2. Цель и задачи разработки системы оценивания в настоящем положении
Скачать 2.77 Mb.
|
Тупас хаталарга алдагы сыйныфларда һәм агымдагы уку елында үтелгән орфографик, грамматик һәм пунктуацион кагыйдәләргә кара ган хаталар керә. Тупас булмаган орфографик хаталарга укучы үзе төзәткән ор фографик хаталар (өч хатасын үзе төзәткән укучының эше бер баллга түбән бәяләнә); язылышы татар теле кагыйдәләренә туры килмәгән ял гышлар (Акъегет, коньяк, төньяк Һ.6.); мәгънәләре төрлечә кулланыл ган кушма яки тезмә сүзләрне бутап язу (аш казаны — ашказаны, бер үк — берүк, кай вакыт — кайвакыт, ике йөзле — икейөзле, ил ги зәр — Илгизәр, өй алды — өйалды һ. б.); программа нигезендә өйрәнү күздә тотылмаган яки соңрак үтеләчәк теоретик материалларга караган орфографик хаталар; беренче тапкыр очраган алынма сүзләрне, шулай ук тар профессиягә караган атамаларны язудагы хаталар; дәреслектә күрсәтелмәгән очракларга караган сүзне юлдан-юлга күчерүдә ялгышу. Тупас булмаган пунктуацион хаталарга жөмлә эчендәге синтаг маларны яки, кушма жөмлә өлешләрен аеру өчен, функцияләре бердәй булган тыныш билгеләренең берсе урынына икенчесен кую (теркә гечләрдән башка бәйләнгән ике тиңдәш кисәкнең берсе икенчесенә каршы куюны белдергән очракта сызык яки өтер кую; гомумиләш терүче сүзләр янында — ике нокта яки сызык; аныклагычлар яны на — сызык, ике нокта, җәяләр яки ике яктан өтер; ымлык яки аваз ияр темнәреннән соң — өтер яки өндәү билгесе; теркәгечсез тезмә кушма җөмләдә — өтер, нокталы өтер яки сызык; тиңдәш кисәкләр арасына өтер яки нокталы өтер; синтетик яки аналитик иярчен җөмләле кушма җөмләдә — өтер яки ике нокта; туры сөйләм янында — сызык, өтер яки сызык, күп нокта һәм сызык, ике нокта һәм сызык; тиңдәш түгел аергычлар арасына өтер кую; берничә тыныш билгесе бергә очрашкан урыннарда ялгышу, үзара бик тыгыз бәйләнештәге гади җөмләләрне өтер, сызык яки ике нокта белән аерып язу; тезмә кушма җөмләләрнең өлешләрен нокта белән аерып, шул фикерне гади җөмләләр итеп бирү) керә. Диктантларның төре Диктант укучыларның орфографик һәм пунктуацион яктан белем нәрен тикшерү максатыннан яздырыла һәм, башкарылу алымнарына карап, ике төргә бүлеп йөртелә: өйрәтү һәм контроль диктантлар. Өйрәтү диктантына сүзлек диктанты, искәртмәле, аңлатмалы, ирекле, сайланма, хәтер, иҗади һәм күрмә диктантлар керә. Сүзлек диктанты күбрәк башлангыч сыйныф укучылары белән дө рес язу кагыйдәләрен кабатлау максатында үткәрелә. Мондый алымны югары сыйныфларда «Фонетика», «Орфография», «Орфоэпия», «Лек сика», «Сүз төзелеше», «Сүз ясалышы» һ. б. темаларны узгач куллану яхшы нәтиҗәләр бирә. Яңа темаларны үткәндә очраган авыр язылышлы һәм яңа сүзләр, сүз тезмәләре, тема саен барланып барылып, сүзлек диктанты өчен файдаланыла ала. Димәк, диктантның күләме төрлечә: 5—6 сүздән 20—30 сүзгә кадәр булырга мөмкин. Искәртмәле диктантны яздырганда, текстны укыганчы яки тиешле өлешен яздырыр алдыннан, кайбер кагыйдәләр, орфограммалар ми саллар ярдәмендә искәртелә ала. Бу төр диктантны «Орфография», «Сүз ясалышы», «Алынма сүзләргә кушымча ялгану тәртибе» һ. б. темаларны үткәндә файдаланырга мөмкин. Аңлатмалы диктантны яздырганда, тиешле аңлатмалар текстны укыганчы