн бултуур этэ. Кини биир бастын булчут аатын ылбыта. Сайын колхозка от улэтигэр улэлиирэ, кыhынын бултуура. 18 сааhыгар кэргэн тахсан баран икки сыл трасса тутуутугар улэлээбитэ. Онтон пенсия5а тахсыар диэри дояркалаабыта. Кэргэнэ эрдэ елен 6 о5ону со5ото5ун ииппитэ, атахтарыгар туруорбута. 1965 с. медаль «Материнство II-рой степени », «Ветеран труда» медаллардаах.

Мордовской Алексей Захарович

II-Дьеппен нэhилиэгин «Хатын тубэ» диэн сиргэ 1930 с. ыам ыйын 26 кунугэр тереебутэ. 1941 с. 4 кылаастаах оскуоланы учугэйдик уерэнэн бутэрбитэ, онтон салгыы уерэммэтэ5э.1942 с. колхозка улэлээбитэ. Кыhын хаар типтэриитигэр, балбах таhыытыгар, сайынын от улэтигэр улэлээбитэ. 1945-47 с. Покровскай беhуелэгэр Жилуправления5а улэлээбитэ. Мас кэрдиитигэр. 1948 с. леспромхоз Буотаматаа5ы учаастагар улэлээбитэ. 1949с. –1951с. «Калинин» колхозка кассир –кладовшигынан улэлээбитэ. 1952-54с. хос леспромхозка кеспутэ, биригэдиирдээбитэ. Кэлин колхозка араас улэлэргэ: тутууга, хонуу улэтигэр, заправшигынан, сылгы иитиитигэр улэлээбитэ. Пенсия5а тахсыан иннинэ столярынан улэлээбитэ. 4 о5олоох уонна сиэннэрдээх.

Павлова Раиса Кириковна

1931 с. Хоточчу нэhилэгэр орто бааhынай дьиэ кэргэнигэр тереебутэ. Начальнай оскуоланы бутэрэн баран колхоз араас бытархай улэлэригэр улэлээн барбыта. Сэрии сылларыгар 10-15 саастаа5а. Сайынын о5уруот улэтигэр, кыhынын балбаах таhыытыгар улэлээбитэ. 17 сааьыттан дояркалаан бюарбыта «Буденнай» аатынан колхозка арыыьытынан 1947 с. улэлээбитэ. Кэлин колхозка, совхозка, ньирэй керееччунэн улэлээбитэ. Сыраллаах туйгун улэтэ урдуктук сыаналаммыта. 1973 с. ССРС Верховнай Советын уураа5ынан «Улэ Кыhыл Знамята» орденынан юбилейнай медалынан на5араадаламмыта. Раиса Кириковна кэргэнэ эрдэ елен 3 о5олорун со5ото5ун иитэн уерэтэн атахтарыгар туруорда. Билигин сиэннэригэр тапталлаах эбээ.

Сидорова Мария Прокопьевна

Горнай оройуонун II Атамай нэhилиэгэр тереебутэ. А5алара эрдэ елен ийэтэ 5 о5ону со5ото5ун ииппитэ. Ыалдьан кыайан уерэппэтэ5э. Итинтэн ыла кини улэьит буолбута. 17 саастаа5ар 1942 с. муус устар ыйга трудовой фронна улэ5э барбыта. М.П. 6 о5о амарах ийэтэ, угус сиэн кунду эбэлэрэ. М.П. оло5ун устатыгар араас улэлэргэ улэлээн кэлин оскуола5а остуорастыы сылдьан пенсия5а тахсыбыта. М.П. худ. самодеятельность активнай кыттыылаа5а.

Скрябин Филипп Егорович

Тохсунньу 15 кунугэр 1927 с. «Харыйалаахха» тереебутэ. Дьеппен оскуолатыгар 1936 с. уерэнэ киирбитэ. Сут кураан буолан кыайан уерэммэтэх. 6 кылааьы бутэрэн баран колхозка улэлээбитэ. «Андреев» кэлин бодонсуйбут «Калинин» колхозка кладовшигынан улэлээбитэ. Онтон кэлин мастерскойга зон чаас склаадыгар кладовшиктаабыта уонна пенсия5а тахсан баран качегарынан улэлээбит. Кэргэнэ Анна Николаевналыын 7 о5ону теретен сиэннэригэр эhээ дэтэн дьолохтук олорор.

