Филиппова Капиталина Ивановна Высшая категория

Сценарий классного часа по труду в 3 классе: «Байанай ыллыгынан айан».

Сыала:

1. 
   Сахалыы ый эргииринэн сэтинньи ый – Байанай ыйа буоларын тоьо5олоон бэлиэтээьин.
   
2. 
   Байанай диэн тыл ейдебулун ейдеен хаалалларын ситиьии.
   
3. 
   Байанайга сыьыаннаах булт тэриллэрин, сорох сиэрин – туомун, харыс ааттара баалларын ейдетуу, быьаарыы.
   
4. 
   Байанай «иччилэригэр» харыстабыллаах сыьыаны, айыл5а5а сугуруйууну, тапталы ицэрии.
   
5. 
   Ебугэ угэстэрин тилиннэриигэ бол5омто ууруу, кырдьа5ас дьон алгыьын, субэтин бол5омто5о ылыы, ейдеен хаалыы.
   
6. 
   Тереппуттэри кытта бииргэ улэлээьиннэри салгыы ыытыы, сайыннарыы.
   

Кыттар дьон: тереппуттэр, социальнай педагог, ыцырыылаах ыалдьыт – эьэ, учуутал, о5олор.

Ньымата: керсуьуу, бэсиэдэ, курэхтэьии.

Тэрилэ: проигрыватель, литературалар – булт, булчут, кыыл тустарынан, карточкалар, суруллубут текстэр, кыыллар туулэрин кыраьыннара (тирии), туулээх арааьынан тигиллибит бэргэьэлэр, о.д.а. (жетоннар, эмблемалар, сувенирдар).

Ыцырыыбыт: «Ебугэлэрбит утуе угэстэрэ эьигини арчылаатын».

Аьыллыыта (музыка тыаьыыр):

-киирии – тэбэнии, чуораан тыаьатыы, ыраастаныы – дэйбииринэн;

-билсиьии – ааттарынан – ким тэрийэн ыытара;

-кылаас чааьын аата, тиэмэтэ, сыала (учуутал).

1 чааьа.

1. 
   Баай Байанай – диэн тугуй? (учуутал).
   

Сэтинньи ыйга сахалыы ый эргииринэн ойуур иччитэ Байанай кэлэр. Кини булчуттары кытта сибээстэьэр, баайыттан, туулээ5иттэн, кемус хатырыктаа5ыттан бэрсэр. Кини аата элбэх (планшекка):

Эьэкээн, Бараахы Суурук,Кура5аччы Суурук, Соххор Долбун, Барылаах (бары кыылы бас билэр), Куралай Бэргэн, Суцкэр Эрэлик, Тонуоллут, Сайын Сэгэйэн, о.д.а.

Кини булчут о5онньор буолан кестер. Омуннаах, уерунньэц, еьургэс. Кини дьоно – бары иччилэр. Ойуур хас булуна бэйэтэ туспа иччилээх.

-Куруц тыа иччилээх,

Хара тыа иччилээх,

Ой тыа иччилээх.

Мастар иччилэрэ: Даркы иччилээх, Сыбар иччилээх, Тецургэс иччилээх.

Булт сэбэ-сэбиргэлэ эмиэ иччилээх: Тонуу иччилээх, Кылыы иччилээх,

Кэнтик иччилээх.

Бу иччилэр бары кере-билэ, истэ сылдьаллар. Кыыллар бары Байанай уерэ-сууругэ диэн ааттаналлар. Кыылларга эмиэ дьон курдук ийэ куттарын соро5о ицэ сылдьар.

2. 
   Алгыс тыл – кини (булчут) аатыгар – суолугар. Тереппут тойуга – Семенова В.М. «Булчут алгыьа».
   
3. 
   Булчуттуун керсуьуу.
   

- ыалдьыт – Иванов Е.Г. – кини оло5о, улэтэ, дьарыга – учуутал билиьиннэрэр.

Планшекка суруллубут:

-1926 сыл ыам ыйын 7 кунугэр бааьынай ыалга Хоро5о тереебут. А5ата – тутуу биригэдьиирэ, 1956 сыллаахха елбут. Ийэтэ 34 сааьыгар эрдэ елбут. 6 сааьыгар тулаайах хаалбыт. 5 бииргэ тереебут (3 ыал буолбут). Билигин 8 о5о, 13 сиэн баар. Быраата Иванов А.Г. – 8 о5о, 11 сиэн, балтын о5ото – Иванова Р.В. – 3 о5о, 7 сиэн.

- Улэтэ – 1943 сыллаахха – главнай агроном. 20-тэн тахса сыл управляющай, совет председателэ, Россовет райкомун инструктора.

