- Халык аваз иҗаты.
- Әкиятләр: “Батыр Әтәч”, “Зөһрә”, “Алдакчы белән күпер“.
- Мәкаль, әйтемнәр.
Әдәбият белеменнән мәгълүматлар.
Халык авыз иҗаты жанрлары: табышмак, мәкаль, хикәя.
Чагыштыру, сынландыру.
Мәшһүр татар язучылары.
Ә.Еники, Г.Галиев, Г.Ахунов, Р.Фәхретдинов,
Ә.Шәрипов, Н.Халитов, Ф.Хөсни, Н.Исәнбәт,
С.Шәмси, Г. Бәширов, А.Расих, Г.Хәсәнов,
Ф.Яруллин, Ш.Маннур,Р.Мингалим
Әдәбият белеменнән мәгълүматлар.
Хикәя. Хикәянең темасы. Төп фикер. Язучы, автор. Язылганга авторның мөнәсәбәте.
Шигърият дәфтәре.
Г.Тукай, Х.Халиков, Р.Гәрәй, З.Ярмәки, М.Җәлил, Й.Шәрәпова, К. Тәхау, Н.Дәүли, Э.Мөэминова, Ф.Яруллин, Р.Бәшәр,
Р.Миңнуллин, Ш.Маннур,Р.Әхмәтҗан, Ф.Сафин, Р.Вәлиева, Ә.Ерикәй, Р.Мингалим, Г.Латыйп, М.Гафури, Ә.Кари, С.Хәким,
Дәрдмәнд, Р.Харис, Җ. Дәрзаман. Әдәбият белеменнән мәгълүматлар. Эпитет.Рифма.
Язучы – балаларга.
А.Алиш, Д.Аппакова, Р.Вәлиева, Җ.Дәрзаман, С.Әдһәмова, Н.Дәүли, Ф.Яруллин. Әдәбият белеменнән мәгълүматлар.
Герой – пресонаж, аның холкы, гамәлләре.
Дөнья халыклары әдәбияты.
А.Пушкин, Л.Толстой, Х.К.Андерсен әкиятләре, Д, Родари, бертуган Якоб һәм Вильгельм Гриммнар.
Әдәбият белеменнән мәгълүматлар. Әдәби әкият. Әкиятләрдә ирониянең кулланылышы.
Уку күнекмәләре.
Дөрес, аңлап, тиешле дәрәҗәдә йөгерек һәм сәнгатъле уку. Интонацияне (тизлек, логик басым, пауза, тон) текст эчтәлегенә
бәйле рәвештә сайлау. Уку тизлеге беренче ярты елда – 1 минутка 60 сүз, уку елы ахырында – 75 сүз.
Уку тизлеген сүзне тулы һәм төгәл күрергә, тиз аңларга өйрәтү исәбенә үстерү. Эчтән уку алымына зур күләмле һәм
күптөрле текстларны укытып өйрәтү. Сәнгатъле уку осталыгын камилләштерү. Авазларны ачык һәм дөрес әйтүгә ирешү.
Укыганда орфоэпия нормаларын үтәү, уку тизлеген эчтәлеккә бәйле рәвештә сайлау, аны арттыра һәм киметә белү, сөйләм
Максатына карап, тавышны көчәйтеп һәм пышылдап уку. Әдәби әсәрләрне рольләргә бүлеп укырга һәм сәхнәләштерергә
өйрәтү.Сәнгатъле укуга хәзерләнә белү: эчтәлекне аңлау, сурәтләнгән күренешне ачык итеп күз алдына китерү, фраза һәм шигырь
юлларының яңгырашын ишетү, ритмын отып алу, башкару максатын аңлау.
Текст өстендә эшләү.
