РУССКАЯ ЛИТЕРАТУРА XIX ВЕКА
Влияние поворотных событий русской истории (Отечественная война 1812 г., восстание декабристов, отмена крепостного права) на русскую литературу. Общественный и гуманистический пафос русской литературы XIX в. Осмысление русской литературой ценностей европейской и мировой культуры. Романтизм в русской литературе и литературе других народов России. Новое понимание человека в его связях с национальной историей. Воплощение в литературе романтических ценностей. Соотношение мечты и действительности в романтических произведениях. Конфликт романтического героя с миром. Романтический пейзаж. Формирование представлений о национальной самобытности. А.С. Пушкин как родоначальник новой русской литературы.
Проблема личности и общества. Тема «маленького человека» и ее развитие. Образ «героя времени». Образ русской женщины и проблема женского счастья. Человек в ситуации нравственного выбора. Интерес русских писателей к проблеме народа. Реализм в русской литературе и литературе других народов России, многообразие реалистических тенденций. Историзм и психологизм в литературе. Нравственные и философские искания русских писателей.
Русская классическая литература в оценке русских критиков (И.А.Гончаров о Грибоедове, В.Г.Белинский о Пушкине).
Роль литературы в формировании русского языка.
Мировое значение русской литературы.
РУССКАЯ ЛИТЕРАТУРА ХХ ВЕКА.
Классические традиции и новые течения в русской литературе конца XIX–начала ХХ вв.
Эпоха революционных потрясений и ее отражение в русской литературе и литературе других народов России. Русская литература советского времени. Проблема героя. Тема родины. Исторические судьбы России. Годы военных испытаний и их отражение в русской литературе и литературе других народов России. Нравственный выбор человека в сложных жизненных обстоятельствах (революции, репрессии, коллективизация, Великая Отечественная война).
Обращение писателей второй половины ХХ в. к острым проблемам современности. Поиски незыблемых нравственных ценностей в народной жизни, раскрытие самобытных национальных характеров.
литература народов России
Героический эпос народов России: «Гэсэр», «Джангар», «Калевала», «Маадай-Кара», «Меге Баян-Тоолай», «Нарты», «Олонхо», «Урал-батыр».
Одно произведение по выбору во фрагментах. Г. Айги, Р. Гамзатов, С. Данилов, М. Джалиль, Н. Доможаков, М. Карим, Д. Кугультинов, К. Кулиев, Ю. Рытхэу, Г. Тукай, К. Хетагуров, Ю. Шесталов. Произведения не менее двух авторов по выбору.
Зарубежная литература
Гомер«Илиада», «Одиссея» (фрагменты).
Античная лирика Два стихотворения по выбору.
Данте «Божественная комедия» (фрагменты).
М. Сервантес Роман «Дон Кихот» (фрагменты).
У. Шекспир Трагедии: «Ромео и Джульетта», «Гамлет» (в образовательных учреждениях с родным (нерусским) языком обучения обе трагедии изучаются в сокращении).Два сонета по выбору.
Ж.-Б. Мольер Одна комедия по выбору.
И.-В. Гете«Фауст» (фрагменты).
Ф. Шиллер Одно произведение по выбору.
Э.Т.А. Гофман Одно произведение по выбору.
Дж. Г. Байрон Одно произведение по выбору.
П. Мериме Одно произведение по выбору.
Э.А. По Одно произведение по выбору.
О. Генри Одно произведение по выбору.
Д. Лондон Одно произведение по выбору.
А. Сент-ЭкзюпериСказка «Маленький принц».
Х.К.Андерсен, Р.Бернс, У.Блейк, Р.Брэдбери, Ж.Верн, Ф.Вийон, Г.Гейне, У.Голдинг, В.Гюго, Д.Дефо, А.К.Дойл, Р.Киплинг, Л. Кэрролл, Ф.Купер, Дж.Свифт, Дж.Сэлинджер, В.Скотт, Р.Л.Стивен-сон, М.Твен, Э.Хемингуэй.
Произведения не менее трех авторов по выбору.
ОСНОВНЫЕ ТЕОРЕТИКО-ЛИТЕРАТУРНЫЕ
ПОНЯТИЯ
Художественная литература как искусство слова.
Художественный образ.
Фольклор. Жанры фольклора.
Литературные роды и жанры.
Основные литературные направления: классицизм, сентиментализм, романтизм, реализм.
