Программа по формированию навыков безопасного поведения на дорогах и улицах «Добрая дорога детства» 2
Скачать 0.51 Mb.
|
| +нлантару ёыр=в\. Ку \ё программине ёак документсем ёине тянса хат\рлен\: 1. Т=ван ч\лхе программи: ч=ваш шкул\н 1-4 классем валли/ М.К. Волков, Л.П. Сергеев, Т.В. Артемьева, О.И. Печников, Р.Н. Петрова, Д.С. Филиппова. - Шупашкар: Ч=ваш Республикин в\ренъ институч\н издательстви, 2008 ё. – 88с. 2.Т.В. Артемьева, А.Р.Кульева, О.И. Печников. Пуёлам=ш шкулта литература вулавне й\ркелесси: Меслетл\х к=тарт=в\сем. Шупашкар, 2007. – 20 с. 3. Государственные образовательные стандарты начального общего, основного общего, среднего (полного) общего образования в Чувашской Республике. Национально-региональный компонент. МО и МП ЧР, Чебоксары, 2007; Федеральный базисный учебный план и примерные учебные планы для начального общего, основного общего и среднего (полного)общего образования, утвержденный приказом Минобразования РФ № 1312 от 09. 03. 2004; 4.Республиканский перечнь учебников и учебных пособий, утвержденных приказом от 10.05.2012 № 1221, рекомендованных (допущенных) Министерством образования и молодежной политики Чувашской Республикина 2012 – 2013 учебный год. Тăван чĕлхе программи виёĕ пайран тăрать: 1) вулама-ёырма вĕрентесси, класри тата класстулашĕнчи вулавёине таянса пуплеве аталантарасси; 2) вулавпа ёыхăнуллăн пуплеве аталантарасси; 3) пуплеве пур енлĕн аталантарнă майчĕлхе пулăмĕсемпе ансат паллаштарасси, пуплеве тишкерме вĕрентесси. Веренту теллевесем.
текстпа ĕёлеме вĕрентесси, кĕнекене харкам тĕллĕн вулама хавхалантарасси. Веренту предмечен задачисем: литература вулавне в\ренн\ май ёак задачасене пурн=ёа к\ртмелле; - =нланса, т\р\с, х=в=рт тата пал=ртулл= вулас =слая =са хывасси; - вулавё= тавракур=мне кал=пласси тата харкам т\лл\н вулас хавхалан=ва аталантарасси; пуплев \ё-х\л\н пур т\с\сене те ёир\плетсе пырасси; - илемл\ творчество тата =с-хак=л пултарулл=х\сене аталантарасси, хайлав ч\ре вит\р к=ларса вулама в\рентесси, илемл\ с=маха туйма х=н=хтарасси; - к\неке вулама, илемл\ литература т\нчипе к=с=кланма хавхалантарасси; к=м=л-сипет т\л\ш\нчен таса пулма, ыр=па усала уй=рма в\рентесси; т=ван ч=ваш тата ытти хал=хсен культурине хисеплеме х=н=хтарасси. Веренту материаленче верену учрежденийен уйрамлахне, веренекенсен контингентне шута илне концепции: Литература вулавен урокесен схечесен шуче базисла плана паханса тарать. Чаваш Республикин Верену тата самраксен политикин министерстви 2007 султа сиреплетне верену плане тарах чаваш шкуленче литература вулавне веренме 3 сехет уйарна.Эпе суйласа илне концепции аяларах пана документсенче паларать. -стандарт:Федеральный компонент государственного стандарта общего образования. -Государственные образовательные стандарты начального общего, основного общего, среднего (полного) общего образования в Чувашской Республике. Национально-региональный компонент. МО и МП ЧР, Чебоксары, 2007. -Планра литература вулав\ валли т=ватт=м\ш класра 3 сехет уй=рн=,анчах 4-мĕш класра литература вулавĕ урокĕ шучĕп еэрнере 1сехетне ОРКиСЭ вĕрентме уйăраёёĕ.(приказ№1516 от 2 сентября 2011 г «О продолжении преподавания учебного курса ОРКиСЭ»). Учитель хатерлене ес программипе чаваш челхи программи хушшинчи уйрамлахсем. Чаваш Республикин Веренту министерстви уса курма сенне - «Таван челхепе литература вулавен теслех программисем: чаваш шкулен 1-4 класесм валли/ М.К. Волков, Л.П. Сергеев, Т.В. Артемьева, О.И. Печников, А.Р.Кульева. - Шупашкар: Ч=ваш Республикин в\ренъ институч\н издательство центре, 2013. – 80с.» - Литература вулавĕ:Пучах ёумне пучах. 4-м\ш класс валли / Т.В. Артемьева, О.И. Печников. – Шупашкар: Ч=ваш к\неке издательстви: 2011. - 239 с. - Кульева А.Р., Кульев О.Г. Мерчен: Хушма вулав к\неки. 4-м\ш класс валли. – Шупашкар: Ч=ваш к\неке издательстви, 2004. - 223 с. - Артемьева Т.В. Литература вулав\н урок\сем тата в\рен\в\н ё\н\ стандарч\.- «Хал=х шкул\» журнал, №6, 2011, 75-77 стр. Сак ес программине пурнаса кертмелли тапхар- 2013-2014 верену суле. Веренту формисем: -класпа еслени; -ушканпа еслени; -печченшерен еслени. Веренту технологийесем: -репродуктивла шырав-тепчев; -вайа. -ИКТ мелепе еслени. Тереслев формисемпе хаклав – тереслев мелесем: -сочинени, -ача пултарулахен шайне тереслемелли тест; -карточка. Класри ачасен пелевне тереслемелли формасепе меслетсем: -сочинени (аслав,санлав,картинапа сырна сочинении); - -тест; -сыханулла текст йеркелени; -укерчексем туни; -вайа. Вĕренекенсен пĕлĕвĕсемпе ăслай-хăнăхăвĕсене тĕрĕслесе хакламалли виçесем. В\ренекенсен вулав пахал=хне текстпа м\нле \ёленине шута илсе хаклаёё\. Вулав =слай-х=н=х=в\сене