Әсәрне тыңлаганда һәм укыганда төп фикерне тотып ала белү, хикәяләүнең логикасын, тексттагы мәгънәви һәм интонацион бәйләнешне аңлау. Вакыйгаларның эзлеклелеген, узара бәйләнешен билгеләү. Сүзле картина элементлары кертеп, укылган текстның эчтәлеген тулысынча, сайлап һәм кыскача сөйләү, җавапның дөреслеген тексттан өзекләр укып раслау. Текстны мөстәкыйль рәвештә мәгънәле кисәкләргә бүлү һәм аларда чагылдырылган төп фикерне таба алу. Укытучы ярдәмендә план төзү,
эчтәлеген сөйләү. Кешеләрне, табигатьне һәм вакыйгаларны сүрәтләү өчен автор кулланган сүзләрне табу. Әсәр геройларының эш кылынышларына, уй – хисләренә һәм алар нигезендә яткан сәбәпләргә укытучы ярдәмендә бәя бирә белү. Әдәби әсәрнең тел чараларына игътибарлы булу, андагы сурәтләү чараларын аңлау. Шигъри сүзгә игътибарлы, сизгер булу, текстан эпитет, чагыштыру, метафораларны табу, чагыштыруга вариантлар сайлау, метофораны читләтеп әйтү чарасы итеп аңлый һәм бәяли белү.
Мәктәп, сыйныф тормышын күзәтүләр нәтиҗәсендә хикәяләр төзү. Үз сөйләмеңне планлаштыра белү, соңыннан тикшерү һәм, сөйләм максатын исәпкә алып, төзәтмәләр кертү. әкият һәм хикәяләр сюңетына үз вариантларыңны уйлап табу, әсәр геройларының урыннарын алмаштыру, аларны гадәти булмаган хәлләргә кую. Сюңет үсешен алдан билгели алу, исеме һәм башламы буенча китапның темасын, якынча эчтәлеген билгеләү.
Балалар белергә тиешле әдәби жанрлар: әкият һәм хикәя, шигырь һәм мәсәл, халык аваз иҗаты әсәрләре (табышмак, мәкаль, җыр, әйтем, бәет).
Уку һәм балалар китабы белән эшләү.
Дәреслекнең эчтәлек өлешеннән әсәрләрне исеме буенча табу, бер темага караган текстларны аеру.
Тәкъдим ителгән китаплар исемлеге белән эшләү. Китап авторы белән танышу, аның исем – фамилиясен, китаптагы портретын табу; берничә китабын чагыштырып, иҗатының темасын билгеләү; авторның үзе турындагы әсәрләрен ачыклау. Укылган китап буенча әңгәмәдә катнашу, сорауны ишетү, аңлау һәм темага бәйле рәвештә җавап бирү; үз фикереңне дәлилләү өчен әсәрдән өзекләр китерә белү.
Авторы, исеме һәм аннотациясе буенча укылмаган китап турында кечкенә хикәя язу. Укылган китап турында, темасын, геройларын, вакыйгаларын чагылдырып һәм мөнәсәбәтеңне белдереп, 4-5 җөмләдән торган хикәя язу.
Яттан өйрәнү – ел дәвамында өйрәнелгән төрле авторларның 10-12 шигыре.
Укудан аңлатма язуы 4 класс
Программа нигезенә Россия, Татарстан Мәгариф һәм фән министрлыкларының мәктәпләрдә урта һәм тулы белем алу стандартлары салынды, “Урта мәктәп программалары” на ( башлангыч сыйныфлар ) нигезләнеп төзелде. Казан, “Мәгариф “, 2001. Программаны тормышка ашыру өчен кулланылган дәреслек: Уку, Казан , ”Мәгариф”, 2007.
Өстәмә материал: “Мәгариф” журналы, тестлар, “Башлангыч сыйныфларда укудан тикшерү эшләре” Р.З.Гирфанова, Яр Чаллы, 2006.
Укыту планында 4 нче сыйныфта укуга атнага 2 сәгать бирелә. Барлыгы 68 сәгать , шул исәптән класстан тыш укуга 9 сәгать бирелгән.
Уку фәнен укытуның максатлары һәм бурычары:
- баланы матур әдәбият әсәрләре дөньясына алып керү һәм сүз сәнгатенең образлылыгын аңларга өйрәтү;
- төрле жанрдагы әдәби әсәрләр белән таныштыру;
- яңа китаплар белән танышуга, элеккеләрен кабат укуга теләк тәрбияләү, китап укудан ләззәт, хозурлык табарга өйрәтү;
- әсәрне уку – аның “серенә” төшенү икәнлеген аңлату , авторның позициясен , язылганга мөнәсәбәтен ачарга өйрәтү, автор белән аралашу өчен уку;
- әсәрдәге сүзне укучының игътибар үзәгенә кую, аны образлар тудыру алымы, авторның фикерен , уйларын, хисләрен белдерүче чара, автор ачкан могҗиза буларак кабул итәргә өйрәтү;
- укучыларның әсәрне эмоциональ- эстетик кабул итүенә ирешү; хисләр сферасын әхлакый, рухи матурлык тойгылары белән баету;
- әдәби әсәрләрне укыганда балаларның акылын, ихтыярын , хисләрен һәм рухи ихтияҗларын үстерү.