Александров Николай Еремеевич

Н.Е. Дьеппенне тереебутэ. Ийэтэ эрдэ елен, а5ата Дьэримиэй Александров, керен харайан улаатыннарбыта. Убай Дмитрий Еремеевич кооперативнай курска уерэнэ сылдьан 1941 с. от ыйыгар сэриигэ баран сура5а суох суппутэ. Сэрии кэмигэр барыта о5о дьахтар, о5онньор, эмээхсин аймах хаалбыта. Сарсыарда им кестуе5уттэн киэhээ харанарыар диэри улэлииллэрэ. А5ата Дьэримиэй улэ фронуттан теннен кэлбитэ ыалдьан. 1945с. сааьыгар Кыайыы буолан бырааьынныктаан, улэлээбэккэ ереебуттэр. Сэрии кэмигэр улахан кураан турбута. Онтон Кыайыы кэнниттэн эhиилигэр ардах бе5е туьэн бурдук, от уунэн дьоннор харахтарын дьэ оро кербуттэрэ. Дьэ ити курдук ыарахан о5о сааьа ааспыта. Н.Е. 6 о5олоох, сиэннэрдээх дьоллоох эьээ буолан олорор

Константинов Гаврил Яковлевич

1932 с. кулун тутар 27 кунугэр Кыhыл-Уруйэ «Ой Тиит» диэн сиргэ тереебутум. Ийэм эрдэ елен эдьиийбинэн а5абытын батыhан, кемелеhен улааппыппыт 1945-49 с.с. I-Дьеппен оскуолатыгар уерэммитим. 1949 с. I-Дьеппен оскуолатын бутэрэн Покровскайга 8 кл. уерэммитим. 1952 с. армия5а барбытым. Этэннэ сулууспалаан кэлэн баран колхозка, совхозка араас улэлэргэ улэлээбитим. 1953 с. Зоя Митрофановналыын ыал буолан 5 о5оломмуппут 13 сиэннээхпин 2 хос сиэннээхпин.

Знатные люди села.

Сидоров Петр Кононович – Улэ кыhыл знамята, Бочуот знага орденнаах, элбэх мэтээллэрдээх, Саха АССР 3 ынырыылаах Урдуку советын депутата, ССКП обкомун уонча сылга чилиэнэ.

Суруйбут кинигэтэ – «САССР тыатын хаhаайыстыбатын салгыы сайыннарыы дьаhалларын системата».

Науканы улэ5э туhанан.

II-Дьеппенне 1930 с. от ыйын 9 кунугэр Сидоров Петр Кононович тереебутэ. Покровскай орто оскуоланы бутэрэн Москватаа5ы К.А. Тимирязев Ленин орденнаах тыа хаhайыстыбатын академиятын экономическай факультетыгар уерэнэ киирбитэ. 1955 с. академияны сахаттан аан бастакынан бутэрэн ученай аграном-экономист идэлэнэн Тыа хаhаайасстыбатын министерствотыгар колхозтары салайар отделга ыстаарыскай экономиhынан улэтин са5алаабыта. 1955-1956 с.с республика Тыатын хаhаайыстыбатын министерствотыгар уонна тыа хаhаайыстыбатын Дьокуускайдаа5ы научнай-чинчийэр институтугар младшай научнай улэhитинэн улэлээбитэ, сана аhыллар экономика отделыгар. 1961-64.с.с- колхоз председателэ, ССКП Саха сиринээ5и обкомун тыа хаhаайыстыбатыгар отделын инструктора уонна кэнники сэбиэдиссэйин солбуйааччыта.

