Программа по формированию навыков безопасного поведения на дорогах и улицах «Добрая дорога детства» 2
Скачать 2.94 Mb.
|
Работа с разными видами текста. Общее представление о разных видах текста: художественный, учебный, научнопопулярный — и их сравнение. Определение целей создания этих видов текста. Особенности фольклорного текста. Практическое освоение умения отличать текст от набора предложений. Прогнозирование содержания книги по её названию и оформлению. Самостоятельное определение темы, главной мысли, структуры текста; деление текста на смысловые части, их озаглавливание. Умение работать с разными видами информации. Участие в коллективном обсуждении: умение отвечать на вопросы, выступать по теме, слушать выступления товарищей, дополнять ответы по ходу беседы, используя текст. Привлечение справочных и иллюстративноизобразительных материалов. Библиографическая культура. Книга как особый вид искусства. Книга как источник необходимых знаний. Первые книги на Руси и начало книгопечатания (общее представление). Книга учебная, художественная, справочная. Элементы книги: содержание или оглавление, титульный лист, аннотация, иллюстрации. Виды информации в книге: научная, художественная (с опорой на внешние показатели книги, её справочноиллюстративный материал). Типы книг (изданий): книга произведение, книга сборник, собрание сочинений, периодическая печать, справочные издания (справочники, словари, энциклопедии). Выбор книг на основе рекомендованного списка, картотеки, открытого доступа к детским книгам в библиотеке. Алфавитный каталог. Самостоятельное пользование соответствующими возрасту словарями и справочной литературой. Работа с текстом художественного произведения. Понимание заглавия произведения, его адекватное соотношение с содержанием. Определение особенностей художественного текста: своеобразие выразительных средств языка (с помощью учителя). Осознание того, что фольклор есть выражение общечеловеческих нравственных правил и отношений. Понимание нравственного содержания прочитанного, осознание мотивации поведения героев, анализ поступков героев с точки зрения норм морали. Осознание понятия «Родина», представления о проявлении любви к Родине в литературе разных народов (на примере народов России). Схожесть тем, идей, героев в фольклоре разных народов. Самостоятельное воспроизведение текста с использованием выразительных средств языка: последовательное воспроизведение эпизода с использованием специфической для данного произведения лексики (по вопросам учителя), рассказ по иллюстрациям, пересказ. Характеристика героя произведения с использованием художественновыразительных средств данного текста. Нахождение в тексте слов и выражений, характеризующих героя и событие. Анализ (с помощью учителя), мотивы поступка персонажа. Сопоставление поступков героев по аналогии или по контрасту. Выявление авторского отношения к герою на основе анализа текста, авторских помет, имён героев. Характеристика героя произведения. Портрет, характер героя, выраженные через поступки и речь. Освоение разных видов пересказа художественного текста: подробный, выборочный и краткий (передача основных мыслей). Подробный пересказ текста: определение главной мысли фрагмента, выделение опорных или ключевых слов, озаглавливание, подробный пересказ эпизода; деление текста на части, определение главной мысли каждой части и всего текста, озаглавливание каждой части и всего текста, составление плана в виде назывных предложений из текста, в виде вопросов, в виде самостоятельно сформулированного высказывания. Самостоятельный выборочный пересказ по заданному фрагменту: характеристика героя произведения (отбор слов, выражений в тексте, позволяющих составить рассказ о герое), описание места