Укучыларның белеменә, эш осталыгына һәм күнекмәләренә төп таләпләр.
Укучылар эшли алырга тиеш :
- кычкырып уку тизлеге 85-95 сүз;
- укылган текстның эчтәлеген аңлау һәм темасын билгеләү;
- әсәрнең мәгънәле кисәкләре арасындагы бәйләнешләрне ачыклау, төп фикерен билгеләү, үз сүзләрең белән әйтү;
- укылганга кыска һәм рәсемле план төзү;
- укылганның эчтәлеген тулысынча, кыскача, сайлап һәм иҗади сөйләү, сөйләгәндә тасвирлама, фикер йөртү элементларын , цитаталар кертү;
- хикәянең башламын, мөмкин булган дәвамын һәм ахырын уйлап чыгару;
- текстта автор һәм катнашучыларның сүзләрен , табигать һәм көнкүреш тасвирламаларын аерып күрсәтү;
- мөстәкыйль рәвештә яки укытучы ярдәмендә әсәрнең төп геройларына бик гади характеристика бирү;
- укытучы һәм сыйныфташлар укыган әсәрнең, сабакташ җавабының эчтәлеген аңлап һәм тулы үзләштерү;
- һәртөрле башкарылган эшнең, биремнең үтәлешен бәяләү.
Укучылар белергә тиеш:
- яттан 10 нан да ким булмаган шигырь ;
- 2 – 3 зур күләмле әсәрнең исемен, темасын һәм сюжетларын;
- 6 – 7 халык әкиятенең эчтәлеген, 10 нан артык мәкаль һәм әйтем, 2 – 3 тапкыр тәгъбир, һәм аларны урынлы кулланну.
2.2.2.4. Иностранный язык
Предметное содержание речи
Знакомство. С одноклассниками, учителем, персонажами детских произведений: имя, возраст. Приветствие, прощание (с использованием типичных фраз речевого этикета).
Я и моя семья. Члены семьи, их имена, возраст, внешность, черты характера, увлечения/хобби. Мой день (распорядок дня, домашние обязанности). Покупки в магазине: одежда, обувь, основные продукты питания. Любимая еда. Семейные праздники: день рождения, Новый год/Рождество. Подарки.
Мир моих увлечений. Мои любимые занятия. Виды спорта и спортивные игры. Мои любимые сказки. Выходной день (в зоопарке, цирке), каникулы.
Я и мои друзья. Имя, возраст, внешность, характер, увлечения/хобби. Совместные занятия. Письмо зарубежному другу. Любимое домашнее животное: имя, возраст, цвет, размер, характер, что умеет делать.
Моя школа. Классная комната, учебные предметы, школьные принадлежности. Учебные занятия на уроках.
Мир вокруг меня. Мой дом/квартира/комната: названия комнат, их размер, предметы мебели и интерьера. Природа. Дикие и домашние животные. Любимое время года. Погода.
Страна/страны изучаемого языка и родная страна. Общие сведения: название, столица. Литературные персонажи популярных книг моих сверстников (имена героев книг, черты характера). Небольшие произведения детского фольклора на изучаемом иностранном языке (рифмовки, стихи, песни, сказки).
Некоторые формы речевого и неречевого этикета стран изучаемого языка в ряде ситуаций общения (в школе, во время совместной игры, в магазине).
Коммуникативные умения по видам речевой деятельности
В русле говорения
1. Диалогическая форма
Уметь вести:
• этикетные диалоги в типичных ситуациях бытового, учебно-трудового и межкультурного общения, в том числе при помощи средств телекоммуникации;
• диалог-расспрос (запрос информации и ответ на него);
• диалог — побуждение к действию.
2. Монологическая форма
Уметь пользоваться основными коммуникативными типами речи: описание, рассказ, характеристика (персонажей).
В русле аудирования
Воспринимать на слух и понимать:
• речь учителя и одноклассников в процессе общения на уроке и вербально/невербально реагировать на услышанное;
• небольшие доступные тексты в аудиозаписи, построенные в основном на изученном языковом материале, в том числе полученные с помощью средств коммуникации.
