Сăмахсене вĕсен пĕлтерĕшĕсене кура ушкăнласси. Хирĕçле пĕлтерĕшлĕ сăмахсем (хура - шурă, пысăк - пĕчĕк, сарлака - ансăр, пылак - йÿçĕ). Çывăх пĕлтерĕшлĕ сăмахсем: васка - хыпалан, кил - пыр, усал - хаяр, аван - лайăх, илемлĕ - хитре, чипер.
Лексикăпа тематика ушкăнĕсем: а) тĕс ячĕсем (хĕрлĕ, сарă, шурă, хура, хăмăр, кăвак т.ыт.те; дурен, тура, хала, ула, сара-хала (лаша сличен); а) 9ьшна хаклакан самахсем (чилер, илемлĕ, тирпейлĕ, тăрăшуллă, ĕçчен, кахал, наян, мăнтăр, начар т.ыт.те).
Предложени. Пуплеври предложенисене уйăрасси (маларах вĕреннине çирĕплетесси). Предложении тĕп (подлежащипе сказуемай) тата кĕсĕн членĕсем (ячĕсене асăнмасăр).
Тĕрлĕ калăплă (тытăмлă) предложенисем хăнăхтарасси. Вёсене (кам? мĕн? камăн? мĕнĕн? кама? мĕне? камра? мĕнре? камран? мĕнрен? кампа? мĕнпе? камсăр? мĕнсĕр? камшăн? мĕншĕн/) ыйтури сăмахсемпе анлăлатасси.
Пунктуаци. Предложени вĕçне пăнча, ыйту тата кăшкăру паллисем лартасси.
Орфографи. 1) Хытă уçă сасăллă сыпăк е сăмах вĕçĕнчи [л'], [н'], [т'] сасăсене л, н, т саспаллисем хыççăн çемçелĕх палли (ь) çырса палăртасси: выльăх, кукăль, супăнь, мăкăнь, халь, ахаль, мăкăль, шукăль; ларать, вылять, чупать, тăрăшать.
2) Уйаракан çемçелĕх палли (ь) çырасси: мăрье, кĕсье, тухья, Марье.
3) Вăрăм хупă сасса икĕ пĕр пек саспаллипе палăртасси:
ăру-тăванлăх сăмахĕсенче: атте, анне, асатте, шăллăм,аппа, кукка, мăн акка;
çупталăк вăхăчĕсен ячĕсенче: çулла, хĕлле, кĕркунне, çуркунне;
хальхи вăхăтри нумайлă хисепри 3-мĕш сăпатри глаголсен формисенче: вулаççĕ, вуламаççĕ, ĕçлеççĕ, ĕçлемеççĕ, выляççĕ, вылямаççĕ.
4) Сăмаха пĕр йĕркерен тепĕр йĕркене куçарасси: ма-ши-на, вы-ля, япа-ла, пĕ-лĕт-сем.
5) Çын ячĕпе хушаматне тата ашшĕ ятне, выльăхсемпе чĕр чунсен уйрăм ячĕсене, хула, ял, урам, юхан шыв ячĕсене пысăк саспаллирен пуçласа çырасси: Ива нова Мария Васильевна, Михайлов Иван Викторович, Мăрмăр, Кампур, Улайкка, Аньяр, Хураçка, Канаш, Шупашкар, Шурча, Çавал, Кĕçĕн Çавал, Атăл, Сĕве.
6) Вырăс чĕлхинчен йышăннă хăш-пĕр сăмахсене вырăс чĕлхинчи пекех çырасси: а) Миша, Наташа, Коля, Петя, Таня;
а) машина, трактор, комбайн, завод, фабрика, самолёт, ракета;
б) парта, учитель, ди ректор;
в) колхоз, ферма, сад, дыня, помидор;
г) кухня, стакан, щётка.
ĂСЛАВЛĂ (ТВОРЧЕСТВĂЛЛĂ)ÇЫРĂВА ВĔРЕНТЕССИ
4. Асãннã программãна 2 011- 2012 – мěш вěрену çулěнче ěçе кěртме палãртнã.
Вěренту меслечěсем, ачасен пěлěвне тěрěслесси
Кашни урокрах ачасене веренӱ кенекипе уса курма, кирле темана, правилана, ханахтарава хаварт шыраса тупма, ханахтарура мен хушнине й.ркипе тума в.рентсе пымалла. Çаван пекех в.сене хайсем пурнаçлана
ханахтару м.н тума кирлине, м.не в.рентнине анкарма хистемелле.