Форма и содержание литературного произведения: тема, идея, проблематика, сюжет, композиция; стадии развития действия: экспозиция, завязка, кульминация, развязка, эпилог; лирическое отступление; конфликт; система образов, образ автора, автор-повествователь, литературный герой, лирический герой.
Язык художественного произведения. Изобразительно-выра-зительные средства в художественном произведении: эпитет, метафора, сравнение. Гипербола. Аллегория.
Проза и поэзия. Основы стихосложения: стихотворный размер, ритм, рифма, строфа.
В образовательных учреждениях с родным (нерусским) языком обучения данные теоретико-литературные понятия изучаются с опорой на знания, полученные при освоении родной литературы. Дополнительными понятиями являются:
Взаимосвязь и взаимовлияние национальных литератур.
Общее и национально-специфическое в литературе.
ОСНОВНЫЕ ВИДЫ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ПО
ОСВОЕНИЮ ЛИТЕРАТУРНЫХ ПРОИЗВЕДЕНИЙ
Осознанное, творческое чтение художественных произведений разных жанров.
Выразительное чтение.
Различные виды пересказа (подробный, краткий, выборочный, с элементами комментария, с творческим заданием).
Заучивание наизусть стихотворных текстов.
Ответы на вопросы, раскрывающие знание и понимание текста произведения.
Анализ и интерпретация произведений.
Составление планов и написание отзывов о произведениях.
Написание изложений с элементами сочинения.
Написание сочинений по литературным произведениям и на основе жизненных впечатлений.
Целенаправленный поиск информации на основе знания ее источников и умения работать с ними.
В образовательных учреждениях с родным (нерусским) языком обучения, наряду с вышеуказанными, специфическими вида-ми деятельности являются:
Сопоставление произведений русской и родной литературы на основе общности тематики, проблематики и жанра, выявление национально-обусловленных различий.
Самостоятельный перевод фрагментов русского художественного текста на родной язык.
ТРЕБОВАНИЯ К УРОВНЮ
ПОДГОТОВКИ ВЫПУСКНИКОВ
В результате изучения литературы ученик должен
знать/понимать
образную природу словесного искусства;
содержание изученных литературных произведений;
основные факты жизни и творческого пути А.С.Грибоедова, А.С.Пушкина, М.Ю.Лермонтова, Н.В.Гоголя;
изученные теоретико-литературные понятия;
уметь
воспринимать и анализировать художественный текст;
выделять смысловые части художественного текста, составлять тезисы и план прочитанного;
определять род и жанр литературного произведения;
выделять и формулировать тему, идею, проблематику изученного произведения; давать характеристику героев,
характеризовать особенности сюжета, композиции, роль изобразительно-выразительных средств;
сопоставлять эпизоды литературных произведений и сравнивать их героев;
выявлять авторскую позицию;
выражать свое отношение к прочитанному;
выразительно читать произведения (или фрагменты), в том числе выученные наизусть, соблюдая нормы литературного произношения;
владеть различными видами пересказа;
строить устные и письменные высказывания в связи с изученным произведением;
участвовать в диалоге по прочитанным произведениям, понимать чужую точку зрения и аргументированно отстаивать свою;
писать отзывы о самостоятельно прочитанных произведениях, сочинения (сочинения – только для выпускников школ с русским (родным) языком обучения).
В образовательных учреждениях с родным (нерусским) языком обучения, наряду с вышеуказанным, ученик должен уметь:
сопоставлять тематически близкие произведения русской и родной литературы, произведения, раскрывающие сходные проблемы, а также произведения, близкие по жанру; раскрывать в них национально обусловленные различия;
самостоятельно переводить на родной язык фрагменты русского художественного текста;
создавать устные и письменные высказывания в связи с изученными произведениями русской и родной литературы, писать изложения с элементами сочинения.
использовать приобретенные знания и умения в практической деятельности и повседневной жизни для:
создания связного текста (устного и письменного) на необходимую тему с учетом норм русского литературного языка;
определения своего круга чтения и оценки литературных произведений;
поиска нужной информации о литературе, о конкретном произведении и его авторе (справочная литература, периодика, телевидение, ресурсы Интернета).