действия (выбор слов, выражений в тексте, позволяющих составить данное описание на основе текста). Вычленение и сопоставление эпизодов из разных произведений по общности ситуаций, эмоциональной окраске, характеру поступков героев. Работа с учебными, научнопопулярными и другими текстами. Понимание заглавия произведения; адекватное соотношение с его содержанием. Определение особенностей учебного и научнопопулярного текстов (передача информации). Понимание отдельных, наиболее общих особенностей текстов былин, легенд, библейских рассказов (по отрывкам или небольшим текстам). Знакомство с простейшими приёмами анализа различных видов текста: установление причинноследственных связей. Определение главной мысли текста. Деление текста на части. Определение микротем. Ключевые или опорные слова. Построение алгоритма деятельности по воспроизведению текста. Воспроизведение текста с опорой на ключевые слова, модель, схему. Подробный пересказ текста. Краткий пересказ текста (выделение главного в содержании текста). Говорение (культура речевого общения) Осознание диалога как вида речи. Особенности диалогического общения: понимать вопросы, отвечать на них и самостоятельно задавать вопросы по тексту; выслушивать, не перебивая, собеседника и в вежливой форме высказывать свою точку зрения по обсуждаемому произведению (учебному, научнопознавательному, художественному тексту). Доказательство собственной точки зрения с опорой на текст или собственный опыт. Использование норм речевого этикета в условиях внеучебного общения. Знакомство с особенностями национального этикета на основе фольклорных произведений. Работа со словом (распознание прямого и переносного значения слов, их многозначности), целенаправленное пополнение активного словарного запаса. Монолог как форма речевого высказывания. Монологическое речевое высказывание небольшого объёма с опорой на авторский текст, по предложенной теме или в виде (форме) ответа на вопрос. Отражение основной мысли текста в высказывании. Передача содержания прочитанного или прослушанного с учётом специфики научнопопулярного, учебного и художественного текста. Передача впечатлений (из повседневной жизни, от художественного произведения, произведения изобразительного искусства) в рассказе (описание, рассуждение, повествование). Самостоятельное построение плана собственного высказывания. Отбор и использование выразительных средств языка (синонимы, антонимы, сравнение) с учётом особенностей монологического высказывания. Устное сочинение как продолжение прочитанного произведения, отдельных его сюжетных линий, короткий рассказ по рисункам либо на заданную тему. Письмо (культура письменной речи) Нормы письменной речи: соответствие содержания заголовку (отражение темы, места действия, характеров героев), использование выразительных средств языка (синонимы, антонимы, сравнение) в минисочинениях (повествование, описание, рассуждение), рассказ на заданную тему, отзыв. Круг детского чтения Произведения устного народного творчества разных народов России. Произведения классиков отечественной литературы XIX—ХХ вв., классиков детской литературы, произведения современной отечественной (с учётом многонационального характера России) и зарубежной литературы, доступные для восприятия младших школьников. Представленность разных видов книг: историческая, приключенческая, фантастическая, научнопопулярная, справочноэнциклопедическая литература; детские периодические издания (по выбору). Основные темы детского чтения: фольклор разных народов, произведения о Родине, природе, детях, братьях наших меньших, добре и зле, юмористические произведения. Литературоведческая пропедевтика (практическое освоение) Нахождение в тексте, определение значения в художественной речи (с помощью учителя) средств выразительности: синонимов, антонимов, эпитетов, сравнений, метафор, гипербол. Ориентировка в литературных понятиях: художественное произведение, художественный образ, искусство слова, автор (рассказчик), сюжет, тема; герой произведения: его портрет, речь, поступки, мысли; отношение автора к герою. Общее представление о композиционных особенностях построения разных видов рассказывания: повествование (рассказ), описание (пейзаж, портрет, интерьер), рассуждение (монолог героя, диалог героев). Прозаическая и стихотворная речь: узнавание, различение, выделение особенностей стихотворного произведения (ритм, рифма). Фольклор и авторские художественные произведения (различение). Жанровое разнообразие произведений. Малые фольклорные формы (колыбельные песни, потешки, пословицы и поговорки, загадки) — узнавание, различение, определение основного смысла. Сказки (о животных, бытовые, волшебные). Художественные особенности сказок: лексика, построение (композиция). Литературная (авторская) сказка. Рассказ, стихотворение, басня — общее представление о жанре, особенностях построения и выразительных средствах. Творческая деятельность обучающихся (на основе литературных произведений) Интерпретация текста литературного произведения в творческой деятельности учащихся: чтение по ролям, инсценирование, драматизация; устное словесное рисование, знакомство с различными способами работы с деформированным текстом и использование их (установление причинноследственных связей, последовательности событий: соблюдение этапности в выполнении действий); изложение с элементами сочинения, создание собственного текста на основе художественного произведения (текст по аналогии), репродукций картин художников, по серии иллюстраций к произведению или на основе личного опыта. “Татар теле” фәненең максаты һәм бурычлары Татар теле дәресләре белем бирүгә, җәмгыятькә һәм мәдәнияткә мөнәсәбәтле максатны тормышка ашыра:
Бу максатка түбәндәге гамәли бурычларны уңышлы хәл иткәндә ирешеп була:
“Татар теле” фәненнән башлангыч белем бирүнең эчтәлеге Сөйләм эшчәнлегенең төрләре Тыңлау. Тыңлый белүне уңышлы аралашуның шарты, кара-каршы сөйләшүнең нигезе икәнләген үзләштерү. Ишетелгәнне тәңгәл кабул итү һәм аңлау. Тыңлаганда игътибарны тупларга, ихтыяри тырышлык куярга, аны кирәклегә юнәлдерергә, әйтелгән буенча сораулар бирергә өйрәнү. Ишетелгән текстан әһәмиятле мәгълүматны ала белергә, аның төп фикерен билгеләргә һәм эчтәлеге буенча сорауларга җавап бирергә, сөйләргә өйрәнү. Сөйләү. Тел берәмлекләрен аралашу максатына килештереп, бурычларын уңышлы хәл итәрлек итеп, тәңгәл сайлап алу. Кара-каршы сөйләшү формасын гамәлдә үзләштерү. Сөйләшүне башлап җибәрү, аны дәвам итү, тәмамлау, әңгәмәдәшнең игътибарын җәлеп итү кебек осталыкларга ия булу. Белем бирү бурычларына туры китереп, бәйләнешле тезмә сөйләм күнекмәләренә ия булу (сыйфатлама, хикәяләү, фикерләү тибындагы текстлар). Мәктәптә һәм гаиләдә аралашу этикасына бәйле нормаларны үзләштерү һәм үтәү (исәнләшү, сабуллашу, гафу үтенү, рәхмәт әйтү, үтенеч һәм мөрәҗәгать итү). Сөйләмдә орфоэпия таләпләрен һәм дөрес интонацияне саклау. Уку. Уку техникасын үзләштерү - язма сөйләм берәмлекләрен бик тиз күреп, аларны эчке яки тышкы авазлы сөйләмгә күчерү. Уку текстының эчтәлеген аңларлык тизлектә уку, моның өчен лекскик берәмлекләрне һәм аларның формаларын мәгънәләре белән тиңләштерә белү.Төп һәм өстәмә информацияне аеру, аларга нигезләнеп, гади нәтиҗәләр чыгару. Информацияне аңлата һәм гомиләштерә алу. Укыганның эчтәлегенә, тел үзенчәлекләренә, төзелешенә бәя бирү. Язу. Грамотага өйрәтү чикләрендә хәрефләр, аларның кушылмаларын, иҗекләр, сүзләр, җөмләләр язу. Гигиена таләпләрен үтәп, аңлаешлы, пөхтә язуга ия булу. Өйрәнелгән кагыйдәләргә нигезләнгән текстларны күчереп, ишетеп язу. Тыңлаганның яки укыганның эчтәлеген изложение итеп язу (тулы, кыскача, сайлап). Үзлегеңнән зур булмаган текстлар (сочинениеләр) иҗат итү (кичерешләр, әдәби әсәрләр нигезендә, сюжетлы картиналар, мультфильмнар буенча һ.