Ачасене вӗренӰре хавхалантарас тесе тӑван чӗлхе урокӗсенче тӗрлӗрен вӗрентӰ вӑййи, вӑйӑллӑ хӑнӑхтарусем (сӑмах каçмӑшсемпе шараçӑсем, ребуссем шутлани, сӑмахсем шыраса тупни, тӑван сӑмахӑн вӑрттӑнлӑхне, кун-çулне кӑтартакан пӗчӗк калавсене вулани т.ыт.те) йӗркелемелле. Вӗсем ачасен тимлӗхне
Ӱстерме, ывӑннине сирсе яма, вӗренӰ тухӑçне пысӑклатма пулӑшаççӗ. Урок тытӑмӗ пӗр евӗрлӗ пулни кӗçӗн класри ачасене час ывӑнтарать. Унтан хӑтӑлмашкӑн урока тӗрлӗ ӗç кӗртсе черетлентермелле: калаçу, чӗлхе сӑнавӗ- тишкерӗвӗ, кӗнекепе тата тетраçьпе ӗçлени, класс хӑми çине çырни, грамматика вӑййисем ирттерни т.ыт.те. III класран вӗренсе тухнӑ тӗле ачасен çаксене пӗлмелле: сӑмахӑн тӗп пайӗсем - унӑн тымарӗпе аффиксӗсем; пуплев пайӗсем - япала ячӗ, глагол, паллӑ ячӗ; преçложенин тӗп (поçлежащи, сказуемӑй) тата кӗçӗн членӗсем.
Вӗренекенсен çакӑн пек ӑслайсене хӑнӑхмалла:вӗреннӗ орфограммӑсенчен тӑракан 40—45 сӑмахлӑ текста таса, тӗрӗс те илемлӗ çырса илме, итленипе (çиктант) çырма, преçложенисем вӗçӗнче кирлӗ чарӑну (пӑнчӑ, ыйту е кӑшкӑру) палли лартма; сӑмахсен сасӑ тытӑмне сӑнама: сыпӑксене уйӑрма, уçӑ тата хупӑ сасӑсене палӑртма, уçӑ сасӑ çине пусӑм ӱкни-ӱкменнине пӗлме, хупӑ сасӑ хытти-çемçине, янӑравлӑ-янӑравсӑррине туйма, сӑмахри сасӑпа саспалли хисепне уяма;
сӑмах тытӑмне (тымарӗпе аффиксне) калама; пуплев пайӗсене (япала ячӗ, глагол, паллӑ ячӗ) палӑртма, вӗсем мӗнле формӑрине (япала ячӗсен хисепне, глаголсен вӑхӑчӗпе хисепне) чухлама; преçложенири сӑмахсен çыхӑнӑвне асӑрхама, сӑмах майлашӑвӗсене уйӑрма; преçложени тытӑмне (синтаксисне) ансат тишкерме (вӑл калуллӑ, ыйтуллӑ е хистевлӗ, кӑшкӑруллӑ е кӑшкӑрусӑр пулнине палӑртма, унӑн тӗп тата кӗçӗн
членӗсене, вӗсем хушшинчи çыхӑнӑва ыйту лартса тупма); ушкӑнпа тунӑ е хатӗр планпа усӑ курса 55—65 сӑмахлӑ изложени çырма вӗренсе çитмелле.
Тĕрĕслев ĕçĕсене вãл е ку темãна вĕреннĕ май е вĕренсе пĕтерсен ирттереççĕ. Вĕсен шучĕ темãна вĕренес йывãрлãхран килет. Пĕтĕмĕшле тĕрĕслев ĕçĕсене ытларах вĕрену чĕрĕкĕ, çур çулĕ вĕçĕнче (анчах юлашки кунсенче мар!) ирттереççĕ.
Вĕренÿ çулĕнче вĕрентсе сыртармалли ěçсен шучĕ:
|
2-мĕш класра вĕреннине аса илесси
|
Сасǎ. Сас палли
|
Предложени
|
Сăмах
|
Япала
ячě
|
Глагол
|
Паллǎ ячě
|
Тĕрĕслев диктанчĕ
|
1
(35-40 сăмах)
|
1
(35-40 сăмах)
|
1
(45-50 сăмах)
|
1
(45-50 сăмах)
|
|
|
1
(45-50 сăмах
|
Сăмах диктанче
|
|
)
|
|
|
1
10-11 сăмах
|
|
|
Текста çырса илнине хакламалли виçесем
Палласем
|
Орфографипе пунктуаци йанашесен шучё
|
II класра
|
III класра
|
IV класра
|
"5"
|
йǎнǎш çук
|
йǎнǎш çук
|
йǎнǎш çук
|
«4»
|
2 йǎнǎш , 1 туﻟрлетни
|
1 йǎнǎш , 1 турлетни
|
1 йǎнǎш, 1 турлетни
|
"3"
|
3 йнǎаш, 1 турлетни
|
2 йǎнаш, 1 турлетни
|
2 йǎнаш, 1 турлетни
|
"2"
|
4 йǎнаш, 1-2 турлетни
|
3 йǎнаш, 1—2 турлетни
|
3 йǎнаш, 1-2 турлетни
| |