хакласси кашни клас=н программипе кил\шсе т=малла. «5» палл= ёак=н пек чухне лартмалла: в\ренекен ача туллии с=махсемпе, =нланса, литература ч\лхин т\пвиёисене п=х=нса, вулав т\р\сл\хне ас=рхаса пырса вулать пулсан; 1-м\ш ёурёулта вулав х=в=ртл=х\ минутра 80 (=шра 95) с=махран кая мар; 2-м\ш ёурёулта – минутра 95 (=шра 110) с=махран кая мар; Ача текста пал=ртулл= вулама харкам т\лл\нех хат\рленме п\лет; текст=н т\п шух=шне тив\ёл\ интонаципе пал=ртса вулать; м\н вуланине туллин, к\скен тата суйлавл=н, калавё= с=патне ул=штармас=р тата ул=штарса каласа пама пултарать, вуланин т\п шух=шне х=й с=мах\семпе каласа парать; текстри с=нарсене, \ёсене, ёут ёантал=ка с=нласа паракан с=махсене, с=мах майлаш=в\сене тупса пама п\лет; геройсем пурн=ёлакан \ё-х\ле к=м=л-сипет т\л\ш\нчен хак пама, калаври \ёсен й\ркине пал=ртма, автор ёинчен каласа пама пултарать; автор геройсем ёине м\нле куёпа п=хнине, литература термин\сен (танлаштару, эпитет, метафора, гипербола, метоними, ирони) п\лтер\ш\сене чухлать; п=хмас=р каламалли с=вва ёир\п п\лет, =на т\р\сте пал=ртулл=, тив\ёл\ интонаципе, логика чар=н=в\сем пепус=м\сем туса каласа парать. «4» палл= ёак=н пек чухне лартмалла: в\ренекен ача =нланса, туллии с=мах=н, п\лтер\шпе шух=ша тив\ёл\ интонаципе т\р\с вулать пулсан; 1-м\ш ёур ёулта вулав х=в=ртл=х\ 70 с=махран кая мар; 2-м\ш ёур ёулта – 85 с=махран каямар; ача вулан= чухне 1–3 й=н=ш т=вать, вуланин т\п шух=шнех=й т\лл\нех пал=ртать, анчах каласа пан= чухне пуплев й=н=ш\сем т=вать, в\сене в\рентъё\ пул=шнипе търлетет; текста туллин, к\скен, суйлавл=н, калавё= с=патне ул=штармас=р тата ул=штарса каласапан= чухне пыс=ках маар й=н=шсем т=вать; литература теорий\н ансат =нлав\сене (эпитет, метафорат.ыт.те) п\т\м\шле =нкарать; с=вва п=хмас=р каласа пама п\лет, анчах 1–2 й=н=ш т=вать, в\сене х=ех търлетет. «3» палл= ёак=н пекчухне лартмалла: в\ренекен ача м\н вуланине х=йт\лл\нех =нланаймасть пулсан; 1-м\ш ёур ёулта сасса ул=штармас=р, туллис=мах=н (х=ш-п\р с=махсене вакласа) минутра 65 с=махран кая маар вулать; 2-м\ш ёур ёулта с=махсене вакламас=р минутра 80 с=махран кая мар, 4–6 й=н=ш туса вулать; вулани ёинчен в\рентъё\ пул=шнипе ёеё к\скен каласа парайрать; с=вва п=хмас=р каласа пама п\лет, анчах й=н=шсем т=вать, в\сене в\рентъё\ пул=шнипе ёеё търлетет: «2» палл= ёак=н пек чухне лартмалла: в\ренекен ача 1-м\ш ёур ёулта с=махсене вакласа (х=ш-п\рисене тулли с=мах=н), так=на-так=на, й=н=шсем туса, минутра 60 с=махтаран вулать; 2-м\ш ёурёулта татулли с=мах=н вулаймасть, 6 й=н=шран ытларах т=вать, минутра 70 с=мах таран вулать; ача текста п=траштарса, ёых=нус=р каласа парать, пуплев й=н=ш\сем чылай т=вать, пул=шмас=р план тума,вуланин т\п шух=шне уёса каласа пама п\леймест; с=вв=н пыс=к пайне п=хмас=р каласа параймасть. «1» палл= ёак=н пек чухне лартмалла: в\ренекен ача с=махсене сып=класса вулать, м\н вуланине =нланаймасть, с=вва п=х мас=ркалама пачах п\лмест пулсан. Литература вулавне пахалан= чухне сас=па, =шра вуланине, ыйтусене еплерех хуравланине шута илмелле. Хакламалли вулав тексч\н кал=п=ш\: 2класра – в\ренъ к\некинчи страниц=н 1|4 пай\, 3класра – 1|3 пай\, I4 класра – 1|2 пай\. В=ле купалл=на м\нш\н лартнине =нлантармалла, ачасене т\р\сте =нкарса вулама, текста тулаш\пе =шл=х\ т\л\ш\нчен тар=нрах сътсе явса пахалама хавхалантармалла. КЛАСС ТУЛАШ/НЧИ ВУЛАВ +СЛАЙ/СЕМПЕ Х+Н+Х+В/СЕНЕ Т/Р/СЛЕСЕ ХАКЛАССИ В\ренекенсен класс тулаш\нчи вулавпа хал=хн ет\р\слесе хаклан= чухне т\п выр=нта вулавё=н =слав =слай\семпе х=н=х=в\сене шута илмелле. Ёав шутра: ача-п=ча к\некисене п\лни, в\сене х=й т\лл\нех суйласа илме пултарни, к\некене в\ёне ёитичченех вуласа тухни, =нланса вулани, вулани ёинчен ёых=нулл=н каласа пани, к\некери ъкерч\ксем текст =шл=х\н х=ш самантне с=нланине =нкарни. Палл=на ача эрнере м\нчухл\ вуланине шута илсе лартаёё\. Вулав норми ёак=н пек: I2Iкласра – 1-м\ш ёурёулта 1,5–3 страница, 2-м\ш ёур ёулта 5–10 страница, I3Iкласра – 1-м\ш ёур ёулта 10–12 страница, 2-м\ш ёур ёулта 20–25 страница, I4 класра – 1-м\ш ёурёулта 20–25 страница, 2-м\ш ёурёулта 30–35 страница. Класс тулаш\нчи вулавш=н в\ренъ ч\р\к\сенчи тата п\т\м\шле палл=на уйр=мм=н лартмаёё\, =на литература вулавне хаклан= чухне шута илмелле. I4 класс «5» палл= ёак=н пек чухне лартмалла: ача класс тулаш\нчи вулав урокне хат\рленн\ май илемл\ литература хайлав\сене ас=рхаттармас=рах вулать, т\рл\ пул=шу к\некисемпе (справочник, словарьт.ыт.