В русле чтения
Читать:
• вслух небольшие тексты, построенные на изученном языковом материале;
• про себя и понимать тексты, содержащие как изученный языковой материал, так и отдельные новые слова, находить в тексте необходимую информацию (имена персонажей, где происходит действие и т. д.).
В русле письма
Владеть:
• умением выписывать из текста слова, словосочетания и предложения;
• основами письменной речи: писать по образцу поздравление с праздником, короткое личное письмо.
Языковые средства и навыки пользования ими
Английский язык
Графика, каллиграфия, орфография. Все буквы английского алфавита. Основные буквосочетания. Звуко-буквенные соответствия. Знаки транскрипции. Апостроф. Основные правила чтения и орфографии. Написание наиболее употребительных слов, вошедших в активный словарь.
Фонетическая сторона речи. Адекватное произношение и различение на слух всех звуков и звукосочетаний английского языка. Соблюдение норм произношения: долгота и краткость гласных, отсутствие оглушения звонких согласных в конце слога или слова, отсутствие смягчения согласных перед гласными. Дифтонги. Связующее «r» (there Is/there are). Ударение в слове, фразе. Отсутствие ударения на служебных словах (артиклях, союзах, предлогах). Членение предложений на смысловые группы. Ритмико-интонационные особенности повествовательного, побудительного и вопросительного (общий и специальный вопрос) предложений. Интонация перечисления. Чтение по транскрипции изученных слов.
Лексическая сторона речи. Лексические единицы, обслуживающие ситуации общения, в пределах тематики начальной школы, в объёме 500 лексических единиц для двустороннего (рецептивного и продуктивного) усвоения, простейшие устойчивые словосочетания, оценочная лексика и речевые клише как элементы речевого этикета, отражающие культуру англоговорящих стран. Интернациональные слова (например, doctor, film). Начальное представление о способах словообразования: суффиксация (суффиксы -er, -or, -tion, -1st, -Jul, -ly, -teen, -ty, -th), словосложение (postcard), конверсия (play — to play).
Грамматическая сторона речи. Основные коммуникативные типы предложений: повествовательное, вопросительное, побудительное. Общий и специальный вопросы. Вопросительные слова: what, who, when, where, why, how. Порядок слов в предложении. Утвердительные и отрицательные предложения. Простое предложение с простым глагольным сказуемым (He speaks English.), составным именным (My family is big.) и составным глагольным (I like to dance. She can skate well.) сказуемым. Побудительные предложения в утвердительной (Help me, please.) и отрицательной (Don’t be late!) формах. Безличные предложения в настоящем времени (It is cold. It’s Jive o’clock.). Предложения с оборотом there is/there are. Простые распространённые предложения. Предложения с однородными членами. Сложносочинённые предложения с союзами and и but. Сложноподчинённые предложения с because.
Правильные и неправильные глаголы в Present, Future, Past Simple (Indefinite). Неопределённая форма глагола. Глагол-связка to be. Модальные глаголы can, may, must, have to. Глагольные конструкции I’d like to... Существительные в единственном и множественном числе (образованные по правилу и исключения), существительные с неопределённым, определённым и нулевым артиклем. Притяжательный падеж имён существительных.
Прилагательные в положительной, сравнительной и превосходной степени, образованные по правилам и исключения.
Местоимения: личные (в именительном и объектном падежах), притяжательные, вопросительные, указательные (this/ these, that/those), неопределённые (some, any — некоторые случаи употребления).
Наречия времени (yesterday, tomorrow, never, usually, often, sometimes). Наречия степени (much, little, very).
Количественные числительные (до 100), порядковые числительные (до 30).
Наиболее употребительные предлоги: in, on, at, into, to, from, of, with.
Немецкий язык
Графика, каллиграфия, орфография. Все буквы немецкого алфавита. Звуко-буквенные соответствия. Основные буквосочетания. Знаки транскрипции. Апостроф. Основные правила чтения и орфографии. Написание наиболее употребительных слов, вошедших в активный словарь.
Фонетическая сторона речи. Все звуки немецкого языка. Нормы произношения звуков немецкого языка (долгота и краткость гласных, оглушение звонких согласных в конце слога или слова, отсутствие смягчения согласных перед гласными). Дифтонги. Ударение в изолированном слове, фразе. |