- На5араада – 6 мэтээл, Улэ Кыьыл Знамя орден, Саха АССР, РСФСР почетнай грамоталара.

- Званиета – Саха АССР норуот хаьаайыстыбатын утуелээх улэьитэ, улуус бочуоттаах гражданина.

- Биьиги Терентьева Светабыт ийэтин а5ата – эьэтэ.

4. Булчут дьо5урдаах эьэбит кэпсээнэ – Иванов Егор Гаврильевич кэпсиир:

- Былыр тугунан бултаабыттара, то5о бултуулларай? (булт тэрилин кердерер)

- Билигин тугунан бултанар, то5о? То5о бултуулларый?

- Ким бултуур билигин?

5. «Айыл5а биьиги баайбыт – харыстабыллаах сыьыаны эрэйэр».

Тереппут Терентьева Агния Егоровна субэтэ.

6.Тумук.

- Филиппова К.И. учуутал ыалдьыттарга махтала;

-родословнай картанан – о5о дьоно булчут дьарыктаах эбит;

-булчут киьи – тургэн, сытыы, тулуурдаах, улэьит, кытыгырас, о.д.а (о5олорго тыл булларыы);

-ыалдьыкка – Иванов Е.Г., Терентьева А.Е. сувенир биэрии.

II чааьа.

Оонньуу «Мин булчуппун».

-курэхтэьиини тереппут Яковлева А.В. ыытар, учуутал кемелеьер;

-жюри – тереппуттэр, ордубут о5олор;

-кытталлар 6 уол, 6 кыыс тус – туспа тураллар.

1 курэх.

Уол (6) бириэмэ5э сон, бэргэьэ, утулук, шарфик кэтии - устуу;

-ким тургэний? – 6 кыыс: муннуларын саба туттан туран, чабыр5ах ахсаан этэллэр. Ким уьун тыыннаа5ый, тулуурдаа5ый?

-Арыылаабыт арацалаабыт

Анды сымыыта биир, икки…

2 курэх.

-уол: бу ханнык кыыл суолай? (ойуулары керуу, кыылын таайыы);

-кыыс: бу булт тэрилин аата? Туох диэний?

3 курэх.

- уол: Бэргэн ытааччы (тиргэ) – ох быра5ыы;

-кыыс: 1 мун. булт тэрилин аатын суруйар (аа5ан биэрэр).

4 курэх.

-уол: лиискэ уруьуй «Мин булдум маннык» (схема) кердерер.

-кыыс: туу сыыьынан туулээх аатын таайыы (этэр).

5 курэх.

-уол: аал уоту отторго бэлэмнэнии (хаьыат чиэппэрин биир ытыска кум-хам тутуу);

-кыыс: «иистэнэри сатыыбын» - кумаа5ыттан утулук киэбин быьыы, кырыйыы.

Дьууллуур субэ тумук таьаарар. На5араада туттарыы (6 уолга, 6 кыыска – кэмпиэт, Байанай ойуута).

«Байанай» диэн кылаас чааьыгар аналлаах кинигэ, литература туьунан а5ыйах тылы кэпсиир тереппут Попова М. Г.

Быыстапка5а: «Маны аах, ейдее, уерэт, туьан» диэн кинигэлэр, открыткалар тустарынан билиьиннэрии, кердеруу.

Учуутал Филиппова К.И.:

-булт туьунан кинигэлэр, угэстэр;

-ойуулаах тылдьыт;

- «Долгунча» ырыа;

- «Далбар Хотун»;

- «Айыл5а до5отторо» - муннук.

Э5эрдэ нуемэрдэр:

- «Долгунча» - К Уурастыырап тыла, тереппут Семенова В.Н.

- «Булчут ырыата» - С.Данилов тыла, Г.Григорян мат., Филиппова К.И.;

- Хоьооннор. Кыыл туьунан - о5олор.

- Кэпсээн «Кэччэгэй эмээхсин» - Надя Филиппова;

- «Булчуттар» – хоьоон, Саргы Попова;

- «Булчут ырыата» – Кондратьев А.А.

Тумук.

Бугун уруокка (кылаас чааьыгар):

-тугу улэлээтигит (дуоска5а карточка сыьыаран иьии);

-алгыс, кэпсээн, саца тыллар, оонньуу, о.д.а.;

-киирэн кербут ыалдьыттарга махтал – бол5омтолорун иьин;

-кылаас чааьа бутэр.

Кытталлар:

1. 
   Филиппова К.И. – учуутал.
   
2. 
   Иванов Е.Г. – ыалдьыт эьэ.
   
3. 
   Семенова В.Н. – тереппут комитетын председателэ.
   