1968 – 1970 с.с. ССКП КК иhинээ5и общественнай наукалар академияларын бутэрэн баран тыа хаhаайыстыбатын институтугар ученай-секретарынан, директоры научнай улэ5э солбуйааччынан улэлээбитэ. 1970-1980 с.с. – ССКП обкомун тыа хаhаайыстыбатыгар отделын сэбиэдиссэйэ. 1980-1990 с.с. тыа хаhаайыстыбатын институтун директорын солбуйааччынан улэлээбитэ, оттон 1994 сылтан- ити институт экономика5а отделын сэбиэдиссэйэ.

П.К. Сидоров институкка улэлээбит сылларгар кэлимсэ научнай чинчийиилэри тэрийиигэ, ырытан онорор тематиканы кэнэтиигэ уонна диртнэтиигэ, наука производствоны кытта сибээhи тупсарыыга биллэр-кестер кылааты киллэрбитэ, кини республика биир баhылыыр-кеhулуур экономист ученайынан буолбута.

П.К. Сидоров ССКП Саха сиринээ5и обкомун чилиэнинэн, Саха АССР Верховнай Советын депутатынан хас да тегул быыбарданан улэлээбитэ. Кини Улэ Кыhыл Знамята, «Бочуот Знага» орденнарынан уонна ССРС медалларынан на5араадаламмыта. Киниэхэ Саха Республикатын норуотун хаhаайыстыбатын утуелээх улэhитин бочуоттаах аата инэриллибитэ.

«САССР тыатын хаhаайыстыбатын салгыы сайыннарыы дьаhалларын системата» диэн кинигэ онорон таhаарыыта Петр Кононович биир сурун оруолу ылбыта. Бу тыа хаhаайыстыбатын научнай теруккэ оло5уран салайыыга туhалаах кинигэ буолбут. Намнаа5ы Хама5аттатаа5ы комплекснай биригээдэтин улэтин нуормалааhыннарын тупсарар сыалтан хронометрическай кэтээн керууну онорбута.

П.К. кэргэнэ Раиса Иннокентьевна Сидорова ус о5олоохтор, 6 сиэннээхтэр. Улахан уоллара Александр Петрович Якутскайга мээрийэ5э улэлиир. Орто о5олоро Сергей Петрович Ил Тумэн депутата. Кыра уол Петр Петрович эргиэннэ улэлиир.

Петр Кононович 1995 сыл атырдьах ыйын 6 кунугэр уhун, ыарахан ыарыыттан олохтон туораабыта.

Сидоров Борис Игнатьевич

Кандидат биологических наук, доцент кафедры Экологии БГФ ЯГУ.
` Написал книги – «Знаете ли вы птиц Якутии?» 1999 году, «Знаете ли вы млекопитающих Якутии?» 2002 году. «Пресноводные рыбы земноводные и пресмыкающиеся Якутии» 2004 году.
/Ахтыы/

мин тереебут нэhилиэгим II-Дьеппен оскуолатыгар 1953-1958 с. уерэммитим. Оччотоо5ута Дьеппенне 4 кылаастаах начальнай оскуола баар этэ. Оскуола5а киирбит о5олор бастаан подготовительнай эбэтэр «0» кылааска уерэнэллэрэ, 7 саастарыттан. Теhе да «0» кылааhын иhин куhа5аннык уерэммит о5о иккис сылын хаалыан сеп этэ.

Оскуола дьиэтэ санаабар олус улахан, учугэй тутуулаах дьиэ этэ. Кэнники кини хомолтолоохтук умайан турар. Оскуола таhыгар баар кыра интернатка билигин ыаллар олороллор. О5о а5ыйах этэ. Биир кылааска уонча эрэ о5о уерэнэрэ.

Оскуола5а 2-3 эрэ учуутал баара. Биир учуутал тэннэ икки кылаас о5отун биир хоско уерэтэрэ. Миигин 0-2 кылаастарга Николаев Роман Андреевич, 3-4 кылаастарга Алексеев Иван Федорович диэн иккиэн оскуола5а ер сыл улэлээбит, нэhилиэккэ ытыктаныллар учууталлар уерэппиттэрэ. Уерэхпэр куhа5ана суох этим. Тердус кылааhы бутэрэн атын оскуола5а барарбар нуучча тылыгар эрэ ус сыаналаа5ым. Оччотоо5уга нуучча тыла угус о5о5о ыарахан предмет буолара.

