Умӗн калани
Чăваш чӗлхи программине тӗпе хурса 7 класра чăваш чӗлхи урокӗсен шучӗ 68 сехет. Кунта тӗрӗслев урокӗсем 10 сехет, капла уроксен шучӗ – 58 сехет. Чи малтан, вӗрентӱ çулӗнче 5-6 классенче вӗреннине аса илмелли уроксем, малалла вара çак çулта вӗренмелли темăсем каяççӗ.
«Тăван чӗлхе чуна çӗклет» тема вӗрентӱçулне пуçлать, 2 урок иртнӗ çулсенче вӗреннине аса илме парăннă: сăмах майлашăвӗ, пусăм, мăшăр тата хутлă сăмахсем. Малалла çак вӗрентӱ çулӗнче пăхса тухмалли темăсем каяççӗ.
7 класра глаголсенчен пуçлаççӗ, ку тема валли пурӗ 30 урок парăннă. Глаголсене пӗтӗмӗшлен ăнлантарнинчен пуçланать те вӗсен пулăвӗ, пурлă тата çуклă формăсем, сăпатлă формăсем пыраççӗ. Кăтарту наклоненийӗн хальхи, пулас, пӗрре иртнӗ тата темиçе иртнӗ вăхăт категорийӗсемпе паллаштармалла. Хушу, ӗмӗт наклоненисене тишкерсе, вӗсене текстра тупма вӗрентесси те çак вӗрентӱ çулӗнчех пулса иртмелле. Глаголăн сăпатсăр формисем çинчен ăнлантарнă чухне причасти,деепричастии, инфинитив паллисене те пăхса тухса астуса юлмалла.
Наречисене 7 класра вӗренме 6 урок парăнать, çак уроксенче наречисен пӗлтерӗш ушкăнӗсемпе, танлаштару виçисемпе, пулăвӗпе паллашмалла, наречисене çырура тӗрӗс çырма хăнăхтармалла, вӗсен тишкерӱ йӗркине пăхса тухмалла.
Малалла вӗренӱ çулне пулăшу пӗлтерӗшлӗ пуплев пайӗсем тăсаççӗ, вӗсене вӗрентӱ çулӗ вӗçлениччен вӗренмелле пулать. Ку темăсем валли 11 урок парăнать.
7 класра çыру ӗçӗсем шутне диктантсем, тӗрӗслев диктанчӗсем, изложенисем, сочиненисем кӗреççӗ. Кунта чи малтан çыхăнуллă пуплеве аталантарас тӗллев малта, ачасем хăйсен шухăшӗсене тӗрӗс те палăрăмлă каласа парасси, сочиненисемпе изложенисене нумайрах чухне тăван тавралăха упрасси, чăваш чӗлхине пӗлнипе мухтанасси, атте-аннене упрама, хисеплеме вӗрентесси чи малта тăрать. Çак уроксенче шкул ачисем пурнăç çинчен шухăшлама вӗренеççӗ. Тăван тавралăха илемлӗ сăрсемпе сăрласа парасси те çак çултахпулса иртмелле.
Усă курнă литературăсен шутне чи малтан шкул учебникӗ кӗрет, изложенисен пуххи, диктантсен пуххи, хăнăхтарусем ытти кӗнекесенчен илӗнеççӗ. Хăшпӗр чухне хальхи технологи усă курăнать.
7 класра вĕреннĕ ачасем мĕн-мĕн пĕлмелле:
1. Пуплев пайĕсене тĕрĕс уйăрма;
2. 1-7 класра вĕреннĕ материалпа ҫыхăннă орфограммăсене, предложенири пунктограммăсене тупма, сăмахсене мĕнле ҫырмаллине, чарăну паллисене мĕншĕн лартмаллине ăнлантарса пама;
3. Предложенири сăмахсене кирлĕ пек вырнаҫтарма, текста абзацсем ҫине пайлама, абзацри предложенисене ҫыхăнтарма;
4. Текст стильне тĕрĕс палăртма, ҫав стилĕн паллăрах уйрăмлăхĕсене палăртма;
5. Калав, сăнлав е ăслав ыйтнисене тĕпехурса сочиненисем ҫырма.