те) ус= курать, м\н вулани тата ун=н автор\ ёинчен уё=мл=н каласа парать, ача-п=ча хаёат-журналне вуласах т=рать, п\ррем\ш хутт\л пулн= к\некере м\н ёинчен ёырнине кърт\м, аннотации тата в\ё\нче калани т=р=х чухлама пултарать, кирек м\нле тем=па та темиёе автор=н, в\сен к\некисен яч\ сене аса илейрет пулсан. «4» палл= ёак=н пек чухне лартмалла: с\нн\ списокран ача х=йне кил\шекен к\некене суйласа илме п\лет, анчах ку =слайпа яланах ус= курмасть, пул=шу к\некисемпе =н=ёс=ртарах ус= курать, яланах х=й т\лл\нте мар; ача-п=ча хаёат-журналне сайра-хутра ёеё вулать, к\некери кърт\мпе, аннотаципе, в\ё\нче каланипе ус= курать, анчах яланах мар; класс тулаш\нчи урок валли хушн= тем=па к\неке вуласа килет, урокра литература хайлав\ ёинчен каласа парайрать; класс тулаш\нчи вулав=н кирек х=ш темипете темиёе к\некен, в\сен автор\сен яч\сене аса илейрет, анчах т\п-т\р\сех калаймасть. «3» палл= ёак=н пек чухне лартмалла: в\ренекен к\некене с\нн\ списокран суйласа илме п\лет, пул=шу к\некипе тупса панипе ёеё ус= курма пултарать, ача-п=ча хаёат-журналне вуламасть; к\некери кърт\мпе, аннотаципе, в\ё\нче каланипе в\рентекен пул=шнипе ёеё ус= кураять; ёитес урок=н темипе виёере к=тартнинчен сахалтарах вулать, литература хайлав\ ёинчен в\рентекен пул=шнипе ёеё калаять, й=н=шсем т=вать. Класс тулаш\нчи вулавш=н ку класрата яп=храх палл=сем лартмалламар. Вулав карти тата вулавё= \ё-х\л\. Илемл\ тата ансатлатн= =сл=л=х хайлав\сем. Хал=х с=махл=х\н хайла\сем (Иван Яковлев, Константин Иванов, Ёеёп\л Мишши, Ёемен Элкер, Пет\р Хусанкай, Илпек Микулай\, Трубина Мархви, Ухсай Якк=в\, Уй=п Миши, Мария Ухсай, т.ыт.те). Ача-п=ча литератури. Выр=с тата т\нче ёыравёисен, Раёёейре пур=накан хал=хсен литератор\сен ачасемш\н ш=л ёемми хайлав\сем.Справочниксем, энциклопедисем, ача-п=ча хаёат-журнал\. (Кунта тата малалла: курсивпа пал=ртн= материала в\ренмелле, анчах в=л требованисем шутне к\мест). Т\п тем=сем: Т=ван ё\р-шыв, ёут-ёантал=к, ёынсен \ё\-х\л\, ачасен пурн=ё\, ёынсен хутш=н=в\сем, ыр=па усала уй=расси, тем те п\р курса ёъренисем. Литература хайлав\н =шл=хне =нланни: тема, т\п шух=ш, \ёсем,\ёсен й\рки. Хайлаври с=нарсем. В\сен сав=н=ё\пе хуйхи-суйхине =са хывни, =нланни.Герой характер\, ун=н х=тлан=в\сем(\ё\сем), в\сен с=лта\сем. Жанрсене уй=расси: хал=х с=махл=\н вак жанр\сем, хал=х юмах\, литература юмах\, калав,повесть,с=в=, юптару.Илемл\ с=нарл=х=н ч\лхе хат\р\сене уй=расси (терминологипе ус= курмас=р). К\некене ъкерч\ксемпе, графика хат\р\семпе илемлетнин п\лтер\ш\. Литература хайлав\сем искусств=н ытти т\с\семпе ёых=нса т=ни (ънер искусстви, театр, кино тата музыка). К\некепе \ёлес =слайсем: к\неке т\сне (м\н вулас тенине) уй=рма п\лмелле; к\некене харкам т\лл\н суйласа илн\ чухне ёак самантсемпе - автор яч\, хушма яч\, тупмалли, ум с=мах, хыё с=мах, аннотации – ус= курма пултармалла. Пуплев \ё\н т\с\сем Т=нлу. Т\рл\ жанрл= илемл\ хайлавсене итлесе =нланасси. Вулав.Кал=п=ш\ тата жанр т\л\ш\нчен ш=л ёемми хайлавсене =нланса вуласси.Вулав т\ллевне =нкарасси. Т\ллевне кура вулав т\сне суйласа илесси: паллашулл=, т\пчевл\, суйлавл= вулав.Вулав мел\: с=махсене вакламас=р вуласси. Вулав т\р\сл\х\: палламан текста уё=мл=, с=махсене ч=мламас=р вуласси. Вулав х=в=ртл=х\: текста вуланине =нланма май паракан х=в=ртл=хпа вуласси, х=в=ртл=ха май\пен ъстерсе пырасси. Пал=ртулл= вуласси, содержанипе кил\шълл\ интонаципе ус= курасси. Калаёу.Итлен\ е вуласа тухн= хайлав сътсе явмалли калаё=ва хутш=насси. Харкам шух=ша калав тексч\пе, ытти материалпа ус= курса ёир\плетесси. Вуласа тухнин содержаний\ т=р=х ыйтусем лартма, в\сене хуравлама пултарасси. Текст содержанине каласа парасси. Хайлав (геройсем, \ёсем) ёинчен п\ч\кё\ калав =сласси; текста план т=р=х с=мах в\ёё\н каласа парасси; уйлав тата с=нлав элеменч\семпе ус= курса с=мах в\ёё\н калав =сласси. С=в=сене п=хмас=р каласа парасси. Ёыру.Вуласа тухн= е итлен\ хайлавсем т=р=х лартн= ыйт=ва хуравласси (компьютерпа та ус= курма юрать). Пуёлам=ш шкултан в\ренсе тухакан=н п\лмелле (=нланмалла): _ в\ренн\ литература хайлав\сен ятне, автор\сене, т\п содержанине; Пултармалла: - к\неке элеменч\сене уй=рма (хуплашка, титул листи, тупмалли,ъкерч\к, аннотации); - илемл\ хайлав текстне =шра =нланса вулама (вулав х=в=ртл=хне шута илмес\р); - хайлав=н темипе т\п шух=шне пал=ртма; -содержани каласа пама (текст кал=п=ш\ п\р страница ёур=ран ытла мар); - текста п\лтер\шл\ пайсене уй=рма, текст=н ансат планне тума; - текст ёине таянса п\ч\к=ё\ монолог =слама, \ёсене герой\сене хак пама; - с=в=лл= хайлавсене п=хмас=р каласа пама (суйласа илсе); - с\нн\ тема т=р=х с=мах в\ёё\н п\ч\кё\ текст =слама; - т\сл\х выр=нне фольклор хайлав\семпе ус= курма (тупмалли юмахсем, ваттисен с=мах\сем, юмахсем); - илемл\ литература жанр\сене (юмах, калав, юптару), хал=х юмах\сене тата литература юмах\сене п\р-п\ринчен уй=рма; - в\ренн\ материалтан суйласа т\рл\ тематик=лл= хайлавсен т\сл\х\сене ас=нма; - туянн= п\лъсемпе тата =слайсемпе практик=ра тата кулленхи пурнё=ра (тив\ёл\ лару-т=рура) ус= курма:
IV класс Литература вулавне туллин, тар=нн=н й\ркелес тесен, паллах, шкул библиотекисен ч=ваш к\некисемпе пуян пулмалла. Ч=ваш литературин историй\нче ылт=н ёъпёине к\рсе юлн= ё\ршер к\неке ятне ас=нма пулать. Шел пулин те, в\сенчен ытларах=ш\ тахёанах ё\т\лсе п\тсе юр=хс=ра тухн= \нт\. Паянхи ёамр=к вулавё=сем в\сене хунарпа шырасан та тупас ёук. Ёак к\некесене ё\н\рен ёапса к=лармалла. Ёитмен пурн=ёа пула класс тулаш\нчи вулав урок\сене й\ркелеме т\рл\ хрестоматисемпе: «Тант=ш» хаёатри тата «Тетте» журналти хайлавсемпе ус= курма тивет. «Ялавпа» «Т=ван Ат=л» журналсенче те пире кирл\ материал сахал мар. Хайлавсене тематика принцип\н ник\с\ ёинче ушк=нлатп=р. Хал\ \нт\ ачасен ача-п=ча с=махл=х\н вак жанр\сене, асамл= юмахсене тишкерсе хак пама в\ренсе ёитмелле. Тем теп\р курса ёъренисем ёинчен ёырн= пыс=крах кал=п=шл= (повесть, роман) хайлав сып=к\семпе паллаштарассине практик=на к\ртетп\р. Очерксемпе публицистика статьисене в\ренме пикенетп\р. Авторсен йыш\нче ч=ваш, выр=с, т\нче ёыравёисем. Вулав картинине ёак тем=сем т\п выр=нта пулма тив\ёл\: Т=ван ё\р-шыв (атте-анне ё\р-шыв.); эпир тата пир\н таврари т\нче. В\ренн\ материал\ выр=нне ачасем лай=х п\лекен хайлавсене, ача-п=ча литератури классик\сен хайлав\сене, в=там шкулта в\рентме пал=ртн= хайлавсен сып=к\сене суйласа илмелле. Шкулта с=махл=ха в\реннин чи пыс=к т\ллев\ в=л харкам шух=ш-туй=ма: к=м=л чун=ма логик=па грамматика тата риторика закон\семпе кил\шълл\н ёырса, каласа к=тартма в\рентесси пулса т=рать. Кулленхи пурн=ёра вак-т\вексене ас=рхама, ыттисем курманнине курма в\рентесси пит\ пыс=к п\лтер\шл\. IIV класра =са хывмалли =слай-х=н=хусем ёаксем: Вулав х=н=х=в\сем: - тулли с=махсемпе, =нланса вуласси; - вулав х=в=ртл=х\ минутра 95 с=махран кая мар (=шра вулан= чухне с=мах шуч\ 110 таран ъсмелле); - май\пен =шра =нланса вулама х=н=хса пырасси; - сас=па тата =шра т\р\с вуланипе =нланса ас=рхаса пырасси; -=нланман с=мах(сен) п\лтер\шне п\т\м\шле пуплев п\лтер\ш\ ёине таянса чухласа илесси; - м\нпур предложение (хутс=ррисене те, хутлисене те) т\р\с интонаципе вуласси. Текстпа \ёлесси. Ёых=нулл= пуплеве аталантарасси: - текст=н т\п шух=шне пал=ртасси; - с=нар (с=нарсен) х=ткан=в\сен с=лтавне пал=ртасси; - калавё= с=патне ул=штарса каласа парасси; - текстри с=нар=н ёырса к=тартн= \ёсен ум\нхи тата хыёё=нхи ш=пи ёинчен каласа парасси; - текстра с=нлав тата уйлав элеменч\сене тупасси; - пуплев ёив\чл\х\пе вит\мл\хне, т\р\сл\х\пе с=нарл=хне =нкарасси; - шкул театр\н \ёне хутш=насси; - м\нлерех хайлавсене вулама к=м=ллани ёинчен ёых=нулл=н каласа парасси; - литература хайлавне сътсе явас \ёе хутш=нса харкам шух=ша пал=ртасси, шух=ша текстри т\сл\хсемпе ёи\плетесси. Литература теорий\н ник\с\сем: - «Кам (м\н) ёинчен вулар=м=р?» ыйт=ва жанр уйр=мл=х\сене, хайлав=н к=м=лл=х турт=мне кура тата геройсем пурнё=лакан \ё-х\ле к=м=л-сипет т\л\ш\нчен хак парса хуравласси; - калаври \ёсен й\ркине пал=ртасси; - хайлав =шл=хне п\р т\в\ре (завязка -\ё аталан=в\ -кульминации - развязка) курма х=н=хтарасси; - героя ун=н х=тлан=вне тата текстра т\рр\н пан= характеристика т=р=х хакласси; -автор ёинчен каласа парасси; - текстра геройсене характеристика пани т=р=х автор в\сем ёине м\нлерех п=хнине чухласси; - танлаштару, эпитет, метафора, гипербола, метонимии, ирони =нлав\сене (терминсене ас=нмас=р) хайлавра курма х=н=хтарасси. Класс тулашéнчи вулав (17 сех.) Класстулашĕнчивулавурокĕсентĕптĕллевĕ—вĕренекенсенеача-пăчаюратсавулаканхайлавсемпеанлăнпаллаштарасси, кĕнекесенеюратма, харпăрхăйтĕллĕнвуламахăнăхтарасси. Вулавматериалĕ. Кĕçĕн çулхиачасемвалликăларнă чăваш, вырăстатаыттитăванлахалăхсен, ютри çыравçăсенкĕнекисем. «Тетте» журналпа «Тантăш» хаçатриматериалсем. Вулавтематики. Аваллăх çинчен. Ырă пурнăçа ĕмĕтленсе пурăнакан халăхăн кулленхи ĕçĕсем. Ачасен ĕçĕ-хĕлĕ. Чăваш, вырăс тата ытти тăванла халăхсен юмахĕсем. Тăван халăх историйĕпе унăн ывăлĕ-хĕрĕ, ал ĕç тата ăс-хакăл культури çинчен çырнă кĕнекесем. Наукăпа техника темипе çырнă ачасем ăнланмалла статьясем. Тем те пĕр курса çÿрени çинчен калакан хайлавсем. Ача-пăча кĕнекипе ĕçлесси.