5 нче сыйныф өчен татар теленнән эчтәлек
Морфология һәм орфография
Исем. Фигыль. Зат алмашлыклары
Синтаксис, пунктуация
Җөмлә гади һәм кушма
Җөмлә төрләре
Җөмләнең баш кисәкләре
Җөмләнең иярчен кисәкләре
Ия, хәбәр. Аергыч. Тәмамлык. Хәл
Фонетика һәм орфоэпия
Сөйләм органнары
Сузыклар һәм тартыклар
Сузык авазлар. Аларның саны
[о] [о], [е] [е], [ы] [ы] авазлары
Дөрес әйтелеше, язылышы
Дифтонг
Сингармонизм законы. Аның төрләре
Тартык авазлар. Тартык авазлар таблицасын төзү
[к] [г] ,[къ] [гъ] тартыклары
[һ] [х] тартыклары, [н] [ң] тартыклары [w] [в] тартыклары
Сөйләмдә тартыкларның үзгәрүе
Иҗек һәм басым. Интонация
Логик басым. Интонация төрләре
Фонетик анализ ясау
Графика , орфография
Алфавит. Сузык һәм тартык аваз хәрефләре
О,ө,ы,э,е-хәрефләренең дөрес язылышы
Е,ё,ю,я-хәрефләрнең дөрес язылышы
Тартык аваз хәрефләре. Ч,җ,в хәрефләрен дөрес язу
[Къ] һәм [гъ] авазларының дөрес язылышы
Җ,й,х,һ.н,ң хәрефләренең дөрес язылышы
ь һәм ъ хәрефләренең дөрес язылышы
Сүзләрнең юлдан-юлга күчерү
Лексика һәм сөйләм культурасы
Татар теленең сүз байлыгы
Бер һәм күп мәгънәле сүзләр
Сүзләрнең туры һәм күчерелмә мәгънәләре
Омонимнар. Синонимнар. Антонимнар
Фразеологик әйтелмәләр
Татар теленең сүзлек составы
Алынма сүзләр. Диалекталь сүзләр. Гомумхалык сүзләре
Сүзлекләр, алардан файдалану
Аңлатмалы сүзлекләр. Тәрҗемәи сүзлекләр. Орфографик сүзлекләр
Сүз төзелеше турында төшенчә
Сүзнең мәгънәле кисәкләре. Тамыр һәм кушымча.
Сүз ясагыч һәм мөнәсәбәт белдерүче кушымчалар
Кушымчаларның ялгану тәртибе. Модальлек һәм бәйләгеч кушымчалар
Тамыр һәм нигез
Сүз төзелешен тикшерү тәртибе
Сүз ясалышы һәм сөйләм культурасы
Сүзләргә сүз ясагыч кушымча ялгау. (Кушма сүзләр. Парлы сүзләр. Тезмә сүзләр)
Сүзләрнең аваз составын үзгәртү. Сүзләрнең мәгнәсен үзгәртү
Сүз төзелешен тикшерә белү. Сүзләрнең ясалыш ысуллары ягыннан төрләрен аеру
6 нче сыйныф өчен татар теленнән эчтәлек
Кереш.Татар әдәби теле хакында әңгәмә. Телнең кеше тормышында һәм җәмгыятьтә тоткан роле.
Үткәннәрне кабатлау. Җөмләнең баш һәм иярчен кисәкләре. Сүз төркемнәре (сүз төркемнәре турында гомуми төшенчәгә нигезләнеп). Ясалышы ягыннан сүз төрләре.
Морфология. Морфология турында төшенчә. Сүз төркемнәре турында төшенчә.Татар теленең сз төркемнәре системасы. Мөстәкыйль сүз төркемнәре: исем, сыйфат, сан, алмашлык, рәвеш, фигыль, аваз ияртемнәре. Бәйләгеч сүз төркемнәре: бәйлек, теркәгеч. Модаль сүз төркемнәре: ымлык, кисәкчә, модаль сүзләр.
Исем.Сүз төркеме буларак исем. Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр.Берлек һәм күплек сандагы исемнәр. Исемнәрнең килеш белән төрләнеше. Исемнәрнең тартым белән төрләнеше. Тартымлы исемнәрнең килеш белән төрләнеше. Тартым һәм килеш кушымчаларын куллануда стилистик төрлелек. Исемнәрнең ясалышы. Ясалышы ягыннан исемнәрнең төрләре: тамыр исем, ясалма исем, кушма исем: саф кушма исем, парлы исем, тезмә исем, кыскартылма исемнәр.
Фигыль. Фигыль турында төшенчә..Фигыльнең башлангыч формасы һәм барлык-юклык төре. Юклык төрендәге фигыльләрдә басым. Фигыльнең зат-сан белән төрләнеше. Фигыль юнәлешләре.