да, өлешләп язу барышында һәм язып бетергәч тә бирелергә мөмкин. Шулай итеп, укучыларга, үз хаталарын табып, аңлап төзәтү мөмкинлеге бирелә. Ирекле диктант яздырылганда, укучы, тексттагы аерым җөмлә ләрнең мәгънәви эчтәлеген саклаган хәлдә, хәтерендә калган сүзләр янына үзе теләгән башка сүзләрне дә өстәп яза ала. Сайланма диктантта, баланын игътибары кирәкле орфограмма ларга юнәлтелеп, текст тулысынча укыла. Аннары язылышы, ясалышы, төрләнеше һ. б. кагыйдәләргә караган сүзләр, сүз тезмәләре, җөмләләр генә сайлап яздырыла. Мондый төр диктантта тексттан синоним, омо ним, антонимнарны һәм сурәтләү чараларын да сайлап яздырырга мөм кин. Хәтер диктанты яздырылганда, тактага алдан язылып куелган текстны башта укытучы укып чыга. Уку барышында яки соңыннан укытучы балаларның игътибарын аерым сүзләрнең язылышына, ты ныш билгеләренең куелышына юнәлтә. Аннан соң текстны укучылар укып чыга. Билгеле бер вакыттан соң хәтердә калган текст дәфтәргә языла. Мондый диктантны яздыру өчен, укытучы укучылары яттан өйрәнгән яки аларга яхшы таныш текст сайласа яхшырак. Иҗади диктант яздырылганда, укучы, тексттагы җөмләләрнең мәгънәви эчтәлеген саклап, җөмләне яңа сүзләр, сүз тезмәләре белән тулыландыра. Бер грамматик категорияне, форманы, конструкцияне икенчеләре белән алыштыра яки тексттагы кайбер сүзләр урынына аларның синонимнарын файдалана. Күрмә диктант яздырылганда, укытучы, текстны уку (язу) бары шында, кирәкле урыннарда тукталып, авыррак язылышлы сүз яки җөм ләләргә аңлатма бирә. Текст дәфтәргә язылып беткәч, укучылар, такта га язылган текстны үз язмалары белән чагыштырып, булган хаталарын төзәтә. Контроль диктант, гадәттә, тема үтелеп беткәч һәм уку елының беренче, икенче яртысы тәмамлангач яздырыла. Контроль диктант өчен алынган текстка өстәмәләр кертелми; бер нинди аңлатма һәм искәрмәләр бирелми. Укучылар контроль дик тантның булачагы, кайсы орфограммаларны кабатларга кирәклеге ту рында алдан кисәтелә. Яза башлаганчы, укытучы контроль диктант текстын тиешле инто нациядә укып чыга. Диктантны әйтеп яздыру тизлеге шул сыйныф уку чыларының уртача уку тизлегенә якын булырга тиеш. Текст язылып бет кәч, укучыларга, язмаларын тикшерү өчен, 3—5 минут вакыт бирелә. Күрмә диктант, хәтер, иҗади, сайланма, сүзлек һәм ирекле диктант лар 5—6 нчы сыйныфларда ешрак язылса, контроль диктантлар тема, бүлек, курс буенча белемнәрне тикшереп, гамәли куллана белү дәрә җәсен бәяләү максатында, югарырак сыйныфларда кулланыла. Контроль диктантларны бәяләү Бәяләү нормалары контроль диктант күләменнән чыгып бирелә. Язма эшләрнең күләме кимрәк яки артыграк булганда, нормалар да шуңа мөнәсәбәттә кими яки арта. Сыйныфлар буенча контроль диктант күләме түбәндәгечә бил геләнә:
Диктант текстын яздыру һәм язу методикасы Диктантны бәяләгәндә, орфографик һәм пунктуацион хаталар саны исәпкә алына. Диктант язылганда, укучы тарафыннан текстка өстәлмә һәм үзгә решләр кертелми. Укытучы диктант текстын укыганда, укучы нишләргә тиеш? Игътибар белән тыңларга. Укытучы, текстны бер кат сәнгатьле итеп укып чыккач, авыр аңлаешлы сүзләр яки фразеологик әйтелмәләр булса, аларны аңлата. Диктант текстын укытучы җөмләләп яздыра, озынрак җөмләләрне, бер кат тулысынча укыгач, синтагмаларга бүлеп әйтә. Укытучысы җөмләне синтагмаларга бүлеп әйткәндә, укучы ты ныш билгеләрен «куеп калырга» ашыкмасын, чөнки синтагмалар ның — мәгънәви кисәкләрнең — чикләре тыныш билгеләре булмаган урынга да туры килергә мөмкин, шуңа күрә тыныш билгеләрен җөм ләне тулысынча укыганда кую җайлырак булыр. Укытучы тексттагы сүзләрне әдәби телнең орфоэпик нормаларына туры китереп әйтә, ләкин аларның дөрес язылышын искәртми. Бу оч ракта укучы барлык сүзләрнең дә әйтелеше язылышка туры килмә- гәнлеген, сүзләргә (шул исәптән алынма сүзләргә дә) кушымча ялгану үзенчәлекләрен исенә төшерергә тиеш. Укытучы аерым язылырга тиешле ярдәмлек сүзләрне төп сүздән пауза белән аерып әйтми, төп суз белән бәйлек һәм бәйлек сүзләрнең, төп сүз белән кисәкчәләрнең, гөп сүз белән теркәгечләрнең язылыш Үзенчәлеген искәртми. Укучылары җөмләне язып бетергәч, укытучы дөрес интонация бе лән аны тагын бер кат укый. Укучы бу очракта кушма җөмлә эчен дәге гади җөмләләр арасына тиешле тыныш билгеләрен куя; гади һәм кушма җөмлә эчендә аерымланган иярчен кисәкләр дә булырга мөмкин — аларны тыныш билгесе белән ничек аерырга икәнен исенә төшерә; теркәгечле һәм теркәгечсез тезмә кушма җөмләләр эчендә тиешле тыныш билгеләрен барлый; синтетик һәм аналитик төрдәге иярчен җөмләләр белән баш җөмлә арасына тиешле тыныш билгеләрен куя; укытучысының җөмлә ахырында ясаган интонациясенә карап, җөмлә ахырына тиешле тыныш билгесен куя. Диктант тулысынча язылып беткәч, укытучы текстны соңгы тапкыр сәнгатьле итеп укып чыга. Бу вакытта укучы беренче чиратта җөмлә эчендә һәм ахырында тиешле тыныш билгеләренең куелышын тагын бер кат тикшерә. Аннары укучыга, язмасын мөстәкыйль тикшерер өчен, 3—5 минут вакыт бирелә. Бу вакытны тиешенчә файдаланып, укучы тагын бер кат һәр төп сүзнен һәм ярдәмлекләрнең язылышын карап чыга. Тикшерү ахырына ул һәр сүзнең язылышы, җөмлә эчендәге һәм ахырындагы һәр тыныш билгесенең куелышы дөрес дигән нәтиҗәгә килергә тиеш. Бу — аның беренче нәтиҗәсе. Соңгы нәтиҗәне, эшне тикшергәннән соң, укытучысы ясый. Ул укучысының язмасында гы орфографик һәм пунктуацион таләпләрнең дөрес үтәлешенә бәя бирә — билге куя. Укучысы язган диктант текстын тикшергәндә, укытучы нәр сәне истә тотарга тиеш? Бер үк хатаның бер үк сүзләрдә кабатлануы бер ялгыш итеп санала; бер үк хата төрле сүзләрдә җибәрелгән булса, һәрберсе аерым ялгышка исәпләнә; жөмлә ахырына тиешле тыныш билгесен куймау сәбәпле, икенче җөмләне юл хәрефе белән башлау очрагы бер пунктуацион хатага исәпләнә; текст эчендә туры сөйләмне программа таләп иткән дәрәҗәдә бирә алмау пунктуацион хата исәбенә кертелә; туры сөйләмне дөрес биреп тә, тыныш билгеләрендә хаталар җибәрелсә, аларның чит кеше сүзләрен бирүгә караганнары барысы бергә бер хата итеп санала;
Ургача язу тизлеге бер минутка түбәндәгечә тәкъдим ителә:
Контроль диктантларны бәяләү
Грамматик биремле диктантларны бәяләү Грамматик биремле диктантлар күләме ягыннан, контроль диктант лар белән чагыштырганда, 10—15 сүзгә кимрәк була. Аларны тикшерү һәм бәяләү контроль диктантлардагы кебек үк эшләнсә дә, мондый Диктантларга ике билге куела: беренчесе — диктантка, икенчесе грам матик биремне башкару сыйфатына. Әгәр грамматик бирем бер дә ялгышсыз башкарылса, эшкә «5» ле билгесе куела. Дүрттән өч өлеше Дөрес башкарылмаган грамматик биремгә уңай билге куелмый. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Похожие:
 | Актуальность программы мониторинга обучения. Роль тестирования в... Гл Модернизация системы оценивания результатов обучения Задачи и способы оценки знаний | | Положение о внутришкольном контроле ... |
 | Овместное использование функционального и имитационного моделирования... Ого моделирования, обеспечивающая повышение результативности разработки различных этапов жизненного цикла сложной технической системы.... | | Система реализации кредитно- модульной системы в учебном процессе... |
| Задачи: 1 познакомить с населением Африки его особенностями, расовым,... Цель: Сформировать представления о прошлом и настоящем народов Африки, о современной политической карте материка | | «Управление развитием системы оценивания учебной деятельности студентов в вузе» Ключевые слова: образовательный стандарт, модульно-рейтинговая система, система оценивания учебной деятельности студентов, принципы,... |
| Балльно-рейтинговой системы оценивания при изучении дисциплины «информатика» Шрейдер М. Ю Использование балльно-рейтинговой системы оценивания при изучении дисциплины «информатика» | | Методические разработки к семинарам по дисциплине «История Отечества» Методические разработки предназначены для преподавателей, работающих по дисциплине «История Отечества» со студентами 1-го курса заочного... |
| Методика балльно-рейтинговой системы оценивания учебных достижений... Методика балльно рейтинговой системы оценивания учебных достижений студентов по учебной дисциплине урология | | Программа по формированию навыков безопасного поведения на дорогах... Освоить различие употребления в связной речи глаголов в настоящем простом и настоящем продолженном временах |
| Методика балльно-рейтинговой системы оценивания учебных достижений... Методика балльно-рейтинговой системы оценивания учебных достижений студентов по учебной дисциплине Общая хирургия гос впо специальности... | | Цель. Задачи дисциплины, её место в подготовке бакалавра (с учетом... Цель дисциплины – комплексное раскрытие концептуальных основ финансового менеджмента в контексте управления, ориентированного на... |
| Методические разработки «Инновационные формы оценивания личностных... Оценка качества макаронных изделий. Урок-практикум. (Исакова С. Ю. Сыктывкарский торгово-технологический техникум) | | Доклад Информационное обеспечение автоматизированной системы мониторинга... Учебник содержит тестовый контроль знаний по психотерапии и список рекомендуемой литературы. Для студентов медицинских вузов и врачей... |
| Методические рекомендации по дисциплине «Современные средства оценивания результатов обучения» Цель учебной дисциплины опд. Ф. 8 Современные средства оценивания результатов обучения обеспечить освоение студентами современных... | | Методика балльно-рейтинговой системы оценивания учебных достижений... Методика балльно-рейтинговой системы оценивания учебных достижений студентов по учебной дисциплине Оториноларингология |