Класс тулашĕнчи вулав урокне хатĕрленнĕ май кирлĕ кĕнекене харпăр хăй тĕллĕн суйласа вулама, тĕрлĕрен пулăшу кĕнекипе, хаçат-журналпа усă курма пĕлесси. Вĕрентÿçĕ сĕннĕ ехарпăрхăйтĕллĕнтунă планпаусă курсамĕнвуланине ( унăнпайĕсене) кĕскенкаласапарасси, вуланă сăнар çинчен çыхăнуллă калавтăвасси. Вулама сĕннĕ кашни темăпах 3-5 кĕнеке таран пĕлесси. Пулăшу кĕнекисемпе (словарь, справочник) усă курасси. «Тантăш» хаçатпа «Çил çунат» журнала тĕллевлĕ вуласси, вĕсемпе урокра тата класс тулашĕнче усă курасси. Кĕнеке мĕн çинченнине, унăн хуплашки, титул листи, тупмаллипе ÿкерчĕкĕсем, ум сăмахĕпе юлашкинчен калани тăрăх ăнкарсси. Кирлĕ кĕнекен е хаçат- журналти статьян ятне, унăн авторне кăтартса тĕрĕс çырса илесси. Кăмăла каякан кĕнекене харпăр хăй тĕллĕнех библиотекăран илсе вуласси. Верену программине пурнаса кертме сак веренупе методика комплектнее меншен суйласа илнине усса (анлантарса) пани. Сак веренупе методика комплекче пирен республикара пер вариантпа анчах,саванпа анна суйласа илне. Вал ачасене лайахрах веренме хавхалантарать, харпар хай теллен еслеме ханахтарать. Традицилле веренту мелесемпе сене веренту технологийесене перле уса курни веренту теллевесене туллин пурнаслама май парать. Содержани. Вулав карти тата вулавё= \ё-х\л\. Илемл\ тата ансатлатн= =сл=л=х хайлав\сем. Хал=х с=махл=х\н хайла\сем (Иван Яковлев, Константин Иванов, Ёеёп\л Мишши, Ёемен Элкер, Пет\р Хусанкай, Илпек Микулай\, Трубина Мархви, Ухсай Якк=в\, Уй=п Миши, Мария Ухсай, т.ыт.те). Ача-п=ча литератури. Выр=с тата т\нче ёыравёисен, Раёёейре пур=накан хал=хсен литератор\сен ачасемш\н ш=л ёемми хайлав\сем.Справочниксем, энциклопедисем, ача-п=ча хаёат-журнал\. (Кунта тата малалла: курсивпа пал=ртн= материала в\ренмелле, анчах в=л требованисем шутне к\мест). Т\п тем=сем: Т=ван ё\р-шыв, ёут-ёантал=к, ёынсен \ё\-х\л\, ачасен пурн=ё\, ёынсен хутш=н=в\сем, ыр=па усала уй=расси, тем те п\р курса ёъренисем. Литература хайлав\н =шл=хне =нланни: тема, т\п шух=ш, \ёсем,\ёсен й\рки. Хайлаври с=нарсем. В\сен сав=н=ё\пе хуйхи-суйхине =са хывни, =нланни.Герой характер\, ун=н х=тлан=в\сем(\ё\сем), в\сен с=лта\сем. Жанрсене уй=расси: хал=х с=махл=\н вак жанр\сем, хал=х юмах\, литература юмах\, калав,повесть,с=в=, юптару.Илемл\ с=нарл=х=н ч\лхе хат\р\сене уй=расси (терминологипе ус= курмас=р). К\некене ъкерч\ксемпе, графика хат\р\семпе илемлетнин п\лтер\ш\. Литература хайлав\сем искусств=н ытти т\с\семпе ёых=нса т=ни (ънер искусстви, театр, кино тата музыка). К\некепе \ёлес =слайсем: к\неке т\сне (м\н вулас тенине) уй=рма п\лмелле; к\некене харкам т\лл\н суйласа илн\ чухне ёак самантсемпе - автор яч\, хушма яч\, тупмалли, ум с=мах, хыё с=мах, аннотации – ус= курма пултармалла. Пуплев \ё\н т\с\сем Т=нлу. Т\рл\ жанрл= илемл\ хайлавсене итлесе =нланасси. Вулав. Кал=п=ш\ тата жанр т\л\ш\нчен ш=л ёемми хайлавсене =нланса вуласси.Вулав т\ллевне =нкарасси. Т\ллевне кура вулав т\сне суйласа илесси: паллашулл=, т\пчевл\, суйлавл= вулав.Вулав мел\: с=махсене вакламас=р вуласси. Вулав т\р\сл\х\: палламан текста уё=мл=, с=махсене ч=мламас=р вуласси. Вулав х=в=ртл=х\: текста вуланине =нланма май паракан х=в=ртл=хпа вуласси, х=в=ртл=ха май\пен ъстерсе пырасси. Пал=ртулл= вуласси, содержанипе кил\шълл\ интонаципе ус= курасси. Калаёу.Итлен\ е вуласа тухн= хайлав сътсе явмалли калаё=ва хутш=насси. Харкам шух=ша калав тексч\пе, ытти материалпа ус= курса ёир\плетесси. Вуласа тухнин содержаний\ т=р=х ыйтусем лартма, в\сене хуравлама пултарасси. Текст содержанине каласа парасси. Хайлав (геройсем, \ёсем) ёинчен п\ч\кё\ калав =сласси; текста план т=р=х с=мах в\ёё\н каласа парасси; уйлав тата с=нлав элеменч\семпе ус= курса с=мах в\ёё\н калав =сласси. С=в=сене п=хмас=р каласа парасси. Ёыру.Вуласа тухн= е итлен\ хайлавсем т=р=х лартн= ыйт=ва хуравласси (компьютерпа та ус= курма юрать). Пуёлам=ш шкултан в\ренсе тухакан=н п\лмелле (=нланмалла): _ в\ренн\ литература хайлав\сен ятне, автор\сене, т\п содержанине; Пултармалла: - к\неке элеменч\сене уй=рма (хуплашка, титул листи, тупмалли,ъкерч\к, аннотации); - илемл\ хайлав текстне =шра =нланса вулама (вулав х=в=ртл=хне шута илмес\р); - хайлав=н темипе т\п шух=шне пал=ртма; -содержани каласа пама (текст кал=п=ш\ п\р страница ёур=ран ытла мар); - текста п\лтер\шл\ пайсене уй=рма, текст=н ансат планне тума; - текст ёине таянса п\ч\к=ё\ монолог =слама, \ёсене герой\сене хак пама; - с=в=лл= хайлавсене п=хмас=р каласа пама (суйласа илсе); - с\нн\ тема т=р=х с=мах в\ёё\н п\ч\кё\ текст =слама; - т\сл\х выр=нне фольклор хайлав\семпе ус= курма (тупмалли юмахсем, ваттисен с=мах\сем, юмахсем); - илемл\ литература жанр\сене (юмах, калав, юптару), хал=х юмах\сене тата литература юмах\сене п\р-п\ринчен уй=рма; - в\ренн\ материалтан суйласа т\рл\ тематик=лл= хайлавсен т\сл\х\сене ас=нма; - туянн= п\лъсемпе тата =слайсемпе практик=ра тата кулленхи пурнё=ра (тив\ёл\ лару-т=рура) ус= курма:
Литература вулавне туллин, тар=нн=н й\ркелес тесен, паллах, шкул библиотекисен ч=ваш к\некисемпе пуян пулмалла. Ч=ваш литературин историй\нче ылт=н ёъпёине к\рсе юлн= ё\ршер к\неке ятне ас=нма пулать. Шел пулин те, в\сенчен ытларах=ш\ тахёанах ё\т\лсе п\тсе юр=хс=ра тухн= \нт\. Паянхи ёамр=к вулавё=сем в\сене хунарпа шырасан та тупас ёук. Ёак к\некесене ё\н\рен ёапса к=лармалла. Ёитмен пурн=ёа пула класс тулаш\нчи вулав урок\сене й\ркелеме т\рл\ хрестоматисемпе: «Тант=ш» хаёатри тата «Тетте» журналти хайлавсемпе ус= курма тивет. «Ялавпа» «Т=ван Ат=л» журналсенче те пире кирл\ материал сахал мар. Хайлавсене тематика принцип\н ник\с\ ёинче ушк=нлатп=р. Хал\ \нт\ ачасен ача-п=ча с=махл=х\н вак жанр\сене, асамл= юмахсене тишкерсе хак пама в\ренсе ёитмелле. Тем теп\р курса ёъренисем ёинчен ёырн= пыс=крах кал=п=шл= (повесть, роман) хайлав сып=к\семпе паллаштарассине практик=на к\ртетп\р. Очерксемпе публицистика статьисене в\ренме пикенетп\р. Авторсен йыш\нче ч=ваш, выр=с, т\нче ёыравёисем. Вулав картинине ёак тем=сем т\п выр=нта пулма тив\ёл\: Т=ван ё\р-шыв (атте-анне ё\р-шыв.); эпир тата пир\н таврари т\нче. В\ренн\ материал\ выр=нне ачасем лай=х п\лекен хайлавсене, ача-п=ча литератури классик\сен хайлав\сене, в=там шкулта в\рентме пал=ртн= хайлавсен сып=к\сене суйласа илмелле. Шкулта с=махл=ха в\реннин чи пыс=к т\ллев\ в=л харкам шух=ш-туй=ма: к=м=л чун=ма логик=па грамматика тата риторика закон\семпе кил\шълл\н ёырса, каласа к=тартма в\рентесси пулса т=рать. Кулленхи пурн=ёра вак-т\вексене ас=рхама, ыттисем курманнине курма в\рентесси пит\ пыс=к п\лтер\шл\. IIV класра =са хывмалли =слай-х=н=хусем ёаксем: Вулав х=н=х=в\сем: - тулли с=махсемпе, =нланса вуласси; - вулав х=в=ртл=х\ минутра 95 с=махран кая мар (=шра вулан= чухне с=мах шуч\ 110 таран ъсмелле); - май\пен =шра =нланса вулама х=н=хса пырасси; - сас=па тата =шра т\р\с вуланипе =нланса ас=рхаса пырасси; -=нланман с=мах(сен) п\лтер\шне п\т\м\шле пуплев п\лтер\ш\ ёине таянса чухласа илесси; - м\нпур предложение (хутс=ррисене те, хутлисене те) т\р\с интонаципе вуласси. Текстпа \ёлесси. Ёых=нулл= пуплеве аталантарасси: - текст=н т\п шух=шне пал=ртасси; - с=нар (с=нарсен) х=ткан=в\сен с=лтавне пал=ртасси; - калавё= с=патне ул=штарса каласа парасси; - текстри с=нар=н ёырса к=тартн= \ёсен ум\нхи тата хыёё=нхи ш=пи ёинчен каласа парасси; - текстра с=нлав тата уйлав элеменч\сене тупасси; - пуплев ёив\чл\х\пе вит\мл\хне, т\р\сл\х\пе с=нарл=хне =нкарасси; - шкул театр\н \ёне хутш=насси; - м\нлерех хайлавсене вулама к=м=ллани ёинчен ёых=нулл=н каласа парасси; - литература хайлавне сътсе явас \ёе хутш=нса харкам шух=ша пал=ртасси, шух=ша текстри т\сл\хсемпе ёи\плетесси. Литература теорий\н ник\с\сем: - «Кам (м\н) ёинчен вулар=м=р?» ыйт=ва жанр уйр=мл=х\сене, хайлав=н к=м=лл=х турт=мне кура тата геройсем пурнё=лакан \ё-х\ле к=м=л-сипет т\л\ш\нчен хак парса хуравласси; - калаври \ёсен й\ркине пал=ртасси; - хайлав =шл=хне п\р т\в\ре (завязка -\ё аталан=в\ -кульминации - развязка) курма х=н=хтарасси; - героя ун=н х=тлан=вне тата текстра т\рр\н пан= характеристика т=р=х хакласси; -автор ёинчен каласа парасси; - текстра геройсене характеристика пани т=р=х автор в\сем ёине м\нлерех п=хнине чухласси; - танлаштару, эпитет, метафора, гипербола, метонимии, ирони =нлав\сене (терминсене ас=нмас=р) хайлавра курма х=н=хтарасси. Класс тулашéнчи вулав (17 сех.) Класс тулашĕнчи вулав урокĕсен тĕптĕллевĕ—вĕренекенсене ача-пăча юратса вулакан хайлавсемпе анлăн паллаштарасси, кĕнекесене юратма, харпăр хăй тĕллĕн вулама хăнăхтарасси. Вулав материалĕ. Кĕçĕн çулхи ачасем валли кăларнă чăваш, вырăс тата ытти тăванла халăхсен, ютри çыравçăсен кĕнекисем. «Тетте» журналпа «Тантăш» хаçатри материалсем. Вулав тематики.Аваллăх çинчен. Ырă пурнăçа ĕмĕтленсе пурăнакан халăхăн кулленхи ĕçĕсем. Ачасен ĕçĕ-хĕлĕ. Чăваш, вырăс тата ытти тăванла халăхсен юмахĕсем. Тăван халăх историйĕпе унăн ывăлĕ-хĕрĕ, ал ĕç тата ăс-хакăл культури çинчен çырнă кĕнекесем. Наукăпа техника темипе çырнă ачасем ăнланмалла статьясем. Темте пĕркурса çÿрени çинчен калакан хайлавсем. Ача-пăча кĕнекипе ĕçлесси. Класстулашĕнчи вулав урокне хатĕрленнĕ май кирлĕ кĕнекене харпăр хăй тĕллĕн суйласа вулама, тĕрлĕрен пулăшу кĕнекипе, хаçат-журналпа усă курма пĕлесси. Вĕрентÿçĕ сĕннĕ ехарпăрхăйтĕллĕнтунă планпаусă курсамĕнвуланине ( унăнпайĕсене) кĕскенкаласапарасси, вуланă сăнар çинчен çыхăнуллă калавтăвасси. Вулама сĕннĕ кашни темăпах 3-5 кĕнеке таран пĕлесси. Пулăшу кĕнекисемпе (словарь, справочник) усă курасси. «Тантăш» хаçатпа «Çил çунат» журнала тĕллевлĕ вуласси, вĕсемпе урокра тата класс тулашĕнче усă курасси. Кĕнеке мĕн çинченнине, унăн хуплашки, титул листи, тупмаллипе ÿкерчĕкĕсем, ум сăмахĕпе юлашкинчен калани тăрăх