б.) 1 нче сыйныф Грамотага өйрәтү Балаларның мәктәпкәчә әзерлеге булу-булмавын исәпкә алып, грамотага өйрәтү ике чорга бүленергә мөмкин: әзерлек чоры һәм укырга өйрәтү чоры. Грамотага өйрәтү баштан ук аналитик-синтетик аваз-хәреф методы белән тормышка ашырыла. Беренче дәресләрдән үк, сүздәге авазларны аерып алырга өйрәткәндә, аваз тамгасы белән таныштыру, аны квадрат җәяләр белән билгеләп, шул тамгалар белән генә сүзнең аваз схемасын күрсәтү: алма – [[ ] [ ] [ ] [ ]]. Болай эшләгәндә, «Әлифба» да уку материалын да кызыклы, сыйфатлы итеп сайларга мөмкин булачак – бу очракта өйрәнелмәгән хәреф урыны квадрат җәяләр белән генә алмаштырыла: Балык йөзә - Балык [ ] өзә. Сөйләм. Кешеләрнең генә фикерләү, уйлау, сөйләү сәләтенә ия булганлыгы, шул фикерләрне, уйларны әйтеп һәм язып аралаша алулары турында гомуми күзаллау. Аралашу бары тик игътибар белән тыңлаганда, матур итеп сөйләшә, аңлап укый һәм хатасыз яза белгәндә генә уңышлы булганлыгын аңлату, шуны балаларның фикеренә, аңына сеңдерү. Җөмлә һәм сүз. График схемалар ярдәмендә сөйләмне җөмләләргә, җөмләне сүзләргә таркату, сүзләрне иҗекләргә бүлү һәм авазларга аеру. Сүз басымы. Басымның лексик мәгънә билгеләүдә әһәмиятен күрсәтү (алма – алма, ирис – ирис һ.б.) Дәрестә еш кулланыла торган сүзләрне (нәрсә, кемнәр, нишли һ.б.) орфоэпия нормаларына туры китереп әйтергә күнектерү. Иҗек. Сузык аваздан гына торган һәм сузык аваздан башланган иҗекләр . Шундый иҗекләрне сүздә тәңгәл ишетү һәм аерып ала белү. Сузык авазларны һәм аларның хәрефләрен шундый иҗекләрдә тәкъдим итү, аны балаларның әйтүенә ирешү (бигрәк тә [а ], [ о], [ ы], [w ] ,[в ] һ.б. авазларны). Сүздәге иҗек санын сузык авазларга карап билгеләргә өйрәтү. Фонетика. Сөйләм авазлары. Сүздәге авазлар җыелмасының кешеләр кабул иткән тәртиптә урнашып кына мәгънә белдерә алганына төшендерү. Аермалары бер генә авазда булган сүзләрне чагыштырып, авазларның мәгънә аеруда катнашуын күрсәтү: әни, әти, әби; таш, тыш, теш, төш. Бу күренешнең аралашу эшчәнлегендәге әһәмиятен аңлату. Авазларны әйткәндә, авыз эчендә һава агымының тоткарлану-тоткарланмавын күзәтеп, аларны сузык һәм тартыкларга аерырга өйрәтү. Нечкә һәм калын сузык авазлар. Терминын кулланмыйча, татар телендәге сингармонизм күренешенә гамәли күзәтүләр оештыру. Авазларны сүздә һәм сөйләм агышында әдәби дөрес әйтү. Яңгырау һәм саңгырау тартык авазлар. Графика. Аваз һәм хәрефне аеру. Аваз – сөйләмнең таркалмый торган иң кечкенә берәмлеге [ ], хәреф –авазның тамгасы. Хәрефләр белән күрсәтелгән сүз формасын авазлаштыру (уку). Сузыкларның нечкә һәм калын булуына карап, сүзгә нечкә һәм калын әйтелеш сайлау. Татар телендәге кайбер хәрефләрнең ике авазга билге булып йөрүе: [в ], [w ]-в; [к ] ,[къ ] – к һ.б. Татар теленең алфавиты. Авазларны дөрес әйтү һәм хәрефләрнең исемнәрен дөрес атау. Һәр хәрефнең алфавиттагы билгеле урынын яттан белү. Е, ю, я хәрефләренең үзенчәлеген гамәли үзләштерү. Язу эшчәнлегендә гигиена таләпләрен үтәү. Баш һәм юл хәрефләренең язылышын үзләштерү. Аерым хәрефләрне, аларның кушылмаларын, иҗеләрне, сүзләрне, җөмләләрне графика, каллиграфия, гигиена кагыйдәләре таләп иткәнчә язу. Әйтелеше язылышына туры килгән сүзләрне ишетеп язу. Текстны хатасыз күчереп язу алымнарына ия булу. Күп кенә илләрдә басма хәрефләр белән генә язу тәҗрибәсен игътибарга алып, күчереп язуның мондый формасын да куланырга мөмкин. Графиканың хәрефтән башка чараларын аңлау: сүзләр арасында буш ара, сүзләрне юлдан-юлга күчерү сызыгы, кызыл юл (абзац). |