|
№
|
Урок теми
|
Урок тĕллевĕ
|
Кăтарту хатĕрĕсем
|
Словарь ĕçĕ
|
Килти ĕç тĕрĕслени
|
Килти ĕç пани
|
|
|
1
|
«Тăван чĕлхе чуна çĕклет» лекции урок
|
Тăван чĕлхе пирĕншĕн чи илемлĕ те çывăх пулнине ăнлантарасси
|
Учебник
|
Патриот
|
|
Чăваш чĕлхи çинчен 5 каларăш çырмалла
|
|
|
2
|
Вĕреннине аса илесси. Сăмах майлашăвĕ. Пусăм.
|
Сăмах майлашăвĕ çинчен татапусăмçинчен аса илесси, çирĕплетесси
|
|
Пусăм
|
Каларăшсене вулани
|
3 хăнăхтару
|
|
|
3
|
Мăшăр тата хутлă сăмахсем. Иккĕмĕшле сăмахсем
|
Мăшăр тата хутлă сăмахсене текстра тупасси. Иккĕмĕшле сăмахсен аффиксĕсене аса илесси
|
Таблица
|
Арлă-арăмлă
|
Хăнăхтарăва вулани
|
Предложенисем çырса килмелле
|
|
|
|
Глаголсем
|
|
|
|
|
|
|
|
4
|
Глаголсем çинчен ăнлантарани
|
Глаголсем çинчен пĕтĕмĕшле пăхса тухни, вĕсене текстра тупма вĕрентесси
|
|
Кустăрма
|
Предложенисене вулани
|
26 хăнăхтару
|
|
|
5
|
Глаголсен пулăвĕ
|
Глаголсем епле мелсемпе пулнине пăхса тухасси, пуплеве аталанатарасси
|
Таблица
|
Аффикс
|
Хăнăхтарăва вулани
|
37 хăнăхтару
|
|
|
6
|
Сочинени «Кĕкуннехи тăван тавралăх»
|
Çыхăнуллă пуплеве аталантарасси, çут çанталăк илемне туйма вĕрентесси
|
Кĕркуннехи картина
|
Сап-сарă, ешĕл
|
|
Вĕçлемелле
|
|
|
7
|
Глаголсен пурлă тата çуклă формисем
|
Глаголсен пурлă тата çуклă формисене пĕр-п8ринчен уйăрма хăнăхтарасси
|
Схема
|
Юхан шыв
|
Йăнăшсемпе ĕçлени
|
41 хăнăхтару
|
|
|
8
|
Глаголсен сăпатлă формисем
|
Глаголсен сăпатлă формисемпе паллаштарасси
|
Таблица
|
Диспут
|
Хăнăхтарăва вулани
|
50 хăнăхтару
|
|
|
9
|
Изложени
|
Çыхăнуллă пуплеве аталантарасси
|
Изложенисен пуххи
|
|
|
Вӗçлемелле
|
|
|
10
|
Кăтарту наклоненийĕ
|
Кăтарту наклоненийĕпе паллаштарасси, пуплеве аталантарасси
|
|
Салакайăк
|
Йăнăшсемпе ĕçлени
|
56 хăнăхтару
|
|
|
11
|
Хальхи вăхăт
|
Хальхи вăхăтпа паллаштарасси, кăтарту наклонение çирĕплетесси
|
Таблица
|
Йăпăлти
|
Хăнăхтарăва вулани
|
64 хăнăхтару
|
|
|
12
|
Хальхи вăхăтри глаголсене тĕрĕс çырасси
|
Хальхи вăхăтри глаголсене тĕрĕс çырасси, пуплеве аталантарасси
|
Учебник, «Хăнăхтарусен пуххи»
|
çимĕк
|
Хăнăхтарăва вулани
|
Предложенисем çырса килмелле
|
|
|
13
|
Сочинени «Халăх уявĕ – акатуй»
|
Çыхăнуллă пуплеве аталантарасси, чăвашсен йявĕсемпе паллаштарасси
|
|
|
|
Вĕçлемелле
|
|
|
14
|
Пулас вăхăт
|
Пулас вăхăт мĕлне пулнипе паллаштарасси
|
Таблица
|
Хыпар, парне
|
Йăнăшсемпе ĕçлени
|
66 хăнăхтару
|
|
|
15
|
Иртнĕ вăхăт. Пĕрре иртнĕ вăхăт
|
Иртнĕвăхăтпа паллаштарасси. Пĕрре иртнĕ вăхăт категорие сăнлани
|
Таблица
|
Сĕну
|
Хăнăхтарăва вулани
|
77 хăнăхтару
|
|
|
16
|
Темиçе иртнĕ вăхăт.