4. 
   Терентьева А.Е. – тереппут.
   
5. 
   Попова М.Г. – тереппут.
   
6. 
   Саввинова М.Е – тэрийээччи.
   
7. 
   Яковлева А.В. – тереппут.
   
8. 
   Кондратьев А.А. – музыкант.
   

Урок интегрированного курса « Природа и человек» «Айхал айар улэ5э», «Мин себулуур идэм» в 4 классе.

(КСО ньыматынан ыытыллар).

Уерэнээччи соруга:

1. 
   Сатаан улэни аттаран улэлииргэ уерэниигэ салгыы эрчиллии;
   
2. 
   Сатаан санааны сааьылаан кэпсии, биллэрэ уерэнии;
   
3. 
   Тулуйан истэргэ уерэнии;
   
4. 
   Бэйэ ба5а санаатын табаарыска кэпсээн биэрии;
   
5. 
   Хоьоон айа уерэнии.
   

Дьарык соруга:

1. 
   «Учуутал» «уерэнээччи» буолар оруолу кууьурдуу;
   
2. 
   Улэ5э эппиэтинэстээхтик сыьыаннаьарга, хардарыта кемелеьерге уерэтии;
   
3. 
   «Мин бэйэм билиибиттэн табаарыспар бэрсиим» диэн девизтээх улэлэтии;
   
4. 
   Бэйэ5э баар учугэй хаачыстыбалары табаарыска биэрии, теттеру атын учугэй холобурдары ылыы;
   

Дьарык тэрилэ: 4 карточка – 20 шт., аа5арга карточка – 20 шт., таблица-улэ алгоритма, сигналлар бэлиэлэрэ.

Дьарык хаамыыта:

1. 
   Киириитэ.
   

-уруок темата. Сыала.

2.О5о билиитин бэрэбиэркэлээьин:

- Киьи – хаьан киьи буолбутай? Туохтан? Дакаастаац. (киьи улэлиир буолуо5уттан киьи буолбута).

3. Кэпсиир дьо5уру сайыннарыы:

-карточкалары хардарыта аа5ыы, ис хоьоонун ырытыы, аат биэрии, боппуруостарга эппиэт.

4. Куолаан уерэтии:

-улэ бэрээдэгин билсиьии; «учууталы» «ассистены» быьаарыы;

-дуоска5а улэ хаамыытын былаана ыйанар (таблицалар).

5. Ассистент кеметунэн журнал толоруу, билиини бэрэбиэркэлээьин:

-уларыйа сылдьар паара5а улэлээьин, тумук оцорон иьии.

6. Улэлииргэ, кэпсииргэ бэлэмнэнии; хоьоону, кэпсээни булуу; хардарыта улэ; сыана туруоруу.

7. Белех аайыттан 1-дии о5о «Мин себулуур идэм» диэн рефераты кемускуур:

-хоьоону аа5ыы: «Улэ – айыы, улэ – дьол, улэ – уеруу» - салгыы аа5аллар.

8.Тумук – «Мин ба5ам», «Мин улааттахпына..» диэн улэлэрин кемускээьин.

1.Тумугэр: урдук уерэххэ – 15 о5о, орто уерэххэ - 10 о5о уерэниэн ба5арар эбит.

2.Бу уруокка тугу себулээтиц?

3.Бэйэц ханнык улэни себулээтиц, астынныц, уердуц?

4.Табаарыьыц эппиэтиттэн туохтан дуоьуйдуц? Санаа атастаьыы.

5.Сыана ырытан туруоруу, о5олору уердуу.

6. «Улэ» туьунан таабырыннары, ес хоьооннору, ох тыллары булан этии: ким теьену билэрий?

7.Дьарык тумугэ.

8. Дьиэ5э улэ:

-атын араас идэлэри кытта билсиьии;

-тереппут улэлиир миэстэтигэр, тэрилтэтигэр сылдьыы, билсиьии.

Зачет: «Айхал айар улэ5э!»

К-1

1. 
   «Мин себулуур идэм» - диэн ба5а санаа5ын кемускээ, кэпсээ.
   
2. 
   «Эрдэ турбут чыычаах тумсун соттор, хойут турбут чыычаах хара5ын хастар» - бу тугуй? – ис хоьоонун быьаар.
   
3. 
   «Суоппар, булчут» - диэн идэ5э бииригэр хоьоонно ай.
   

«Айхал айар улэ5э!»

К-2

1. 
   «Мин себулуур идэм» - ба5а санаа5ын кемускээ, кэпсээ.
   
2. 
   «Улэ уксэ, тыл а5ыйа5а учугэй» - бу тугуй? Быьаар.
   