Уерэхпит таhынан оскуолабытыгар элбэхтик улэлиирбит. Куруе тутуута, муох хостооhуна, кутэр, мо5отой тириитин туттарыы уонна да атын араас улэлэр. Улэлээбит харчыбытыгар оскуола5а туhаныллар тээбирин ылыллара.

Пионерскай хоско шахмат, дуобат куруутун баар буолар этэ. Биhиги кылаас уолаттара шахматка бары куhа5ана суохтук оонньуу уерэммиппит уонна бэйэ бэйэбитин кытта олус улуhуйэн, хатыhан оонньуурбут. Общественнай улэм диэн 3 кылааска пионерскай отряд советын председатела, 4 кылааска дружина советын председатела этэ.

Билигин бииргэ уерэммит о5олорум араас улэ5э улэлии сылдьаллар. Онно улахан енелеех дьоннорунан буолаллар биhиги бастакы учууталларбыт уонна мэлдьи махтана саныыр оскуолабыт.

Яковлев Егор Львович – историк-краевед.
Родился в 1931 г. во II Жемконском наслеге Хангаласского улуса.

Окончил историко-филологический факультет ЯГУ, Хабаровское отделение Высшей партийной школы при ЦК КПСС. Долгие годы работал на руководящих должностях райкома ВЛКСМ, райкома КПСС, райисполкома в родном улусе.

Е.Л. Яковлев - Почетный гражданин Хангаласского улуса.

Написал книги – «Хангаласцы от века к веку» очерки по древней истории Хангаласского улуса, 2000 году и «На степных просторах Евразии» (к древней истории народа саха).
Сэрии хаhына хаарыйбыта.

/Ахтыы/

Мин 1941 сыл куhунгуттэн 1943-1944 сс. Уерэх дьылын ортотугар диэри маннайгы, иккис, уhус кылаастарга таайбар олорон куорат оскуолаларыгар уерэммитим.

1944 с. тохсунньуга ийэм куоракка киирбитигэр кинини сайыhан, уерэхпин быра5ан II-Дьеппенне тахсыбытым. Ийэм II-Дьеппен начальнай оскуолатыгар урдуттэн олорон остуорастыыр эбит этэ. Куоракка да5аны, тыа5а да5аны ынырыктаах сут сабарайдаабыт кэмэ этэ. Хаартысканнан биир куннэ биэрэр кыра килиэптэрин уксугэр биир аhылыкка сиэн кэбиhэн баран сарсыныгар диэри килиэп диэни кирбэт этибит.

Кыhыары саас оскуола олбуорун иhигэр оттукка анаан элбэх ба5айы бэс мас далгычыагын киллэрбиттэрэ. Ийэм ол мастан субатын хайдах ыларга уерэппитэ. Ичигэс буолаатын кытта мин дьарыгым ол буолбута. Ийэм: «О5ом бэс субатын олус ыраастык ылар, сиэн абыранан эрэбит» диэн хайгыыра.

Саас эрбииллэрин са5ана ол чомохтоммут мас урдэ барыта сулламмыт буолан уп-урун буолбут этэ. Мин «маhы буорту гыммыт» диэн учууталлар ме5еллере буолуо диэн испэр куттана саныырым да хата ким да мехпете5е.

Орус эстибитин кэннэ Кабельнайга олорор биир нуучча о5онньоро чорон со5отох куегуну биэрбитинэн аны балыктыыр дьарыкка тустум. Уонча кустэ5и а5аллахпына ол киэhэ «дьоро киэhэ» буолара.