ăнкарсси. Кирлĕ кĕнекен е хаçат- журналти статьян ятне, унăн авторне кăтартса тĕрĕс çырса илесси. Кăмăла каякан кĕнекене харпăр хăй тĕллĕнех библиотекăран илсе вуласси. ЛИТЕРАТУРА ВУЛАВ/. УН+Н Х+ЙЕВ/РЛ/Х/. Вулав - пуплевпе шух=шлава аталантармалли т\п \ё-х\л. Пуёлам=ш классенче вулав п\лтер\ш\ уйр=мах пыс=к, м\нш\н тесен ш=пах ёак в=х=талла этем\н =с-хак=лпа к=м=л-сипет пахал=х\сем,\ё-х\л т\с\сем ник\сленеёё\. Эсир ёакна ас=рхан=-и: ачаран вулама юратн= ёынна търех уй=рса илет\н. В=л ыттисенчен ёив\ч =сл=рах, сап=ртарах, к=м=лл=рах, туй=мл=рах, сис\мл\рех. Й\ркелл\ хут-к\некере усала в\рентмеёё\, ёут ёантал=кри, ёынпа ёын, ёынпа ёут ёантал=к хушшинчи илемл\ хутш=н=ва курма х=н=хтараёё\. Вулав х=н=х=в\сене аталантарасси халиччен ытларах класри тата класс тулаш\нчи вулав урок\сенче пулса пыратч\. Т\прен илсен, класри вулав урок\сен т\ллев\сене пуёлам=ш классен программинче ёапларах пал=ртн=чч\: -вулав =слайне куллен лай=хлатасси,ёир\плетесси, вулав=н т\п мел\сене в\рентсе пырасси; - текстпа \ёлеме в\рентесси; - ачасен вулавпа ёых=нулл=нн пуплевне аталантарасси: - литература п\л\в\н ансат =нлав\семпе паллаштарасси. Литература вулав\ - пуёлам=ш классенче ч\лхене в\рентес меслетл\хре т\рл\рен =нлантарать. П\рисем =на вулав урок\сене, теприсем литература урок\сене кураёё\. Ёапах та пурте: т\прен илсен, ку уроксене вулавран литератур=на куёмалли ёул-й\р выр=нне хураёё\. Вулав урок\сенче ытларах ачаран пултарулл= вулакан тата итлекен хат\рлессине т\п выр=на лартн= пулсан, литература вулав\н урок\сен т\ллев\ самай анл=ланать, в=л в\ренекентен пултарулл= вулавё=па итлевё\ тата хайлавё= хат\рлессипе ёых=нса каять. Литература вулав\нче ёак задач=сене лартатп=р, в\сене пурн=ёа к\ртес \ё ник\сне хывса х=варатп=р: - ача ёит\нсен м\нпур этемл\х\н литература пуянл=хне =нланма, хисеплеме, унпа киленме пултарт=р; - т\нче литературин пълминче ч=ваш литературин тъпи те пал=рмаллах пыс=к пулнине =нкарт=р; - хайлава=нланса илме, =на хайлан= пекех йыв=ррине ас=рхат=р; - кирек х=ш хайлав та ёырав=ё пуё\нче ш=ранса кал=планн=, шух=шласа к=ларн= япала иккенне чухлат=р, х=й те хайлас \ёе яв=ёма с\млент\р; - ача-п=ча =с-т=н т\л\ш\нчен ёеё мар: чи малтан к=м=л-сипетпе туй=м-чун=м т\л\ш\нчен тасалса пуянлант=р. Литература вулав\ пуёлам=ш шкул=н чи пыс=к ик\ т\ллевне п\рл\хл\н татса пама май парать: п\ррем\ш\нчен, вулама тата к\некене юратма в\рентет, икк\м\ш\нчен, литература хайлавне =нланма тата унпа \ёлеме в\рентет. Калар=м=р \нт\, вулав - ача пурн=ё\нчи т\п \ё-х\лсенчен п\ри. Ёав=н пекех в=л ачана харкам т\лл\нех аталанма пул=шакан т\п хат\р те. Текстпа пуплев единици пек \ёленипе п\рлех =на литература хайлав\ пек те п=хмалла,ёав=нпа та текстпа \ёлен\ май литература хайлав\сен стиль (илемл\ литература, =сл=л=х литератури, публицистика литератури т.ыт. те) уйр=мл=хсене с=нама-курма та в\рентмелле. Литература вулав\н урок\сенче вулав хайлав\сенче вулав х=н=х=в\сене аталантарассине вулавё= =слай\сене й\ркелессипе, литература хайлав\семпе \ёлеме в\рентессипе ёых=нтарса туса пыратп=р. Халиччен вулав урок\сенче пурн=ёласа пын= задач=сене малашне литература вулав\н урок\сенче татса пама тивет. Анчах та в\сем хал\ пыс=к \ё\н п\р пай\ ёеё пулаёё\. Палл= психолог Л.С.Выготский х=й в=х=т\нче ёапларах шух=ша пал=рт=чч\: аталанупа в\ренъ п\р хар=с пулса пымалла, эпир ача аталанса ёитессе к\тсе в\рент\ве чарса т=ма пултараймастп=р.Ёак шух=шпа кил\шсе эпир ёапла калатп=р: вулав техники ёир\пленсе ёитессе к\тсе лармалла мар.Вулав техникине аталантарассине илемл\ хайлавпа \ёлеме в\рентессипе хар=с туса пырас пулать.Ёапла вара литература вулав\ хутла в\ренме пуёлан= тапх=рта (букварь тапх=р\нче) практик=на к\мелле. СТАНДАРТ ВЫР+ННЕ. В=л е ку предмета в\ренсе ача м\нлерех ёит\нъсем патне ёитсе тухма тив\ёлине патшал=х стандарч\ пал=ртать. Литература вулавне пуёлам=ш классенче в\рентмелли ч=ваш регион стандарч\ хальл\хе ёук-ха. Ёакна шута илсе министерство ёак т\сл\хпе ус= курма с\нет. +на П\т\м\шле в\рент\в\н патшал=х стандарч\н федералл= компонентне т\пе хурса хат\рлен\ (п=х=р:Федеральный копонентГосударственного стандарта общего образования /Вестник образования России. - 2004 - №4) П\т\м\шле пуёлам=ш в\рентъ – п\т\м\шле в\рент\в\н п\ррем\ш сып=к\. Стандарт ача харкамл=хне аталантарассине т\п выр=на хурать те ёапларах т\ллевсене пурн=ёлама пал=ртать: - шкул ачин харкамл=хне, ун=н творчеств=лл= пултарул=хне, в\ренес турт=мне аталантарасси, в\ренсе ёын пулас к=м=л\пе =слайне кал=пласси; - к=м=л-сипетпе илемл\х туй=мсене аталантарасси, харп=р х=йне тата ыттисене хисеплеме в\рентесси; - п\лъсене, =слайсемпе х=н=хусене,\ё-х\л\н т\рл\ т\с\сене пурнё=лас мелсемпе майсене =са хывасси; - ачасен ът-пъ, хул-ёур=мпа ал-ура тата психика сывл=хне упрасси тата ёир\плетесси; - ачан харкамл=хне упрасси тата =на аталантарма условисем т=васси. Килте вулама сĕннĕ кĕнекесем. Ĕлĕкхи пурнăç çинчен Горький М. Эпĕ вĕренни. Григорович Д. Гуттаперча ача. Давыдов-Анатри В. Сатин кĕпе. Краснов-Асли В.