Фигыль төркемчәләре турында гомуми төшенчә. Затланышлы һәм затланышсыз фигыльләр, аларга хас грамматик категорияләр
Боерык фигыль, аның мәгънәсе, зат-сан белән төрләнеше. Боерык фигыльдә басым.Хикәя фигыль. Хәзерге заман хикәя фигыль (мәгънәсе, ясалышы, төрләнеше, дөрес язылышы һәм җөмләдә кулланылышы).Үткән заман хикәя фигыльләр һәм аларның ясалышы, төрләнеше.Киләчәк заман хикәя фигыльләр һәм аларның ясалышы, төрләнеше.Шарт фигыль, аның мәгънәсе, ясалышы, төрләнеше һәм җөмләдә кулланылышы.
Затланышсыз фигыль формалары. Сыйфат фигыль, аның мәгънәсе, заман формалары, җөмләдә кулланылышы.Хәл фигыль, аның мәгънәсе, төрләре, язылышы, җөмләдә кулланылышы.Исем фигыль, аның мәгънәсе, исем фигыльнең исемгә әйләнү очраклары.Инфинитив һәм аның дөрес язылышы.Ярдәмче фигыльләр һәм аларның кулланылышы. Аналитик нигезле фигыльләр, аларның белдергән мәгънәләре. Мөстәкыйль фигыльләрнең ярдәмче фигыль ролендә йөрүе
Фигыльләрнең ясалышы ягыннан төрләре. Фигыльләрнең җөмләдә кулланылышы.Фигыльләрне гомумиләштереп кабатлау.
Фигыль төркемчәләрендә дөрес басымны саклап һәм төрле заман формаларын төгәл файдаланып сөйләү; фигыльнең төрле юнәлеш формаларын һәм ярдәмче фигыльләр белән килгән кушма фигыльләрне урынлы куллана белү; фигыльләрне зат-сан белән дөрес төрләндерү; җөмләдә хәбәр булып килгән фигыльләрне ия белән дөрес яраштыра белү; фигыльләрнең синонимик байлыгыннан урынлы файдалану.Фигыльләрне морфологик һәм өлешчә синтаксик яктан тикшерә белү.
Сыйфат.Сыйфат турында төшенчә. Сыйфатның лексик-семантик һәм морфологик-синтаксик үзенчәлекләре. Сыйфат дәрәҗәләре, аларның дөрес ясалышы һәм кулланылышы. Сыйфатларның ясалышы һәм язылышы.Синоним һәм антоним сыйфатлар.Сыйфатларның исемләшүе. Сыйфатларның җөмләдә кулланылышы. Сыйфатларны морфологик яктан тикшерү.Сыйфатларны гомумиләштереп кабатлау.
Сыйфатларның синонимик байлыгыннан сөйләмдә урынлы файдалану. Сыйфат дәрәҗәләрен төгәл куллану. Сыйфатларны морфологик яктан тикшерә белү, синтаксик функцияләрен аңлау.
Сан. Сан турында төшенчә. Гарәп һәм рим цифрларының кулланылышы.Ясалышы ягыннан сан төрләре һәм аларның дөрес язылышы. Сан төркемчәләре. Төп сан, аның мәгънәсе, кулланылышы.Тәртип саны һәм аның мәгънәсе. Бүлем саны, аның мәгънәсе.Җыю саны, аның мәгънәсе. Чама саны, аның мәгънәсе. Саннарның җөмләдә кулланылышы.Саннарны мор- фологик яктан тикшерү.Саннарны гомумиләштереп кабатлау.Кушма саннарны дөрес әйтү (унбер, унбиш). Саннарны язуда дөрес куллану (сүз белән, рим, гарәп цифрлары белән язу). Төп сан + исем сүзтезмәсен дөрес куллану (малайлар, биш малай);көн,ай һәм елларны белдерә торган саннарны дөрес куллану һәм язу.Саннарны морфологик һәм синтаксик яктан тикшерә белү.
Рәвеш. Рәвеш турында төшенчә, аларның җөмләдә кулланылышы.. Рәвешләрнең ясалыш ягыннан төрләре, дөрес язылышы.
Рәвеш төркемчәләре. Саф рәвешләр.Охшату-чагыштыру рәвешләре.Күләм-чама рәвешләре.Сәбәп-максат рәвешләре.Рәвешләрне гомумиләштереп кабатлау. Рәвешләрне морфологик яктан тикшерү. Сөйләмдә рәвешләрне дөрес куллану; кушма, тезмә, парлы рәвешләрне җөмләдә таба белү һәм дөрес язу. Рәвешләрдә басым төшү үзенчәлеге. Рәвешләрне морфологик һәм синтаксик яктан тикшерә белү.
|