Ыран-дьудэйэн буолла5а буолуо: ол саас «уубар анаарыйан» идэлэммитим – туун туран кус сыгынньа5ын кылаастарга киирэн, эбэтэр керудуергэ хаама сылдьан уhуктан кэлэрим. Уксугэр ийэм эккирэтэн кэлэн тутан уhугуннарара. Оскуола5а Егор Николаевич Протодьяконов уонна Роман Андреевич Николаев учууталлыыллара. Кинилэр то5о эрэ хара сааска диэри «бу о5о то5о уерэммэтий?» диэн аахайбат этилэр. Арай олох уерэх дьыла бутуутугэр нуучча тылыгар уонна ахсаанна билиибин бэрэбиэркэлээн баран, «хата биhиги кыhыны быhа уерэммит о5олорбутуттан отой хаалсыбат, ессе ордук эбит» диэн уhус кылааhы бутэрбит таабыл биэрбиттэрэ. Ол иhин кинилэргэ мин кун бугунугэр диэри махтана саныыбын.

Ол саас ийэм остуораhыттан уурайан Куел оннугар кеhен тахсыбыппыт. Ийэм ферма5а уут астааччынан анаммыта. Онно суорат, бутугас, иэдьэгэй сиэн дьэ дьиннээхтик абыраммыппыт.

1944-45 уерэх дьылыгар тердус кылааска Нуочаха5а Иван Федорович Алексеев учууталга уерэммитим. Бу кылааска уерэнээччилэр 5-6 эрэ этибит. Со5отох учуутал буолан буолла5а, саас экзамены II-Дьеппен начальнай оскуолатын тердус кылааhын кытта бииргэ туттарар буолбуппут.

Холумуок килиэп ыhыктанан, утуйар танаспытын «таратаайка» диэн тэлиэскэ5э ууран о5уhунан «дойдулаабыппыт». «О5ус начаалынныгынан» солбусса буоларбыт. Нуочахаттан хойутаан турунан, Даркылаахха киэhэлэтэн кэлэн, кутан тула олорон хоммуппут. Иван Федорович саалаах этэ – икки черейу ытан а5албытын утэhэ5э уелэн сиэбиппит, ылтаhын кателокка чэй оргутан испиппит.

Учууталбыт: «II Дьеппен о5олоро уерэхтэригэр учугэй буолуохтара, ол эрээри биhиги Гошабыт хаалсыбат ини» диирин ейдуубун. Кырдьык экзамен тумугунэн начаальнай оскуоланы иккиэ буолан II Дьеппентен Рафаилов Руда, Нуочахаттан мин – бары предметтарга туйгунунан бутэрбиппит. Онно учууталбыт Иван Федорович олу уербутэ, оттон мин, учууталым эрэлин толорбут киhи, «тутум урдээбитим».

Онон докумуон быhыытынан III кылааhы бу оскуола5а бутэрбит киhи, начаалынай оскуола государственнай экзаменын бу оскуола5а туттарбыт киhи мин «II Дьеппен оскуолатын уерэнээччитэ этим, кини выпускнигабын» диэхпин ба5арабын.

Кэлин наар интернакка олорон бастаан I Дьеппен 7 кылаастаах оскуолатын, онтон Покровскай орто оскуолатын бутэрбитим. Урдук уерэ5и Саха Государственнай университетын кыhатыгар ылбытым. Иккис урдук уерэ5и ССКП КК-и иhинээ5и урдук партийнай оскуола Хабаровскайдаа5ы атделениятыгар ылбытым. Онон бэйэм холбор орто со5ус уерэхтээх киhи буолбутунан дьоллоохпун. Тереебут оройуоммар комсомол райкомун, партия райкомун отделларын сэбиэдиссэйдэринэн, райсовет исполкомун секретарынан, Октем орто, 1 № дээх Покровскай 8 кылаастаах, оройуонна5ы улэлиир ыччат орто оскуолаларын Директордарынан улэлээн кэллим, комсомол, партия райкомнарын членнэринэн, райсовет депутатынан элбэх сылларга улэлээбитим. «Знание» общества членабын, кини оройуоннаа5ы тэрилтэтин президиумун солбуйааччы председателябын.

Уруккуну-хойуккуну а5ыннахха итинник, 1989 с. муус устар 1 кунэ.