Пурнăç шкулĕ. Станюкович К. Максимка. Чехов А. Ванька. Арçын ачасем. Чулкаç К. Кĕтÿç ачи. Тăван çĕршывăн Ăслă вăрçи çинчен Агаков Л. Вăрçă ачисем. Александров А. Вăрман ачисем. Бикчентаев А. Миçе çулта эс, комиссар? Кошевая Е. Ывăлăм çинчен. Космодемьянская Л. Зойăпа Шура çинчен. Рысс Е. Хĕр ача ашшĕне шырать. Ухсай Я. Вырăс ачи. Ачасен пурнăçĕ, ĕçĕ-хĕлĕ Алексин А. Сашăпа Шура. Вирьял Ю. Çĕрлехи çул çÿрев Гайдар А. Параппанçă кун-çулĕ. Ярандай Р. Кĕмĕл сулăлла сехет. Çут çанталăк, ÿсен-тăран, чĕр чунсем çинчен Бианки В. Вăрман хаçачĕ. Гордеев Д. Тусан айĕнчи лĕпĕш. Емельянов П. Эпĕсукмакпа пыратăп. Козлов М. пингвин çул çÿревçĕ. Мамин-Сибиряк Д. Усравкка. Тимбай С. Вуник асамçă. Харлампьев Г. Илемлĕ Ир. Йăлтăр çăл куç. Чулкаç К. Юлхав кушак аçи. Ăслăлăх çинчен Безверхний Л., Стронская Е. Çĕр чавакан машина. Клушанцев П. Мĕн кăтартнă телескоп? Тем те пĕр курса çÿренисем. Дефо Д. Робинзон Крузо. Твен М. том Сойер тем те пĕр курса çÿренисем. Лондон Д. Пурнăçа юратни. Стивенсон Л. Мул утравĕ. Юмахсем Венгр халăх юмахĕсем. Ершов П. Çунатлă урхамах. Гаршин В. Çĕр шапипе роза çинчен хунă юмах. Тороней П. Пурнăç юмахĕсем. Харрис Д. Римус пичче халапĕсем. АЧАСЕМ IV КЛАСС ПĔТЕРНĔ ТĔЛЕИЛМЕЛЛИ ПĔЛЪ-ХĂНĂХУСЕМ Фольклор хайлавне автор хайлавĕнчен уйăрса илме; проза жанрĕсене уйăрма (юмах, калав, повесть); текстра илемлĕ сăнарлăх мелĕсене тупма (танлаштару, сăпатлантару, эпитет, тепĕр хут калани, рифма, сасă çырăвĕ); илемлĕ текста ансат ăслăх текстĕнчен уйăрма: хайлав ăшлăхне пĕр тĕвĕре (завязка – ĕç аталанăвĕ – кульминации – развязка; ĕç пуçламăшĕ - ĕç аталанăвĕ – чи хĕрÿллĕ самант - ĕç вĕçĕ) курма; героя, унăн хăтланăвĕ тата текстра тÿррĕн панă характеристики тăрăх хак пама; автор çинчен каласа пама; текстра геройсене хак пани тăрăх автор вĕсем çине мĕнле куçпа пăхнине чухлама; литература хайлавĕ çинчен ансатăн каласа пама (вăл халăхăн хайлавĕ, унăн тĕсĕ (проза, поэзии, драма), жанрĕ (юмах, повесть-юмах, калав, былина, миф, халап, сăвă, пьеса), сюжетри тĕп йĕрсем, хайлавăн тĕп шухăшĕ); авторпа, унăн пултарулăхĕпе кĕскен паллаштарма (писатель, поэт; пирĕн вăхăтри е маларахри саманасенчепурăннă; мĕн çинчен çырать (çырнă); авторăн тата харпăр хăйĕн кăмăлне палăртса литература хайлавĕн персонажĕсене пама; литературăна юратса вулама. ВĔРЕНЕКЕНСЕН ПĔЛĔВĔСЕМ, ĂСЛАЙĔСЕМПЕ ХĂНĂХĂВĔСЕМ Пуёлам=ш шкултан в\ренсе тухакан=н п\лмелле (=нланмалла): _ в\ренн\ литература хайлав\сен ятне, автор\сене, т\п содержанине; Пултармалла: - к\неке элеменч\сене уй=рма (хуплашка, титул листи, тупмалли,ъкерч\к, аннотации); - илемл\ хайлав текстне =шра =нланса вулама (вулав х=в=ртл=хне шута илмес\р); - хайлав=н темипе т\п шух=шне пал=ртма; -содержани каласа пама (текст кал=п=ш\ п\р страница ёур=ран ытла мар); - текста п\лтер\шл\ пайсене уй=рма, текст=н ансат планне тума; - текст ёине таянса п\ч\к=ё\ монолог =слама, \ёсене герой\сене хак пама; - с=в=лл= хайлавсене п=хмас=р каласа пама (суйласа илсе); - с\нн\ тема т=р=х с=мах в\ёё\н п\ч\кё\ текст =слама; - т\сл\х выр=нне фольклор хайлав\семпе ус= курма (тупмалли юмахсем, ваттисен с=мах\сем, юмахсем); - илемл\ литература жанр\сене (юмах, калав, юптару), хал=х юмах\сене тата литература юмах\сене п\р-п\ринчен уй=рма; - в\ренн\ материалтан суйласа т\рл\ тематик=лл= хайлавсен т\сл\х\сене ас=нма; - туянн= п\лъсемпе тата =слайсемпе практик=ра тата кулленхи пурнё=ра (тив\ёл\ лару-т=рура) ус= курма:
Литература вулав\ урок\сен календарл\ тематик=лл= план\.
В\ренъ курсне в\ренъпе методика тата информаци енчен тив\ётерекен литератур=па дидактика материал\сен список\: 1. Литература вулавĕ: Пучах ёумне пучах. 4-м\ш класс валли / Т.В. Артемьева, О.И. Печников. – Шупашкар: Ч=ваш к\неке издательстви: 2011. - 239 с. 2. Кульева А.Р., Кульев О.Г. Мерчен: Хушма вулав к\неки. 4-м\ш класс валли. – Шупашкар: Ч=ваш к\неке издательстви, 2004. - 223 с. 3. Артемьева Т.В. Литература вулав\н урок\сем тата в\рен\в\н ё\н\ стандарч\.- «Хал=х шкул\» журнал, №6, 2011, 75-77 стр. 4. Уё= уроксем, сав=к уявсем: урок конспекч\сем тата хал=х уяв\сен сценарий\сем / А.Р. Кульева пухса хат\рлен\. – Шупашкар, 2008. – 68 с. 5. Уявсем. Проектсем, т\р\слев \ё\сем / А.Р. Кульева пухса хат\рлен\. – Шупашкар, 2009. – 52 с. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Добавить документ в свой блог или на сайт