3. 
   Учуутал диэн идэ5э хоьоонно ай, табаарыскар аах, кэпсээ.
   

«Айхал айар улэ5э!»

К-3

1. 
   «Мин собулуур идэм» - ба5а санаа5ын кемускээ, кэпсээ.
   
2. 
   «Алдьатыы дебец, оцоруу – уустук» - диэн тугуй, ис хоьоонун быьаар.
   
3. 
   «Летчик» эбэтэр «Капитан» диэн идэ5э хоьоонно ай, табаарыскар кэпсээ.
   

«Айхал айар улэ5э!»

К-4

1. 
   «Мин себулуур идэм» - ба5а санаа5ын кемускээ, кэпсээ.
   
2. 
   «Кердеебут кеьуйэ кемуьу булар» - диэн тугуй, ис хоьоонун быьаар.
   
3. 
   «Атыыьыт» эбэтэр «Врач» диэн идэ5э хоьоонно ай, табаарыскар кэпсээ.
   

«Айхал - айар улэ5э!».

Мин себулуур идэм – учуутал.

Мин учуутал буолуохпун ба5арабын. То5о диэтэргин учуутал буолан баран о5олору уерэтэ5ин. Оччо5уна о5олор тереппуттэрэ наьаа уеруехтэрэ. Учуутал эмиэ да элбэх улэлээх. Ол гынан баран учуутал о5олору уерэхтээх буоллуннар диэн уерэтэр. Учуутал биэрбит соруда5ын о5олор эбэьээт толоруохтаахтар. О5олор теье да билбэттэрин иьин, учуутал хайаан да биллэрэр. Учуутал буолар наьаа учугэй. Учуутал уонна эцин араас идэни барытын билэр. Учуутал о5олору суруйарга, аа5арга барытын уерэтэр. Учуутал о5олору ессе тэтэрээти, кинигэни ыраастык тутарга уерэтэр.

Мин улаатан баран учуутал буолуо5ум.

Павлова Тася, 4 «а» кылаас.

Мин себулуур идэм – врач.

Быраас дьоннору, кыыллары эмтиир, утуердэр. Мин улааттахпына, быраас буолуом. Ийэбин, а5абын, эбэлэрбин эмтиэм, утуердуем этэ. Бырааска киирэр кыргыттар, уолаттар куттаммат, хорсун, тулуурдаах булуохтаахтар уонна о5о сылдьан уерэххэр учугэй буолуохтааххын. Мин кыьаллан уерэнэн быраас буолуом. Ол эрээри киьини эрэ эмтиир быраас суох, быраас буолар араастаах. Холобур, ыты эмтиир быраас баар, дьоннору эмтиир быраас баар, куоскалары эмтиир быраас баар, кетердеру эмтиир быраас баар. Быраас киьи органын керер, бэрэбиэркэлиир, быары, очо5оьу, буеру, тымыргын, сурэххин, о.д.а.

Ол эрээри сэрэниэххэ наада, атын укуол биэрдэххинэ, ол киьиц елуен сеп. Онон атын укуолу биэрбэккэ5ин, учугэйдик керен биэриллэр.

Мин улааттахпына, хайаан да быраас буолуом.

Свинобоев Дима, 4 «а» кылаас.

Творческая работа учащихся 4 класса по теме « Кем быть».

Суоппар.

Суоппар дьоннору тиэйэр,

О5олору хатааьылатар,

Кырдьа5ас дьоннорго

Олуьун кемелеьер.

Дьоннор суоппары хайгыыллар,

Суоппар дьону уердэр.

Летчик.

Летчик дьоннору кетутэр.

Дьоннору онно-манна илдьэр,

Летчик наьаа хорсун,

Дьоннору олус уердэр.
Жанна Макарова, 4 «а» кылаас.

Приложение 3

Достижения учащихся, класса, родителей.