|
Темиçе иртнĕ вăхăтри глаголсене текстра тупасси
|
Таблица
|
Тĕрмĕшет
|
Хăнăхтарăва вулани
|
80 хăнăхтару
|
|
|
17
|
Темиçе иртнĕ вăхăтри глаголсене тĕрĕс çырасси.
|
Темиçе иртнĕ вăхăтри глаголсене тĕрĕс çырасси, пуплеве аталантарасси
|
|
Асăнатчĕç
|
Хăнăхтарăва вулани
|
82 хăнăхтару
|
|
|
18
|
Хушу наклоненийĕ
|
Хушу наклоненийĕ çинчен пĕтĕмĕшле пăхса тухасси
|
|
|
Сочинение вулани
|
93 хăнăхтару
|
|
|
19
|
Хушу наклоненийĕ
|
Хушу наклоненийĕнчи глаголсене тĕрĕс çырма вĕрентесси
|
|
Тирпей
|
Хăнăхтарăва вулани
|
«Эпĕ учитель пулас пулсан» сочинени
|
|
|
20
|
ĕмĕт наклоненийĕ
|
ĕмĕт наклоненийĕ мĕнле пулнине сăнасси
|
|
Аякка
|
Сочинение вулани
|
100 хăнăхтару
|
|
|
21
|
Текстпа ĕçлесси
|
Текстпа ĕçлесси, тема, идея, проблема тупма вĕрентесси
|
|
Идея, проблема
|
Хăнăхтарăва вулани
|
81 хăнăхтару
|
|
|
22
|
ĕмĕт наклоненийĕнчи глаголсене тĕрĕс çырасси
|
ĕмĕт наклоненийĕнчи глаголсене тĕрĕс çырасси, пуплеве аталнтарасси
|
|
|
Хăнăхтарăва вулани
|
101 хăнăхтару
|
|
|
23
|
Глаголăн пĕр форми вырăнне тепĕр формипе усă курни
|
Глаголăн пĕр форми вырăнне тепĕр формипе усă курнине пăхса тухасси, пуплеве аталнтарасси
|
|
|
Предложенисене вулани
|
Предложенисем çырса килмелле
|
|
|
24
|
Килĕшÿ наклоненийĕ
|
Килĕшÿ наклоненийĕ çинчен пĕтĕмĕшле пăхса тухни
|
Таблица
|
Килăшÿ
|
Предложенисене вулани
|
105 хăнăхтару
|
|
|
25
|
Тĕрĕслев диктанчĕ
|
Çыхăнуллă пуплеве аталантарасси
|
Диктантсен пуххи
|
|
|
|
|
|
|
Глаголсен сăпатсăр формисем
|
|
|
|
|
|
|
|
26
|
Глаголсен сăпатсăр формисем çинчен ăнлантарни
|
Глаголсен сăпатсăр формисем çинчен ăнлантарни, пĕтĕмĕшле пăхса тухни
|
|
Сăпат
|
Йăнăшсемпе ĕçлени
|
110 хăнăхтару
|
|
|
27
|
Причастисем
|
Причастисене текстра тупма вĕрентесси
|
Таблица
|
Причасти, пайташ
|
Хăнăхтарăва вулани
|
115 хăнăхтару
|
| |