Сидорова Акулина Михайловна – олонхоhут, тойуксут.

/Ахтыы/

«Мин, Сидорова Акулина Михайловна, 1928с. муус устар 5 кунугэр Ханалас оройуонун 2-с Дьеппен нэhилиэгэр Куел онно диэн сиргэ тереебутум. А5ам Сидоров Михаил Дмитриевич колхозтаах, А5а дойду Улуу сэриитин 1941-1945 сс. Медаллаах стахановец этэ. Ийэм, Сидорова Татьяна Андреевна колхоз араас улэтигэр улэлээбитэ. Улуустаа5ы народнай суукка хас да тегул сэтээтэлинэн талыллан улэлээбитэ. Мин орто специальной уерэхтээх культура улэhитэбин. 1943с. Якутскайдаа5ы музыкальнай театр студия5а вокальнай отделения5а уерэмитим, онтон опера артискатынан улэлээбитим, 1948 с. дылы.

1948с. от ыйын 20 кунугэр сельскай кулууб иhинээ5и библиотека5а 2-Дьеппенне библиотекарынан улэлии киирбитим. Кулууб заведующайынан А5а дойду сэриититэн эргиллэн кэлбит сэрии ветерана Слава орден кавалера Федоров Яков Егорович улэлээбитэ. Оччолорго кулууб дьиэтэ суорх этэ. Танара дьиэтин сэрии бириэмэтигэр бурдук кутар склад, хойукка дылы колхоз эт угар склад оностубута. Ону биhиги Яков Егоровичтыын иккиэйэ5ин урдун сууйан, ыраастаан кулууб оностубуппут. Яков Егорович олус улэhит, талааннаах киhи этэ. Кэлин бу с/ кулууб базовай кулууб буолбута. Культ просвет практика5а о5олору ыытар буолбута. Элбэх концертары, пьесалары туруорар этибит. Т.Сметанин суруйбут «Лоокут уонна Ньургуhун» диэн пьесата районна бастаан республика5а киирэн нуучча театрыгар туруоруллубута.

Ити курдук культура линиятынан Покровскайга РДК художественнай салайааччытынан, 2Дьеппенне с/библиотека заведующайынан, кэлин 2 Дьеппеннее5у дом культуры директорынан улэлээбитим. 1963 с. выыборданан Совет исполкомун председателынан 5 созывка олорон улэлээбитим. Кэлин икки сыл исполком секретарынан улэлээбитим. Сове улэтэ оччотоо5уга элбэх этэ. Учасковай милиция суох. Бэйэбит дружинниктары талан бэрээдэги керерге тирэ5ирэр этибит. Оччолорго общественнай тэрилтэлэри талан улэлэтэр этибит. 1967с. районнай совет депутаатынан талыллыбытым.

Пенсия5а тахсан баран 10 сыл совхоз партийнай кобинетыгар улэлээбитим. Кэлин общественнай нагрускам ветераннар советтарын председателинан улэлээбитим. Доруобуйам мелтеен уурайбытым. Быйыл эмиэ председатели солбуйааччынан талылынным. 1963 с. Иркутскай куоракка идиологическай улэhиттэр муннахтарыгар сылдьыбытым.

1958-59 с. Москва куоракка саха литературатын, искусстватын керуугэ кыттыбытым. Самодеятельнаhы керуугэ I-II с. фестивалларга лауриатынан буолбутум.

1). 1965 с. саха АССР культууратын утуелээх улэhитэ аат инэриллибитэ. Бала5ан ыйын 11 кунугэр.

2). Саха АССР верховнай советын почетнай граммотата. 1958с. тохсунньу 17 кунэ.

3). РСФСР Верховнай советын почетнай граммотата. 1965 с. Сэтинньи ый 22 кунэ.

Алта о5олоохпун, 18 сиэннээхпин, ус хос сиэннээхпин.

Улэ, тыыл ветераанабын» - диэн кэпсээтэ Дьеппен ветерана Акулина Михайловна Сидорова.