Уч.год	Мероприятия
2005- 06г.г. 4 класс	Иванов Коля – турнир по шашкам – 1 место, Мыреев Артем – первенство по русским шашкам Мыреев Артем – конкурс сочинений «Моя Родина» - 2 место Осенняя ярмарка – коллектив Неделя вежливости «Что такое хорошо и плохо» Неделя права и обязанности Неделя космонавтики «Мы – юные космонавты» Спортивное соревнование «Пионербол» Эстафета Конкурс запевал осуохая «Ысыах – 2006» Конкурс «Слово о книге» - Ефимова Саргы Конкурс «Осуохай» - Игнатьев Дьулус Рейтинг класса за отличную учебу.	3 место 1 место 1 место 3 место 2 место 2 место 2 место 1 место 1 место 1 место 2 место	Школьн. Школьн. Школьн. Школьн. Школьн. Школьн. Школьн. Школьн. Школьн. Школьн.
2006-07г.г. 5 класс	Золотая осень. Реклама овощей Конкурс самодельных космических ракет Семейное соревнование по шашкам Конкурс «Безопасное колесо» Чемпионат по истории – Мыреев Артем Споритвное соревнование «Веселые старты» - отец и сын Иванов Коля – региональный турнир по боксу Конкурс «Самый, самый умный» - Мыреев Артем по истории Конкурс – смотр экологических семейных проектов «Кэнчээри» в Верхневилюйске (Мыреев Артем, Павлов Ян, Сергеев Арсен) Мыреев Артем – участник интернет – конференции 100-летию со дня рождения народного писателя Н.Е.Мординова Мыреев Артем, Сергеев Арсен, Ефимова Саргы, Иванов Коля – участники всероссийского конкурса рисунка «Перепись глазами детей» Конкурс «Рисуют дети Якутии» - выставка учащихся Мыреев Артем – отличник галереи Владимира Ларионова газеты «Кэскил»	3 место 1 место 1 место 3 место 2 место 2 место 2 место номин. номин. сертиф. сертиф.	Школьн. Школьн. Школьн. Школьн. Улусн. Школьн. Регоин. Улусн. Регион. Республ. Республ. Республ.
2007-08г.г. 6 класс	Конкурс «Восславим мать-труженицу» Конкурс поделок из природных материалов Иванов Коля – турнир по русским шашкам Иванов Коля – турнир по боксу Ефимова Саргы – «Танцует молодость Вилюя» Ефимова Саргы – «Танцевальный образцовый ансамбль Мыреев Артем – участник математического конкурса «Дьо5ур» Иванов Коля, Сергеев Арсен – первенство по боксу Сергеев Арсен – техническая выставка «Начальное техническое моделирование» Конкурс патриотических песен ко Дню защитников Отечества Конкурс «Полярная звезда» - танцевальный образцовый ансамбль «Алгыс» - Ефимова Саргы Конкурс сочинений «Вместе в будущее», посвященный Году семьи (10 учащихся) Ефимова Саргы, Данилова Шура – «Глазами детей» - конкурс Дистанционная олимпиада по математике – Мыреев Артем «Самый умный» - интеллектуальный конкурс (5-6-7-8 классы) – Мыреев Артем Первая общественная аттестация школьников, выпускников – Мыреев Артем – «За особые успехи в учебе, в представлении и защите «Портфолио» Первую общественную аттестацию прошли 12 учащихся.	1 место 1 место 2 место 2 место Лауреат 1 степ. Лауреат 2 сеп. Сертиф. 1 место 2 место 2 место Диплом 2 степ. 2 место 3 место Сертиф. 1 место Высокий уровень Сертиф.	Школьн. Школьн. Кустовой Регион. Регион. Республ. Республ. Улусн. Улусн. Школьн. Республ. Школьн. Школьн. Республ. Школьн. Школьн. Школьн.
2008-09г.г. 1 класс	«Весенний кросс – 2008» - Шеломов Тимирхан – 3 место, Трофимов Костя – 1 место, Татаканова Уруйдана – 1 место, Татаканова Уйгулана – 2 место Настольная игра: «хаамыска» - Леонтьев Ньургун , «хабылык» - Иванова Саина Филиппов Коля – открытый улусный турнир по вольной борьбе Филиппов Коля – турнир по вольной борьбе Татаканова Уйгулана – конкурс «Сонор» Шеломов Тимирхан- турнир по вольной борьбе Настольные игры (хабылык, хаамыска) «Веселые старты» среди 1-2 классов Конкурс талантов «Ырыаьыт ымыылар» Попова Карина - «Минута славы» Конкурс «Полярная звезда» - Попова Карина Васильева Сайаана – «Минута славы» Васильева Сайаана – отборочные соревнования по легкой атлетике в республике на Кубок Президента РС(Я)	3 место 3 место 2 место 2 место 2 место 3 место 2 место 1 место 1 место 2 место Диплом 1 степ. 3 место Грамота, сертиф.	Школьн. Школьн. Школьн. Улусн. Регион. Улусн. Регион. Школьн. Школьн. Школьн. Наслежн. Улусн. Наслежн. Улусн. Республ.

Поступление выпускников.

Уч. год	Количество учащихся	Центральные ВУЗ-ы	%	ВУЗ	%	ССУЗ	%
2002-03г.г.	20	2	10%	16	80%	2	10%
2006-07г.г.	15	4	26,7%	9	60,3%	2	13,4%